Rehabilitacja.docx

Rehabilitacja

Według definicji WHO rehabilitacja to kompleksowe postępowanie w odniesieniu do osób niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie, które ma na celu przywrócenie pełnej lub możliwej do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej, zdolności do pracy i zarobkowania oraz zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym. Rehabilitacja jest procesem medyczno – społecznym, który dąży najogólniej mówiąc do poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych.
Rozwój rehabilitacji jako jednej ze specjalności medycznych rozpoczął się po II wojnie światowej – uznano ją wtedy za integralną 3 fazę procesu terapeutycznego (obok diagnozowania i leczenia).
Głównymi twórcami rehabilitacji medycznej w Polsce byli prof. Wiktor Dega, prof. Adam Gruca, prof. Kazimiera Milanowska oraz prof. Marian Weiss. Dzięki ich zaangażowaniu i olbrzymiej wiedzy uznawanej na całym świecie powstała w Polsce idea rehabilitacji oparta na 4 zasadach:
- powszechności;
- kompleksowości;
- wczesności;
- ciągłości;

Zgodnie z zasadą kompleksowości powstało pojęcie zespołu terapeutycznego. Jest to grupa specjalistów reprezentujących różne dziedziny medycyny oraz nauk pokrewnych wykorzystywanych w terapii, którzy współpracują ze sobą i tworzą oraz modyfikują wielopłaszczyznowy program rehabilitacji.
W skład zespołu terapeutycznego wchodzą:
lekarz specjalista rehabilitacji medycznej;
lekarze innych specjalności (neurolog, ortopeda, reumatolog, kardiolog, urolog, pediatra lub inni);
fizjoterapeuci;
terapeuta zajęciowy;
terapeuta mowy;
pielęgniarki;
psycholog, neuropsycholog;
inni w zależności od potrzeb (technik ortopedyczny, pracownik socjalny). W szeroko pojmowanym procesie rehabilitacji wyróżnia się rehabilitację medyczną, społeczną i zawodową.
Na rehabilitację medyczną (fizjoterapię) składają się:
- kinezyterapia
- fizykoterapia
- masaż leczniczy

