Wykład 2 - SYSTEM PRAWNY UE (16.10.09).docx

SYSTEM PRAWNY UNII EUROPEJSKIEJ.

System prawny Unii Europejskiej

1.Prawo traktatowe(prawo pierwotne)

2.Prawo instytucjonalne(prawo wtórne)

PRAWO TRAKTATOWE

Traktaty założycielskie:

·         Traktat o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (EWG) z 1957 r. (traktat Rzymski)

·         Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej z 1957 r. (traktat Rzymski)

·         Traktat o Unii Europejskiej z 1992 r. (traktat Maastricht)

Traktaty modyfikacyjne:

·         Jednolity Akt Europejski

·         Traktat Amsterdamski

·         Traktat Nicejski

Traktaty akcesyjne:

Na ich podstawie nowe państwa przystępują do Wspólnoty Europejskiej

PRAWO INSTYTUCJONALNE

Akty prawne i dokumenty uchwalane przez instytucje z organu UE

Akty prawne o charakterze wiążącym:

·         rozporządzenie -dotyczy całego państwa

·         dyrektywa- dotyczy całego państwa

·         decyzja

Akty prawne o charakterze niewiążącym

·         zalecenie

·         opinie

Rozporządzenie

·         ma zasięg ogólny, obowiązuje w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Nie wymaga implementacji (nie trzeba go dodatkowo zatwierdzać, obowiązuje automatycznie)

·         wszystkie organy państw członkowskich są zobowiązane do przestrzegania i stosowania rozporządzeń

·         osoby fizyczne lub prawne w państwach członkowskich mogą bezpośrednio powoływać się na rozporządzenie

·         wydawane są w tych dziedzinach, gdzie zachodzi konieczność ujednolicenia stanowisk państw członkowskich (np. w polityce rolnej, transportowej, handlowej, w prawie konkurencji)

·         jest publikowane w Dzienniku Urzędowym UE

Dyrektywa

·         wiąże państwa członkowskie będące jako adresatem jedynie co do celów, jakie powinny być osiągane, pozostawiając swobodę wyboru formy oraz środków realizacji tych celów

·         dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich a nie do obywateli

·         musi być implementowana do systemu krajowego

·         dyrektywa określa okres czasu, w którym państwo ma wydać odpowiednie przepisy prawne- w Polsce jest to ustawa( najczęściej jest to okres 2 lat)

Implementacja

·         dostosowanie przepisów prawnych państwa członkowskiego do regulacji zawartych w dyrektywie. Implementacja może polegać na:

·         wydaniu aktów prawnych( uchwaleniu aktów prawnych)

·         nowelizacji istniejących przepisów prawnych(zmianie ich)

Można powoływać się na bezpośrednio na dyrektywę w przypadku gdy:

·         państwo członkowskie w ogóle nie implementowało dyrektywy lub implementowało, ale tylko w części i jednocześnie:

o       postanowienia dyrektywy są sformułowane  w sposób jasny i jednoznaczny 

o       powstał konflikt pomiędzy jednostką (osoba fizyczną lub prawną) a organem państwa

Decyzja

·         obowiązuje tylko te podmioty, do których jest skierowana

·         adresatami decyzji mogą być zarówno państwa jak i jednostki(osoby fizyczne, prawne)

·         obowiązuje bezpośrednio, nie wymaga implementacji

Zalecenie, opinie

·         nie mają charakteru wiążącego

Zalecenie: zawiera w sobie 2 elementy:

              -stanowisko organu

              -sugestie organu, co do sposobu zachowania się

Opinia: zawiera w sobie wyłącznie stanowisko organu

ORGANY UNII EUROPEJSKIEJ

1.Organy główne

·         Rada Europejska- ma nadawać nowe impulsy do rozwoju UE, wypowiada się we wszystkich sprawach istotnych dla UE; skład: szefowie państw lub rządów państw członkowskich, przewodniczący komisji. Szefom państw towarzyszą ministrowie spraw zagranicznych

·         Rada Unii Europejskiej-podstawowa funkcja to funkcja prawodawcza; skład: Ministrowie rządów państw członkowskich

·         Komisja Europejska-podstawowa funkcja to funkcja wykonawcza (realizacja budżetu), czuwa nad stosowaniem traktatów; skład: Komisarz z danego państwa

·         Parlament Europejski- podstawowa funkcja to funkcja kontrolna; skład: przedstawiciele państw członkowskich

·         Trybunał sprawiedliwości- funkcja –rozstrzyganie sporów na tle przepisów dotyczących UE między państwami członkowskimi; skład: jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego

·         Trybunał obrachunkowy-organ finansowy, kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków Wspólnoty

2.Organy autonomiczne

·         Europejski Bank Centralny

·         Rzecznik Praw Obywatelskich UE

Instytucje Unii Europejskiej

·         Komitet Ekonomiczno- Społeczny

·         Komitet Regionów

·         Europejski Bank Centralny

·         Europejski System Banków Centralnych

·         Europejski Bank Inwestycyjny

·         Agencja Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej

ZASADY PRAWNE

·         „Nullum crimen nulla poena sine  lege”

Nie ma przestępstwa bez ustawy, nie ma kary bez ustawy

Oznacza, że można ponieść odpowiedzialność karną jedynie za czyn który stanowi przestępstwo zgodnie z obowiązującą ustawą, może zostać nałożona tylko ta kara, która wynika z konkretnego przepisu prawnego.

·         „Ignorantio iuris nocet”

Nieznajomość prawa szkodzi

Nie można powoływać się na nieznajomość prawa, tłumaczyć że nie zna się prawa. Nie zwalnia to osoby z obowiązku stosowania prawa

·         „Lex retro non agit”

Prawo nie działa wstecz