Wykorzystanie systemu hivamat 200 w leczeniu ran.pdf

FIZYKOTERAPIA

Wykorzystanie

systemu hivamat 200

w leczeniu ran

W niniejszym opracowaniu podjęto próbę przybliżenia efektów terapeutycznych terapii systemem hivamat 200 poprzez

prezentację dwóch własnych przykładów oraz badań przeprowadzonych w klinice w Ambergu.

zarówno w zakresie manualnego

drenażu, jak i masażu z wykorzystaniem

pola elektrycznego, są w tej mierze

niewątpliwie najobszerniejsze. Warto tu

wspomnieć o trudnym do przecenienia

rozwoju koncepcji drenażu, zapropono-

wanej przez profesora Kuhnke i doktora

Asdonka.

W 1963 roku pomysł na tego typu terapię

podjął niemiecki lekarz dr Johannes Asdonk

z Essen wraz z żoną Krystyną Barteczko

z Zabrza. Z biegiem czasu dołączył on do

tej terapii chwyty stosowane przy obrzę-

kach oraz terapię uciskową (kompresję)

i w 1972 roku, po zaprezentowaniu jej

w aspekcie naukowym, wprowadził do

repertuaru leczniczych zabiegów me-

dycznych jako „fizjoterapię na obrzęki

wg Asdonk i Barteczko”. Skuteczność

terapii Asdonka mogła zostać udowod-

niona na podstawie wprowadzonej przez

prof. Kuhnke z Bonn analizy objętościowej

kończyn. W 1973 roku powstała pierwsza

na świecie specjalistyczna klinika limfolo-

giczna – Feldbergklinik Dr. Asdonk. Z kolei

koncepcja masażu z wykorzystaniem pól

elektrycznych – tzw. system hivamat 200

– opracowana została przez zespół specja-

listów pod przewodnictwem Hansa Seidla

z Kliniki Luitpold w Niemczech.

– właściwości elektryczne ośrodka ota-

czającego ładunki.

Pacjent i terapeuta podłączeni są

wspólnie do aparatu poprzez elektrody

i jednocześnie są odizolowani poprzez

rękawiczki winylowe, które stawiają duży

opór podczas przepływu prądu. Urządzenie

działa w ten sposób, że prąd płynie raz

w jedną, raz w drugą stronę, wywołując

odpowiednie zmiany częstotliwości pola.

Zarówno pacjent, jak i terapeuta są na

zmianę ładowani dodatnio i ujemnie.

Pomiędzy rękoma terapeuty a ciałem

pacjenta wytwarza się silne pulsujące

pole elektryczne. Napięcie może wynosić

maksymalnie 500 V, natomiast natężenie

mieści się w przedziale kilku mikroampe-

rów. Pole elektryczne przenika przez tkanki

i oddziałuje z ładunkami w ciele pacjenta

(w tkankach jest dużo jonów). Oprócz tego

następuje spontaniczna polaryzacja cząstek

i elementów ciała człowieka (pole przesuwa

związane ładunki). Ponieważ pole to jest

zmienne i przenika przez całe ciało, to

Podstawy fizyczne

Pole elektryczne jest szczególnym stanem

przestrzeni charakteryzującym się tym, że

na umieszczone w nim obiekty fizyczne,

czyli ładunki, działają siły ze strony tego

pola. Każde ciało naładowane elektrycz-

nie jest otoczone polem elektrycznym.

To pole wytwarza na miejscu innego

ładunku siłę wykorzystywaną w systemie

hivamat 200.

Siła tych oddziaływań zależy od wielu

czynników, takich jak:

– wielkość ładunków,

– wymiary i kształt ciał związanych z tymi

ładunkami, tzw. geometrią przewodnika,

– ich wzajemne usytuowanie,

Fot. 1. Efekt Johnsona Rahbecka

Fot. 2. Zewnętrzny efekt różnej częstotliwości

Fot. 3. Aparat hivamat 200

400

350

300

250

200

150

100

450

400

350

300

250

200

150

100

4 dni po operacji

8 dni po operacji

operacja

4 dni po operacji 8 dni po operacji

rana po głębokiej oscylacji

rana kontrolna

rana po głębokiej oscylacji

rana kontrolna

* – p < 0,05 vs. rana kontrolna

Rys. 1. Wskaźnik MPO

Rys. 2. Wyniki planimetrii

28 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

B adania prowadzone w Niemczech,

FIZYKOTERAPIA

wywołuje drgania w głębokich warstwach.

