Seksualność kobiet z anoreksją.pdf

SEKSUALNOÂå KOBIET

Z ANOREKSJÑ

A OBRAZ ICH CIA¸A

dr med. Anna Sarol-Kulka

dr med. Zenon Kulka

Streszczenie

Celem pracy by∏a ocena seksualnoÊci kobiet i obrazu w∏asnego cia∏a u anorektyczek. Zbadano 50 pacjentek

czterema kwestionariszami (HRK, KSK, EDI oraz klinicznym), a wniki badaƒ poddano analizie statystycznej.

Z badaƒ wynika, ˝e negatywny obraz w∏asnego cia∏a u anorektyczek, w du˝ym stopniu wp∏ywa hamujàco

na ich seksualnoÊç, a negatywna ocena w∏asnego cia∏a prowadzi do negowania w∏asnej seksualnoÊci.

S∏owa kluczowe:

seksualnoÊç, obraz cia∏a, anoreksja

SEXUALIT AND BODY IMAGE IN ANOREXIC WOMEN

Smmary

The aim of our research was to evaluate the sexuality and body image in women with anorexia. 50 patients

were examined using 4 questionnaires (HRK, KSK, EDI and clinical), the findings underwent statistical

analysis. As the research reveals, negative body image strongly influences anorexic women sexuality and

own body negative assessment leads them to negation of their sexuality.

Key words

sexuality, body image, anorexia

PRACA RECENZOWANA

WST¢P

waliÊmy przyjrzeç si´ tym problemom, w od-

niesieniu do pacjentek z anoreksjà, w popu-

lacji polskiej.

W latach 90-tych wzros∏o w Êwiecie zain-

teresowanie seksualnoÊcià kobiet z zabu-

rzeniami od˝ywiania (Joughin 1991, Morgan

i in. 1995, Weeda-Mannak 1990, Wiederman

1996) [5, 7, 10, 11]. Z badaƒ wynika, ˝e pa-

cjentki z zaburzeniami od˝ywiania majà za-

burzony obraz w∏asnego cia∏a oraz du˝e

problemy z odbiorem w∏asnej seksualnoÊci

(Beumont 1987, Buvat-Herbaut 1983, Crisp

1980) [1, 2, 3]. W naszych badaniach próbo-

CEL PRACY

1. Charakterystyka seksualnoÊci kobiet

z anoreksjà.

2. Zbadanie zwiàzku pomi´dzy obrazem

w∏asnego cia∏a a seksualnoÊcià kobiet

z anoreksjà.

dr med. Anna

Sarol-Kulka

dr med. Zenon

Kulka

Instytut Psychiatrii i

Neurologii w Warszawie

Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2008, nr 13

MATERIA¸ I METODA

Tabela 2. Stan cywilny

Przebadano 50 pacjentek z rozpozna-

niem – jad∏owstr´t psychiczny (F50.0, F50.1)

leczonych w Klinice Nerwic w Warszawie.

Do badaƒ pos∏u˝y∏y nast´pujàce kwe-

stionariusze:

1. Inwentarz Seksuologiczny – HRK.

2. Kwestionariusz Seksuologiczny – KSK.

3. Inwentarz zaburzeƒ od˝ywiania si´ (EDI).

4. Kwestionariusz kliniczny dotyczàcy

zaburzeƒ od˝ywiania.

Kwestionariusz HRK pos∏u˝y∏ do badania

dotychczasowych zachowaƒ i doÊwiadczeƒ

seksualnych w ˝yciu badanych kobiet; kwe-

stionariusz KSK (w wersji zmodyfikowanej;

na u˝ytek powy˝szych badaƒ), dotyczy∏

oceny aktywnoÊci seksualnych badanych

kobiet oraz ich stosunku do seksu, w∏asne-

go cia∏a i w∏asnej seksualnoÊci.

Inwentarz zaburzeƒ od˝ywiania (EDI)

opracowany do diagnostyki zaburzeƒ od˝y-

wiania przez Garnera’a i Garfinkel’a w 1979 r.

Kwestionariusz kliniczny opracowany przez

nas do diagnostyki zaburzeƒ od˝ywiania.

Analiza statystyczna dotyczy∏a obliczeƒ

w procentach, oraz korelacji Tau Kendall’a.

