Or_Strażak-ratownik.doc

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku

Strażak – ratownik podczas gaszenia pożarów mieszkań (2003r)

Do podstawowych zadań Państwowej Straży Pożarnej należy:

1.        Rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń.

2.        Organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń.

3.        Wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze.

4.        Nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych.

5.        Prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

Państwowa Straż Pożarna jest organizatorem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, mającego na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska poprzez:

1.        Walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi.

2.        Ratownictwo techniczne, chemiczne, ekologiczne i medyczne.

Walka z pożarami zajmuję około 50% wszystkich działań podejmowanych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej, dlatego też aStraży Pożarnej do niniejszej pracy wybrano późniejszymi zmianami, art.Panstwowej do poniższej pracy wybrano zagadnienia związane z gaszeniem pożarów.

Do oszacowania ryzyka zawodowego wybrano stanowisko strażaka-ratownika, czyli osoby biorącej czynny udział w akcji
ratowniczo-gaśniczej oraz bezpośrednio narażonej na zagrożenia wynikające z rodzaju zagrożenia.

Osoba ubiegająca się o przyjęcie do służby w Państwowej Straży Pożarnej musi przejść podstawowy kurs w Ośrodkach Szkolenie PSP. Po ukończeniu kursu strażak otrzymuje jednolite ubranie ochrony indywidualnej. Osoba taka jest zabezpieczona przed działaniem czynników zewnętrznych (fizycznych, chemicznych, itp.), lecz żadne ubranie nie ochroni przed działaniem czynników psychofizycznych.

Służba ratownicza stawia przed strażakiem specyficzne wymagania nie tylko, szeroko rozumianych, kwalifikacji zawodowych, tzn. wiedzy teoretycznej oraz praktycznych umiejętności, ale także dobrego stanu zdrowia, wysokiej sprawności fizycznej i psychicznej. Należy też odnotować, że występują w toku tej służby różnego rodzaju zagrożenia i przeciążenia (fizyczne i psychiczne), sytuacje konfliktowe, pośpiech, natłok informacyjny. Zdarzają się często także sytuacje ekstremalne, np. akcje ratownicze w warunkach wydzielania się substancji toksycznych, przy silnym zadymieniu, wysokich temperaturach, dużej wilgotności, brudzie, przykrych zapachach itp. Są to tylko niektóre czynniki (źródła stresu) wpływające na samopoczucie, funkcjonowanie oraz zdrowie.

Kwalifikacje zawodowe strażaka

-     wykształcenie - średnie, wiek do 30 lat,

-     kategoria zdrowie „A”, dobry stan zdrowia fizycznego i psychicznego, dobry słuch i wzrok, dobra drożność dróg oddechowych,

-     brak lęku wysokości i przestrzeni.

Definicje

Awaria – zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania, natychmiast lub z opóźnieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych, pożar, wybuch, itp.

Natarcie – podstawowa forma walki z pożarami polegająca na bezpośrednim zwalczaniu ogniska pożaru, zmierzająca do całkowitego przerwania procesu spalania

Narażenie (ekspozycja) – podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z pracą

Obrona – forma działania taktycznego polegająca na oddziaływaniu określonymi środkami na obiekty zagrożone pożarem

Ocena ryzyka – proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka (PN-N-18001:1999)

Pożar – Niekontrolowany proces palenia w miejscu do tego nie przeznaczonym

Rozpoznanie wstępne – działania prowadzące do uzyskania informacji dających ogólną orientację w sytuacji w stopniu pozwalającym na podjęcie decyzji co do wariantu działania

Ryzyko – kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem

Ryzyko zawodowe – prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty i niekorzystne skutki zdrowotne w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Stanowisko gaśnicze – miejsce, z którego podawany jest środek gaśniczy

Środki ochronne – środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki (techniczne lub organizacyjne), stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego

Zagrożenie – stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę

Zastęp – najmniejsza jednostka taktyczna ratowników dysponująca odpowiednim sprzętem , zdolna do podjęcia określonych zadań

Cele oceny ryzyka zawodowego

-     sprawdzenie czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy jest znane,

-     wykazanie, że przeprowadzono analizę zagrożeń i zastosowano właściwe środki ochronne,

-     dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy,

-     ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego,

-     zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Oszacowanie ryzyka zawodowego

Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z poszczególnymi zagrożeniami zidentyfikowanymi na stanowiskach pracy polega na ustaleniu:

-     prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia,

-     ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń.

Oszacowanie ryzyka zawodowego można przeprowadzić w różny sposób, w zależności od potrzeb organizacji. Zaleca się przede wszystkim takie sposoby oszacowania ryzyka zawodowego, których stosowanie nie wymaga wiedzy specjalistycznej i które mogą być w prosty sposób wykorzystane przez osoby przeprowadzające oceny. Równocześnie istotne jest, aby otrzymane wyniki oszacowania były w pełni wystarczające do wyznaczenia jego dopuszczalności i właściwego planowania działań korygujących i zapobiegawczych.

Ze względu na bardzo dużą ilość czynników stwarzających zagrożenie, jak również ich złożoność w działania ratowniczo-gaśniczych do oszacowania ryzyka zawodowe na stanowisku – „strażak-ratownik”, zastosowano skalę pięciostopniową, zgodnie z wytycznymi zawartymi w Polskich Normach  PN-EN 1050:1999  oraz  PN-N -18002:2000.

Tabela nr 1 – Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej

Przy szacowaniu ryzyka zawodowego zgodnie z tabelą nr 1 ciężkość następstw zagrożenia i prawdopodobieństwo ich wystąpienia, można określić stosując niżej wymienione wskazówki:

-     do następstw o małej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy; są to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp.

-     do następstw o średniej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z okresami absencji; są to np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenie ścięgna) itp.,

-     do następstw o dużej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć; są to np. oparzenia III stopnia dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.

-     do mało prawdopodobnych (MP) - zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika,

-     do prawdopodobnych (P) - zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika,

-     do wysoce prawdopodobnych (WP) - zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.

Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka

Dopuszczalność ryzyka zawodowego można na ogół wyznaczyć bezpośrednio na podstawie jego oszacowania. W tabeli nr 2 podano zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego, które zostało oszacowane w skali pięciostopniowej.

Tabela nr 2 Ogólne zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego oraz zalecenia dotyczące działań wynikających z oceny tego ryzyka

Oszacowanie ryzyka zawodowego strażaka