W aparacie można ustawić odpowiednie

napięcie, od którego zależy natężenie

pola. Można ustawić częstotliwość zmian

tego pola, czyli także częstotliwość drgań

tkanki. Jeżeli chodzi o napięcie, to w tym

przypadku mówimy o amplitudzie sygnału.

Nie można powiedzieć o konkretnej warto-

ści napięcia, gdyż jest to prąd przemienny.

Zmienia się z odpowiednią częstotliwością,

to znaczy, że napięcie ma pewną wartość

maksymalną, następnie zaczyna maleć do

zera i później prąd płynie w przeciwnym

kierunku do określonej wartości maksymal-

nej (od 5 do 200 razy na sekundę). Nazwa

urządzenia jest skrótem pierwszych liter

nazwy terapii:

– Histologisch – tkankowa,

– Variable – zmienna,

– Manuelle – ręczna,

– Technik – technika.

Opisując właściwości fizyczne systemu,

należy wspomnieć o dwóch szczególnie

istotnych zjawiskach. Pierwsze z nich

to influencja elektryczna, która określa

zjawisko oddzielenia od siebie ładunków

ciała neutralnego w polu elektrycznym.

Cząsteczki nieprzewodnika dzięki temu

zjawisku stają się dwubiegunami elek-

trycznymi transportującymi ładunek, co

napędza siłę pola. Przykładem może być

tu doświadczenie, w którym płatek waty

umieszczony w pobliżu kul obracającej się

maszyny elektrycznej porusza się szybko

tam i z powrotem. Transportuje on z jednej

kuli na drugą ładunek napędzany siłą pola,

a więc staje się przewodnikiem. Sytuacja ta

daje możliwości przemieszczania cząstek

także neutralnych elektrycznie, zwanych

polarnymi, co oznacza, że ich ładunki nie są

rozmieszczone symetrycznie. Za przykład

może służyć cząsteczka wody, w której

elektrony są przesunięte bliżej atomu

tlenu. Wygląda to tak, że cząsteczka jest

bardziej ujemna w pobliżu atomu tlenu,

natomiast bardziej dodatnia w pobliżu

atomów wodoru. Jeżeli ładunki są po-

przesuwane, to wokół cząsteczki istnieje

słabe pole elektryczne. Jeżeli przyłożymy

pole z zewnątrz, to na cząsteczkę będzie

działać siła elektryczna powodująca ruch

także neutralnej cząsteczki. W organizmie,

oprócz jonów, mamy wiele cząstek polar-

nych, na przykład są to witaminy, lipidy

lub kwasy organiczne czy niektóre enzymy.

Dobierając odpowiednie, zewnętrzne pole

elektryczne, możemy wywołać transport

tych cząsteczek.

Drugim zjawiskiem, istotnym z punktu

widzenia terapii hivamat 200, jest zjawisko,

które zostało nazwane imieniem i nazwi-

skiem jego odkrywcy – jest to efekt Johnso-

na Rahbecka. Jeśli płytka półprzewodnika

(np. płytka łupkowa) zostanie umieszczona

pomiędzy dwiema elektrodami, to powsta-

nie pomiędzy tymi elektrodami mocna

siła przyciągająca. Jeżeli siłę tę połączy się

z warstwą półprzewodzącą i słabym polem

elektrostatycznym, to istnieje możliwość jej

zastosowania w formie skompensowanej

na tkance ludzkiej (fot. 1).

Powierzchnie A i M przywierają do siebie

z ogromną siłą. Powodem tego jest fakt, że

płytki stykają się w niewielu punktach,

w związku z czym przez te „styki” płynie

tylko słaby prąd. Pomiędzy elektrodami

będzie mikroskopijna szczelina powie-

trza i silne pole utworzy ogromną siłę

przyciągania.

Podstawy fizjologiczne

Gojenie się tkanki bywa często powikłane

i zostaje zatrzymane w fazie początkowej,

a więc zapalnej i tworzenia się ziarniny.