Stan cywilny

Anoreksja

Panna

Zam´˝na

24 kobiety (48%) mia∏y wykszta∏cenie

wy˝sze lub niepe∏ne wy˝sze; prawie tyle sa-

mo 23 (43%) Êrednie, a tylko 3 kobiety (6%)

zawodowe lub podstawowe (tab. 3).

Dziewi´ç badanych kobiet (38%) studio-

wa∏o. 1/3 pacjentek (33%) pracowa∏a, a 9

(18%) nie uczy∏o si´ i nie pracowa∏a.

Tabela 3. Wykszta∏cenie

Wykszta∏cenie

Anoreksja

Podstawowe

Zasadnicze zawodowe

Ârednie

Pomaturalne

Wy˝sze

Na wsi lub w mieÊcie do 20-tys. miesz-

kaƒców ˝y∏o 13 kobiet (26%); 17 kobiet

(34%) zamieszkiwa∏a w mieÊcie od 20 tys.

do 50 tys. ludnoÊci; 9 kobiet (18%) zamiesz-

kiwa∏a w mieÊcie od 50 tys. do 200 tys.; a 11

kobiet (22%) zamieszkiwa∏a w mieÊcie po-

wy˝ej 200 tys. ludnoÊci, (tab. 4).

CHARAKTERYSTYKA

SOCJODEMOGRAFICZNA

BADANEJ GRUPY

Tabela 4. Miejsce zamieszkania

W badaniu przewa˝a∏y osoby w przedzia-

le wiekowym 19–27 lat – 43 osoby (86 %)

(tab. 1).

Miejsce zamieszkania

Anoreksja

Tabela 1. Wiek

WieÊ

Miasto poni˝ej 20 tys.

ludnoÊci

Przedzia∏y wiekowe

Anoreksja

Miasto od 20 tys.

do 50 tys. ludnoÊci

19–21

Miasto od 50 tys.

do 100 tys. ludnoÊci

22–24

25–27

Miasto od 100 tys.

do 200 tys. ludnoÊci

28–30

powy˝ej 30

Miasto powy˝ej

200 tys. ludnoÊci

W przebadanej grupie by∏o 46 panien –

92% (tab. 2); wszystkie badane kobiety

by∏y bezdzietne.

Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2008, nr 13

WYNIKI BADA¡

narzàdów p∏ciowych, przez m´˝czyzn´. Po-

∏owa pacjentek z anoreksjà nie odby∏a nigdy

stosunku seksualnego (tab. 7).

32% pacjentek z anoreksjà podawa∏y, i˝

mia∏y trzy i wi´cej d∏u˝szych (trwajàcych co

najmniej pó∏ roku), zwiàzków z m´˝czyzna-

mi. 22% pacjentki poda∏a, ˝e mia∏a trzech

lub wi´cej partnerów seksualnych.

Wyniki Kwestionariusza Klinicznego

Pacjentki z anoreksja najcz´Êciej poda-

wa∏y, ˝e majà za grube sà uda, biodra, po-

Êladki. (tab. 5).

Tabela 5. Obraz swojego cia∏a

Obraz swojego cia∏a Anoreksja

Wyniki

Kwestionariusza Seksuologicznego

KSK

Przera˝enie na myÊl

o byciu grubà

26% pacjentek z anoreksjà miewa∏o sny

erotyczne; 58% pacjentek miewa∏o fantazje

(myÊli, marzenia), o tematyce seksualnej.

54% pacjentek nie odczuwa∏o potrzeby kon-

taktów seksualnych lub odczuwa∏o bardzo

rzadko. 80% pacjentek z anoreksja nie

masturbowa∏o si´, natomiast 14% po ma-

sturbacji mia∏o dobre lub bardzo dobre

samopoczucie. U 34% pacjentek przy po-

dejmowaniu kontaktów seksualnych to-

warzyszy∏o podniecenie i ch´ç kontaktu.

29% pacjentek nie chcia∏o ˝adnych zmian

w swoim ˝yciu seksualnym, natomiast 53%

pacjentki oczekiwa∏y wi´kszej intensywnoÊci

kontaktów seksualnych.

36% pacjentek dostrzega∏o negatywne

strony swojej seksualnoÊci.

Dotyczy∏y one:

● trudnoÊci z uzyskaniem orgazmu – 8%,

● trudnoÊci z podnieceniem si´ – 6%,

● l´ku przed inicjacjà seksualnà – 22%.

24% pacjentek z anoreksjà ocenia swoje

˝ycie seksualne jako przeci´tne lub wr´cz

nieudane, ale 58% pacjentek podawa∏o, ˝e

nie ma ˝ycia seksualnego.

28% pacjentek z anoreksjà by∏o w pe∏ni

zadowolonych. 42% pacjentek by∏o tylko

cz´Êciowo zadowolonych, ze swojej kobie-

coÊci; 30% pacjentek by∏o niezupe∏nie zado-

wolonych ze swojej p∏ci. 32% pacjentek

z anoreksjà ocenia∏o swoje cia∏o jako ca∏ko-

wicie nieatrakcyjne i tylko 8 % pacjentek

oceni∏a je jako atrakcyjne.

Ciàg∏e myÊlenie

o byciu szczuplejszà

Zadowolenie ze swojej

figury

Poczucie, ˝e jakaÊ

cz´Êç cia∏a jest

za gruba

Za gruba twarz

Za grube r´ce

Za grube d∏onie

Za grube biodra

Za grube poÊladki

Za grube uda

Za grube ∏ydki

30% pacjentek podawa∏a, ˝e miesiàczku-

je, ale tylko 20% miesiàczkowa∏a regularnie.

88% pacjentek w przesz∏oÊci mia∏o okresy

zatrzymania miesiàczki (tab. 6).

Tabela 6. D∏ugoÊç zatrzymania miesiàczki

D∏ugoÊç

Anoreksja

zatrzymania miesiàczki

Nigdy

Do 6 miesi´cy

Od 6 do 12 miesi´cy

Od 12 do 24 miesi´cy

Powy˝ej 2 lat

Wyniki

Inwentarza Seksuologicznego HRK

3/4 pacjentek z anoreksjà zacz´∏o intere-

sowaç si´ ch∏opcami przed 16 r˝. 6% pa-

cjentek podawa∏o, i˝ jeszcze nie intereso-

wa∏o si´ odmiennà p∏cià. 28% pacjentek

nie doÊwiadczy∏o nigdy pieszczot, swoich

piersi, przez m´˝czyzn´. 36% pacjentek

nie doÊwiadczy∏o nigdy pieszczot swoich,

Wyniki dotyczàce porównania obrazu

w∏asnego cia∏a z seksualnoÊcià

Skorelowano za pomocà testu Tau Ken-

dall’a wskaênik nieakceptowania swojego

cia∏a z Inwentarzem zaburzeƒ od˝ywiania

si´ (EDI), ze zmiennymi okreÊlajàcymi ró˝ne

Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2008, nr 13

Tabela 7. Zachowania seksualne pacjentek z rozpoznaniem anoreksjI

Wiek, w którym wystàpi∏y pierwsze zachowania

Pierwsze zachowania

i doÊwiadczenia seksualne (dane w %)

i doÊwiadczenia seksualne

Nigdy 20 lat 19 lat 18 lat 17 lat 16 lat 15 lat 14 lat 13 lat

i mniej

Zainteresowanie ch∏opcami

Randka

Poca∏unek

14 36

Zakochanie

2 34

D∏u˝szy zwiàzek

M´˝czyzna dotyka∏ nagich piersi

M´˝czyzna dotyka∏ narzàdów p∏ciowych 36

Stosunek p∏ciowy

przejawy seksualnoÊci – kwestionariusz

HRK i KSK.

Uzyskano nast´pujàce korelacje istotne

statystycznie (p<0,05) z:

● wiekiem pierwszego poca∏unku (- 0,215),

● wyst´powaniem snów erotycznych

(0,354),

● podejmowaniem kontaktów seksualnych

z m´˝czyznami (-0,213),

● cz´stoÊcià podejmowania kontaktów

seksualnych (-0,211).

Skorelowano za pomocà testu Tau Ken-

dall’a ocen´ w∏asnego cia∏a ze zmiennymi

okreÊlajàcymi ró˝ne przejawy seksualnoÊci

– kwestionariusz HRK i KSK.

Uzyskano nast´pujàce korelacje istotne

statystycznie (p<0,01) z wyst´powaniem

snów erotycznych (0,420).