Rehabilitacja stała się nieodzowną składową rozwoju socjalnego każdego nowoczesnego kraju. Medyczny aspekt tego zagadnienia wysunął się na plan pierwszy. Rozwój metod diagnostycznych i leczniczych powoduje ratowanie życia i zdrowia w przypadkach bardzo trudnych, które jeszcze niedawno kończyły się śmiertelnie. Jednak nie zawsze udaje się w pełni przywrócić wszystkie funkcje człowieka do stanu wyjściowego. Coraz to większe grupy osób czasowo lub stale niepełnosprawnych stały się motorem dla rozwoju nowocześnie rozumianej rehabilitacji. Twórcami współczesnego, polskiego modelu rehabilitacji byli Profesorowie Wiktor Dega i Marian Weiss.
Rehabilitacja rozumiana jest jako ciągły, trwający proces społeczny, wynikający z działania różnych instytucji samorządowych, ogólnopaństwowych, charytatywnych, fundacji - a jej celem jest stworzenie takich warunków by osoba niepełnosprawna mogła powrócić do pełni zdrowia, a w wypadku braku takiej możliwości wykształciła mechanizmy kompensacyjne, które zastąpiły by utracone funkcje organizmu. Tak rozumiana rehabilitacja powinna umożliwić szybki powrót osoby niepełnosprawnej do rodziny i całego społeczeństwa. Osiągnięcie tego celu możliwe jest poprzez realizację zadań rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej. Motorem rehabilitacji społecznej i zawodowej staje się wieloaspektowa, wczesna rehabilitacja lecznicza. Procesem naturalnym w rozwoju społeczeństwa powinna być pełna integracja osób sprawnych i niepełnosprawnych. Ta wielowątkowość pojęcia rehabilitacji nabiera szczególnego znaczenia w przypadku osób po skomplikowanych, wielonarządowych urazach, ze schorzeniami prowadzącymi do dysfunkcji wielu organów, z trwałymi uszkodzeniami narządów, czy chorobami przewlekłymi.
Pod pojęciem rehabilitacji leczniczej (medycznej) rozumie się proces leczenia, który umożliwia przyspieszenie procesu naturalnej regeneracji i zmniejszenia fizycznych i psychicznych następstw choroby. Stały rozwój nowoczesnych technik diagnostycznych, leczniczych, stała kontrola procesu leczniczego, regeneracyjnego pozwala na ograniczenie skutków trwania choroby. Rehabilitacja lecznicza musi stymulować cały proces leczniczy głównie poprzez aktywność ruchową i psychiczną. Rola rehabilitacji psychicznej jest olbrzymia. Musi ona zawierać takie elementy, które doprowadzą do powstania profilaktyki inwalidztwa. Rehabilitacja psychiczna pozwala zachować wiarę przez osobę niepełnosprawną w poprawę sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i społecznej. W przypadku trwałej utraty niektórych funkcji organizmu, odpowiednie postępowanie psychologiczne musi doprowadzić do poznania i zaakceptowania swojego "nowego" ciała.
W leczeniu poważnych zwłaszcza trwałych uszkodzeń morfologicznych lub utraty funkcji organizmu włączane są elementy kompensacyjne i adaptacyjne.
Kompensacją nazywamy proces, który wyzwala naturalne możliwości zastępcze, jakie istnieją w każdym organizmie żywym. Innymi słowy kompensacja to zdolność do całkowitego lub częściowego wyrównania skutków działania czynników szkodliwych. Kompensacja dotyczyć może zaburzeń dynamicznych, statycznych, czynnościowych oraz statyczno-dynamicznych. Często ze zjawiskiem kompensacji wiąże się proces adaptacyjny.
Adaptacją nazywamy umiejętność dostosowania się człowieka do warunków socjalnych, stanu morfologicznego, który trzeba przyjąć za utrwalony. Adaptacja umożliwia więc przystosowanie się do zmniejszonej sprawności ważnych narządów w następstwie choroby lub urazu. Odpowiednio sterowana lub wykorzystana adaptacja umożliwia uzyskanie jak najbardziej optymalnego wyniku końcowego leczenia. Za najważniejsze w procesie adaptacyjnym uważa się uzyskanie samodzielności życiowej tej szeroko rozumianej, a więc zarówno w czynnościach dnia codziennego, jak i czynnościach zawodowych, społecznych i rodzinnych. Adaptacji czyli przystosowaniu podlega sfera duchowa (umysłowa) i organiczna człowieka.
Rehabilitacja społeczna jest procesem, który zmierza do przywrócenia samodzielności społecznej osobie, która jest jej pozbawiona, a tym samym znajduje się poza nawiasem normalnego życia społecznego. Każdy członek społeczności ma prawo korzystać ze zdobyczy jakie to społeczeństwo wypracowało. Rehabilitacja społeczna obejmuje też edukację osób zdrowych w zakresie koniecznym dla zrozumienia potrzeb niepełnosprawnych i akceptacji ich jako normalnych pełnoprawnych członków społeczeństwa. Proces ten musi objąć rodziny niepełnosprawnych by jako pierwsze zaakceptowały inwalidę w domu i stworzyły mu korzystne warunki życia w rodzinie. Całe społeczeństwo powinno dbać o zatarcie różnic między sprawnymi i niepełnosprawnymi. Likwidacja wszystkich barier uniemożliwiających normalne funkcjonowanie inwalidów powinno być ważną sprawą dla sprawnych i niepełnosprawnych.
Rehabilitacja zawodowa zajmuje się przywróceniem zdolności do aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. Możliwości zarobkowania, twórczego działania są naturalną potrzebą człowieka. Rolą rehabilitacji zawodowej jest więc zrealizowanie tego postulatu poprzez naukę zawodu możliwego do wykonywania przy panującej dysfunkcji inwalidy. Może to być preorientacja zawodowa, czy kształcenie dzieci i młodzieży od podstaw w zakresie pracy zawodowej. Rolą rehabilitacji zawodowej będzie też odpowiednie przystosowanie stanowisk pracy dla ludzi niepełnosprawnych, tworzenie warunków pracy chronionej, a w szczególnie trudnych sytuacjach stworzenie warunków do pracy chałupniczej.
Twórcy Polskiego modelu rehabilitacji nadali jej charakterystyczne właściwości:
1. Powszechność.
Rehabilitacja musi być powszechna, to znaczy dostępna bezpłatnie każdemu kto jej potrzebuje. Obejmować musi wszystkie dyscypliny medyczne. Bezpłatność rehabilitacji niweluje często konieczność utrzymywania niepełnosprawnych przez ogół społeczeństwa.
2. Wczesne zapoczątkowanie.
Rozpoczęcie wczesne procesu rehabilitacji już w trakcie leczenia, wpływanie na kształt programu leczenia prowadzi do skrócenia czasu leczenia i poprawy jego wyników. Wcześnie zapoczątkowana rehabilitacja prowadzi do szybszego powrotu utraconych funkcji przez chorego lub wykształcenie takich mechanizmów kompensacyjnych, które utraconą funkcję organizmu zastąpią lub uzupełnią. Wczesna rehabilitacja obejmuje też zagadnienia profilaktyki leczniczej.
3. Zespołowość (kompleksowość).
Rehabilitacja zwłaszcza w przypadkach osób ciężko poszkodowanych musi być prowadzona przez zespół wielospecjalistyczny. Zespół wielu specjalistów obejmuje lekarzy ze specjalności charakterystycznych dla danego schorzenia, pielęgniarek, rehabilitantów, służby pomocnicze, psychologów, nauczycieli, pedagogów specjalnych, pracowników socjalnych i innych.
4. Ciągłość.
Rehabilitacja musi być ciągła i nieprzerwana. Rehabilitacja medyczna jest w ścisłym związku z rehabilitacją socjalną i zawodową. Ciągłość rehabilitacji oznacza, że obejmuje ona osoby w trakcie leczenia szpitalnego, przejmuje ich w opiece ambulatoryjnej i kontynuowana jest dalej w trakcie pobytu osoby niesprawnej w domu.
Warto zauważyć, że tak widziana rehabilitacja realizuje zasadę leczenia człowieka, a nie tylko jego choroby.
Realizacja tych podstawowych postulatów polskiego modelu rehabilitacji wymaga nowoczesnej organizacji, konsekwencji w postępowaniu, dostosowania do potrzeb indywidualnych i społecznych ludzi. Rehabilitacja powinna być dostosowywana do warunków socjalnych i możliwości zawodowych każdego inwalidy. Nie można traktować rehabilitacji oddzielając jej od pozostałych działów medycyny. Już zupełnym absurdem i barkiem podstawowego rozeznania jest próba traktowania rehabilitacji jako działalności paramedycznej.