Mamy następujące fazy gojenia rany:

oczyszczania, czyli zapalenia, przebudowy,

czyli odrostu nabłonka, naczyń i nerwów,

migracji komórek oraz fazę obkurczania

i wytwarzania blizny, czyli syntezę i upo-

rządkowanie się kolagenu. Zniszczenie ma-

cierzy zewnątrzkomórkowej (ECM) przez

niekontrolowane uwalnianie się proteaz

jest głównym czynnikiem uniemożliwiają-

cym gojenie się ran powikłanych . Podczas

gojenia się ran zachodzą złożone reakcje

chemiczne czynnych miejscowo, biologicz-

nie aktywnych substancji, a także zjawiska

fizyczne wyrażające się m.in. wzrostem

wytrzymałości na rozciąganie.

Odsłonięte w obrębie ran tkanki inicjują

krzepnięcie krwi, zapalenie i gojenie się

rany. Jednym z najważniejszych dla ewo-

lucji gojenia się związków jest płytkowy

czynnik wzrostu (PDGF). Chemotaktycznie

przyciąga on do ran neutrofile i monocyty

z krwi oraz fibroblasty z otoczenia rany.

Komórki te inicjują krótki proces zapalny.

Przedłużająca się faza zapalna powoduje

tworzenie się wysięku składającego się

z enzymów proteolitycznych, cytokin

i czynników wzrostu. Wysięk niszczy

czynniki wzrostowe, białka organizmu

oraz macierz zewnątrzkomórkową (ECM).

Większość typów komórek obecnych w ra-

nie może uwalniać proteazy. Niszczą one

tkanki martwicze, czasowo rozkładają ECM

(pozwala to na migrację komórek i naczyń)

oraz remodelują ECM w tkankę bliznowatą,

dając jej dużą wytrzymałość.

W warunkach prawidłowych aktywność

proteolityczna jest pod ścisłą kontrolą.

Przy zaburzonym gojeniu się dochodzi do

nadprodukcji proteaz, a ich aktywność jest

nadmierna. Rany takie pozostają w fazie

zapalnej i bez odpowiedniej terapii mogą

się powiększać i utrzymywać przez wiele

miesięcy.

Jeżeli przy zastosowaniu terapii

hivamat 200 w organizmie odbywa się drga-

nie, może również odbywać się transport,

a jeżeli można sterować transportowaniem,

można celowo ingerować w fizjologiczne

procesy odżywiania tkanek. Obrazowo

przedstawiając zadania terapii z użyciem

Fot. 4. Początek terapii: 16.02.2006 r.; fot. 5. Pierwszy

tydzień terapii; fot. 6. Trzeci tydzień terapii; fot. 7.

Szósty tydzień terapii; fot. 8. Ósmy tydzień terapii

– zakończenie

30 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

FIZYKOTERAPIA

systemu hivamat 200, można powiedzieć,

że są to: czyszczenie, rozpuszczanie, wy-

płukiwanie i odprowadzanie.

Głęboka oscylacja za pomocą aparatu

hivamat 200 powoduje:

– zwalczenie bólu wynikającego z urazu

poprzez system „kontrolowanego prze-

pustu rdzeniowego”;

– usprawnienie immunologicznych regulacji

w obszarze zapalnym (uaktywnienie udzia-

łu monocytów h oraz limfocytów T);

– zmienne ciśnienie, rozciąganie i siła

pola wytworzone za pomocą hivamat

200 aktywują tworzenie fibroblastów;

– wzrost szybkości odtransportowania

poprzez system limfatyczny wysięku

hamującego ziarninowanie rany w związ-

ku z zawartością w nim cytokin, które

niszczą macierz zewnątrzkomórkową;

– regulację aktywności proteolitycznej

komórek rany. Zniszczenie ECM poprzez

niekontrolowane uwalnianie proteaz jest

głównym czynnikiem uniemożliwiają-

cym gojenie się ran powikłanych;

– przyspieszenie procesu przejścia etapu

gojenia się rany z fazy zapalnej do fazy

przebudowy;

– ponowne uzyskanie prawidłowego

zaopatrzenia rany z immunologiczną

konsekwencją (fagocytoza);

– „rozluźnienie” międzysegmentowego

i międzymięśniowego zespolenia po-

więzi;

– „pompowanie dalej” płynów przestrzeni

międzykomórkowej wraz z zawartymi

w nich składnikami (białko, składniki

rozkładu komórek, neurotransmitery

itd.) poprzez system limfatyczny;

– zmienne podciąganie warstw tkanek

– jest to dobra metoda ich mobilizacji

bezbólowej.