Korelacje istotne statystycznie (p<0,05)

zwiàzane z:

● wiekiem poczàtku zainteresowania si´

ch∏opcami (-0,276),

● wiekiem pierwszego zakochania (-0,242),

● wiekiem pierwszego poca∏unku z m´˝-

czyznà (-0,213),

● negatywnymi stronami swojej seksual-

noÊci (0,259),

Skorelowano za pomocà testu Tau Ken-

dall’a przera˝enie, na myÊl ˝e mog∏aby byç

gruba, ze zmiennymi okreÊlajàcymi ró˝ne

przejawy seksualnoÊci – kwestionariusz

HRK i KSK.

Uzyskano nast´pujàce korelacje istotne

statystycznie z:

● cz´stoÊcià odczuwania potrzeby odbycia

stosunku seksualnego (0,254; p<0,05),

● wyst´powaniem fantazji seksualnych

(0,261; p<0,05),

● cz´stoÊcià wyst´powania orgazmów

podczas snu (-0,351; p<0,01).

Skorelowano za pomocà testu Tau Ken-

dall’a ciàg∏e myÊlenie o tym, aby byç szczu-

p∏à ze zmiennymi okreÊlajàcymi ró˝ne prze-

jawy seksualnoÊci – kwestionariusz HRK

i KSK.

Zmienna ta korelowa∏a na poziomie istot-

noÊci statystycznie (p<0,01) tylko z wyst´-

powaniem snów o treÊci erotycznej (0,364).

Skorelowano za pomocà testu Tau Ken-

dall’a zadowolenie ze swojej figury, ze

zmiennymi, okreÊlajàcymi ró˝ne przejawy

seksualnoÊci. – kwestionariusz HRK i KSK.

Uzyskano nast´pujàce korelacje istotne

statystycznie (p<0,05) z:

● wiekiem poczàtku zainteresowania si´

ch∏opcami (0,244),

● wiekiem w jakim po raz pierwszy do-

Êwiadczy∏y pieszczot swoich piersi

przez m´˝czyzn´ (-0,264),

● cz´stoÊcià wyst´powania orgazmów

podczas snu (0,282),

Skorelowano za pomocà testu Tau Ken-

dall’a aktualne wyst´powanie miesiàczko-

wania ze zmiennymi okreÊlajàcymi ró˝ne

przejawy seksualnoÊci – kwestionariusz

HRK i KSK.

Uzyskano nast´pujàce korelacje istotne

statystycznie (p<0,01) z:

Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2008, nr 13

● odczuciami wyst´pujàcymi przy po-

dejmowaniu kontaktów seksualnych

(0,362),

● sposobem uzyskiwania orgazmu (-0,346).

Uzyskano nast´pujàce korelacje istotne

statystycznie (p<0,05) z:

● podejmowaniem kontaktów seksual-

nych z m´˝czyznami (0,300),

● odczuciami wyst´pujàcymi po kontak-

cie seksualnym (0,284)),

● ocenà swojego ˝ycia seksualnego

(0,276).

Skorelowano za pomocà testu Tau Ken-

dall’a regularne miesiàczkowanie ze zmien-

nymi okreÊlajàcymi ró˝ne przejawy seksual-

noÊci – kwestionariusz HRK i KSK.

Uzyskano nast´pujàce korelacje istotne

statystycznie (p<0,01) z:

● cz´stoÊcià odczuwania potrzeb odby-

cia stosunku seksualnego (-0,293),

● wyst´powaniem snów o treÊci erotycz-

nej (-0,388),

● odczuciami wyst´pujàcymi przy po-

dejmowaniu kontaktów seksualnych

(0,416),

● sposobem uzyskiwania orgazmu (-0,365).

Uzyskano nast´pujàce korelacje istotne

statystycznie (p<0,05) z:

●

podejmowaniem kontaktów seksual-

nych z m´˝czyznami (0,301),

na wadze, co powoduje drastyczne ogra-

niczenia w przyjmowaniu po˝ywienia. Pro-

wadzi do zaburzeƒ miesiàczkowania lub

zatrzymania miesiàczki, a w skrajnych przy-

padkach do kacheksji i zgonu.

Istotnym elementem psychopatologii

anoreksji jest zaburzony obraz w∏asnego

cia∏a. Pacjentki z anoreksjà majà tendencj´

do postrzegania swojego cia∏a jako wi´ksze

i ich ocena normalnej sylwetki kobiet ró˝ni

si´ znacznie od oceny dokonanej przez

zdrowe kobiety. Negatywny obraz w∏asnego

cia∏a wyst´pujàcy u kobiet z anoreksjà mo˝e

odgrywaç rol´ w ich funkcjonowaniu seksu-

alnym. Chocia˝ zwiàzek pomi´dzy obrazem

w∏asnego cia∏a, a seksualnoÊcià mo˝e wy-

dawaç si´ oczywisty, zaskakujàco ma∏o

badaƒ przeprowadzono w celu znalezienia

punktów wspólnych dla tych cech [6, 9].

Charakter zaburzeƒ od˝ywiania, ich po-

czàtek w okresie adolescencji, skupienie

na w∏asnym ciele, przy zaburzonym jego ob-

razie oraz zaburzenia miesiàczkowania, nie-

wàtpliwie powodujà zniekszta∏cenie lub wr´cz

zahamowanie seksualnoÊci kobiet majàcych

zaburzenia od˝ywiania. Zwiàzek pomi´dzy

negatywnym obrazem w∏asnego cia∏a, a sek-

sualnoÊcià wykaza∏y badania Faitha i Scha-

re’a (1993) [4] oraz Musteina i Holdena (1979)

[8], którzy stwierdzili, ˝e obraz w∏asnego cia∏a

wp∏ywa na doÊwiadczenia seksualne kobiet.

W przeprowadzonych badaniach przeba-

daliÊmy 50 pacjentek z rozpoznaniem jad∏o-

wstr´tu psychicznego (F50.0, F50.1).

Analiza statystyczna wyników badaƒ wy-

kaza∏a, i˝ dla pacjentek z anoreksjà poca∏u-

nek by∏ jeszcze dopuszczalny, ale dotykanie

ich piersi czy narzàdów p∏ciowych przez

m´˝czyzn´, a szczególnie stosunek seksu-

alny co wiàza∏o si´ z pokazaniem swojego

nagiego cia∏a m´˝czyênie, by∏o problemem.

Mo˝e to Êwiadczyç o ich negatywnym sto-

sunku do w∏asnego cia∏a, ale te˝ wi´kszej

trudnoÊci z bliskoÊcià, która jest niezb´d-

na w przypadku podejmowania ˝ycia seksu-

alnego. Pacjentki z anoreksjà mia∏y niewiele

d∏u˝szych zwiàzków z m´˝czyznami, a tak˝e

niewielu partnerów seksualnych. Tylko dla

1/4 z nich seks odgrywa∏ wa˝nà rol´.

Korelacje wskaênika nie akceptacji w∏a-

snego cia∏a ze zmiennymi okreÊlajàcymi

ró˝ne przejawy seksualnoÊci uwidoczni∏y

nast´pujàce zwiàzki: pacjentki z anoreksjà,

które nie akceptowa∏y swojego cia∏a,

●

odczuciami wyst´pujàcymi po kontak-

cie seksualnym (0,314),

OMÓWIENIE WYNIKÓW

SeksualnoÊç uwarunkowana jest zintegro-

wanym oddzia∏ywaniem czynników biologicz-

nych, psychicznych i spo∏eczno-kulturowych.

Zaburzenia seksualne wyst´pujà wówczas,

gdy ta wrodzona funkcja ulegnie zahamowa-

niu, zniekszta∏ceniu lub te˝, gdy pozostaje

w skrajnej dysharmonii z pozosta∏ymi sferami

osobowoÊci cz∏owieka. Dzieje si´ tak w przy-

padku zaburzeƒ od˝ywiania.

Anoreksja najcz´Êciej rozpoczyna si´

mi´dzy 13–14 oraz 17–25 rokiem ˝ycia. Cho-

roba ta mo˝e si´ te˝ rozpoczàç przed okre-

sem dojrzewania. Zaburzenie to polega

na dà˝eniu do ograniczenia masy cia∏a, wy-

raênie poni˝ej norm przyj´tych w odniesie-

niu do wieku i wzrostu, przy jednoczesnej

nieprawid∏owej ocenie w∏asnego wyglàdu

i wspó∏istnieniu l´ku, przed przybraniem

Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2008, nr 13

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: