T: Obszar, ludność i ustrój Polski Odrodzonej
Po ustaleniu granic obszar odrodzonego państwa polskiego wynosił nieco ponad 388 tys. km2. Polska uzyskała niewielki, bo tylko liczący 140 km, dostęp do morza, w dodatku bez własnego dużego portu. Było to spowodowane decyzją mocarstw o utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska.
W 1923 r. ludność Polski liczyła ponad 27 mln. Zdecydowaną większość stanowili Polacy (69%). Pozostali to Ukraińcy, Żydzi, Białorusini, Niemcy, czyli mniejszości narodowe. Większość ludności niepolskiej mieszkała we wschodniej części państwa, gdzie poza kilkoma miastami i zwartymi skupiskami Polaków przeważała ludność ukraińska i białoruska. Ludność żydowska skupiała się głównie w miastach i miasteczkach centralnej i wschodniej Polski.
Ustrój odrodzonego państwa polskiego, czyli Rzeczypospolitej Polskiej, określała konstytucja, uchwalona 17 marca 1921 r. Stąd tę pierwszą w odrodzonej Polsce ustawę zasadniczo nazwano konstytucją marcową.
Zgodnie z konstytucją Polska była republiką. Na jej czele stał prezydent. On powoływał premiera i ministrów, czyli rząd, będący władzą wykonawczą. Prezydent reprezentował też państwo na zewnątrz. Najwyższa władza ustawodawcza, a więc decydowanie o najważniejszych dla kraju sprawach, należała do sejmu (parlamentu). Przed sejmem odpowiedzialny był za swoją działalność rząd.
Konstytucja zapewniała ogółowi mieszkańców Polski podstawowe prawa obywatelskie bez względu na pochodzenie, religię czy narodowość. Wszyscy obywatele byli równi wobec prawa, mieli zagwarantowaną wolność osobistą, wolność słowa i prawo zrzeszania się. Równocześnie konstytucja uznawała za nienaruszalną wszelką własność prywatną, w tym także kopalnie, huty, fabryki, banki, wielkie majątki ziemskie.
Jesienią 1922 r. odbyły się wybory do sejmu i senatu. Następnie posłowie i senatorzy wybrali prezydenta. Został nim profesor Gabriel Narutowicz, który po kilku dniach został zamordowany. Wówczas na prezydenta wybrano Stanisława Wojciechowskiego.
Pytania:
1. Przyjrzyj się mapie i wymień nazwy państw, z którymi graniczyła Polska.
2. Jakie narodowości stanowiły najliczniejsze grupy mniejszości narodowych?
3. Jaki dokument określał ustrój odrodzonej Polski i kiedy go uchwalono?
4. Wymień nazwiska pierwszego i drugiego prezydenta Polski.
Polska lat dwudziestych
maksiulo