Zastosowanie systemu:

– terapia obrzękowa,

– terapia bólowa narządów ruchu,

– terapia rany, także otwartej,

– terapia chorób układu oddechowego.

Przeciwwskazania:

– choroba zakrzepowa naczyń,

– obecność ferromagnetycznych implan-

tów w bezpośrednim polu aplikacji

systemu,

– elektroniczne implanty, np. rozrusznik,

– pozostałe jednostki chorobowe jak

w przypadku innych zabiegów manu-

alnych, np. masażu klasycznego czy

drenażu limfatycznego.

będziemy zgodnie z metodycznymi założe-

niami drenażu, np. w przypadku stanu po

mastektomii i wtórnego obrzęku limfatycz-

nego kończyny górnej wykonamy:

– na stronie brzusznej:

• opracowanie węzłów limfatycznych

szyjnych oraz kątów żylnych po obu

stronach, czyli opracowanie obszaru

ujściowego oraz klatki piersiowej

strony zdrowej,

• opracowanie obszaru tzw. przyobrzę-

kowego: klatka piersiowa operowanej

strony wraz z terapią rany lub blizny,

• obszar obrzękowy, czyli drenaż całej

kończyny górnej;

– na stronie grzbietowej:

• opracowanie obszaru ujściowego

w obszarze karku i kątów żylnych,

• opracowanie obszaru przyobrzę-

kowego w obszarze grzbietu obu

ćwiartek,

• opracowanie obszaru obrzękowego

kończyny górnej.

Aparat aplikuje pole o następującej

częstotliwości:

– 80-200 Hz – wysoka – efekt wibracji

i delikatnego wstrząsania, działanie

powierzchowne,

– 25-80 Hz – średnia – efekt wstrząsania

i lekkiego pompowania,

– 25-5 Hz – niska – pompowanie, działanie

głębokie.

Opis przypadków

Pacjent, lat 47, 6.01.2006 r. przyjęty do

szpitala z powodu stopy cukrzycowej po-

wikłanej ropowicą palucha prawego oraz

przodostopia prawego. W obrazie RTG

widoczne ogniska rozrzedzenia struktury

kostnej na tle zmian zapalnych. Leczenie

zachowawcze nie powiodło się, doszło do

martwicy palucha wymagającej amputacji.

Po dwóch tygodniach z oczyszczoną raną

wypisany do domu.

Zalecenia: kontrola w poradni chirurgicz-

nej i cukrzycowej, opatrunek koloidowy,

agapurin, sadamina 2 x 1. Od czasu zabiegu

do rozpoczęcia terapii systemem hivamat

200 nie zaobserwowano zmian planime-

trycznych rany.

Zastosowano drenaż z użyciem aparatu

hivamat 200:

– czas zabiegu: od 25 min do 35 min,

– częstotliwość: 5 min – 100 Hz, 3 min

– 180 Hz, 5 min – 25 Hz, pozostały czas

– 120 Hz,

– metodyka: węzły chłonne szyjne i nad-

obojczykowe, kąty żylne i pachwinowe,

naczynia chłonne uda, węzły podkola-

nowe, naczynia chłonne stopy, terapia

rany, naczynia chłonne stopy,

– stosunek czasu pracy na ranie do innych

części – 1:1,

– zabiegi w pierwszych 2 tygodniach co-

dziennie, następnie 3 razy w tygodniu.

Łączny czas terapii: 8 tygodni. Kolejne

etapy terapii przedstawiają fot. 4-8.

Metodyka terapii

Praca z wykorzystaniem systemu

hivamat 200 uzależniona jest od jed-

nostki chorobowej. Terapia ta może być

z powodzeniem wykorzystywana do ma-

sażu łącznotkankowego, klasycznego czy

wreszcie limfatycznego. Jeżeli będziemy

mieli do czynienia z obrzękami różnego

typu, w przypadku których wskazaniem

jest drenaż manualny, wówczas postępować

Kolejne etapy terapii: fot. 9. Czwarty dzień terapii; fot.

10. Szósty dzień terapii; fot. 11. Jedenasty dzień tera-

pii; fot. 12. Czternasty dzień terapii – zakończenie

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

FIZYKOTERAPIA

Pacjentka, lat 44, stan po mastektomii,

z blizną na przyśrodkowej stronie ramienia

po pobraniu płata skóry do plastyki piersi.

Po zdjęciu szwów rozejście i wytworzenie

się rany z uporczywym gojeniem się. Przez

1. miesiąc brak jakichkolwiek efektów

bliznowacenia.

Sposób postępowania:

– zabiegi wykonywano codziennie, bez

przerwy, przez 14 dni,

– całkowity czas zabiegu – 20 min,

– czas aplikacji na ranie i jej brzegach

– 15 min, pozostały czas na ramieniu

i kątach żylnych,

– częstotliwość: 100 Hz – 10 min, 180 Hz

– 5 min, 40 Hz – 5 min. Kolejne etapy

terapii przedstawiają fot. 9-12, str. 31.

System hivamat 200 został zastosowany

również na ranie ciętej u szczura na podsta-

wie danych Hansa Seidla z Kliniki Luitpold

Mittelbayerisches Rehabilitationszentrum

für Ortopedie Neuroorthopadie Traumato-

logie Innere Medizin Gefaserkrankungen.

Jest to jeden z bardzo wielu przykładów

prezentowanych przez twórców systemu

i wynikających z ponad dwudziestoletnich

doświadczeń w stosowaniu tej metody.

Obserwowano planimetrię oraz wskaźnik

aktywności proteaz (rys. 1 i 2, str. 28).

Kolejne etapy terapii przedstawiają

fot. 13-22.

Wnioski końcowe

Zastosowanie systemu hivamat 200, zwłasz-

cza w kontekście dostępnych badań przedsta-

wianych przez twórców tej metody, dowodzi

znacznego przyspieszenia procesu gojenia

się uszkodzonych tkanek, co ma ogromne

znaczenie dla fizjoterapii. Przede wszyst-

kim szybsze gojenie się poprawia znacząco

jakość bliznowaciejącej tkanki, co pozwala

na szybsze i skuteczniejsze wprowadzanie

innych metod rehabilitacyjnych, zwłaszcza

kinezyterapii. To z kolei implikuje nie tylko

szybszy powrót do normalnego funkcjonowa-

nia tkanki, ale i znaczną poprawę jej jakości.

Szczególna przestrzeń do badań nad stoso-

waniem tego systemu wydaje się znajdować

w obszarze traumatologii sportowej, w której

szybkie, ale i rozsądne usprawnianie ma

nieocenione znaczenie. Ponadto prowadząc

dalsze badania, należałoby więcej uwagi

poświęcić na wyjaśnianie wciąż nie pozna-

nych do końca mechanizmów sterujących

bakteriostatycznym działaniem systemu,

a zwłaszcza hamowaniem nadmiernej ak-

tywności proteaz. W tym ostatnim przypadku

szczególnie należałoby przeanalizować

polarność cząstek proteaz.

Fot. 13. Zastosowanie systemu hivamat 200 na ranie ciętej szczura; fot. 14. Terapia ręcznym aplikatorem, czas

– 3 minuty, częstotliwość – 100 i 10 Hz w stosunku 2:1; fot. 15. Rana z aplikacją w 4. dniu terapii. Wskaźnik MPO

– 190 mkmol/g proteaz; fot. 16. Rana kontrolna bez aplikacji w 4. dniu. Wskaźnik MPO – 290 mkmol/g proteaz;

fot. 17. Rana z aplikacją w 8. dniu terapii. Wskaźnik MPO – 200 mkmol/g proteaz; fot. 18. Rana kontrolna w 8. dniu

od zabiegu. Wskaźnik MPO – 360 mkmol/g proteaz; fot. 19. Rana z aplikacją. Widoczny efekt przeciwzapalny w 8.

dniu terapii; fot. 20. Rana kontrolna bez aplikacji w 8. dniu terapii; fot. 21. Rana z aplikacją w 8. dniu. Planimetria

– 50 mm²; fot. 22. Rana kontrolna w 8. dniu. Planimetria – 80 mm²

MGR R OBERT T RYBULSKI

rtrybulski@o2.pl

Centrum Edukacyjno-Rehabilitacyjne Provita, Żory

Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach

– kierunek fizjoterapia

Piśmiennictwo u autora i w „RwP+”.

32 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: