Jan Kucharzewski - Od białego do czerwonego caratu.pdf

(2762 KB) Pobierz
Jan Kucharzewski
Od białego do czerwonego
caratu
1
2
SPIS TREŚCI
3
NOTA O AUTORZE
Jan Kucharzewski - znany działacz polityczny, prawnik, ekonomista i historyk - urodził się 27 V
1876 r. w Wysokiem Mazowieckiem. Ukończywszy wydział prawniczy Uniwersytetu
Warszawskiego oraz studia ekonomiczne, polityczne i socjologiczne na uniwersytecie w Berlinie,
podjął w 1901 r. pracę urzędnika w Prokuraturze Królestwa Polskiego. Równocześnie uczył historii
w szkołach warszawskich i prowadził wykłady z historii ustroju konstytucyjnego w Europie w
ramach Seminarium Nauk Prawniczych i Społecznych organizowanego przez Uniwersytet Latający
(1901-1904).
Brał również Kucharzewski czynny udział w życiu politycznym. W latach 1894-1901 był
członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet“ - tajnej organizacji działającej w środowiskach
akademickich, oraz Ligi Narodowej, będącej ośrodkiem koordynacyjnym ruchów
narodowodemokratycznych.
Początkowo zwolennik polityki Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego, od 1909 r. oficjalnie
występował przeciw jego działalności, nie godząc się z panslawistyczną i ugodową polityką R.
Dmowskiego.
W 1906 r. zrezygnował Kucharzewski z pracy w Prokuraturze i został adwokatem, poświęcając się
równocześnie pracy naukowej i publicystycznej. Już wtedy miał sprecyzowane zainteresowania
naukowe - historia Rosji XIX i XX wieku, historia Polski XIX wieku, najnowsza historia
polityczna, teoria prawa. W studium pt. Socjalizm prawniczy (1906) przeprowadził krytykę
organizacji prawnej społeczeństwa opartej na założeniach marksistowskich, a pracując nad Epoką
paskiewiczowską (1914) dotarł do materiałów - tajnych lub rzadko udostępnianych - dotyczących
polityki oświatowej caratu w latach 1831-1861. Od 1911 r. był członkiem Towarzystwa
Naukowego Warszawskiego. Na zamówienie Polskiej Akademii Umiejętności napisał studium
Czasopiśmiennictwo polskie wieku XIX w Królestwie, na Litwie i Rusi oraz na emigracji (1914). W
1912 r. wysunięto jego kandydaturę na posła do rosyjskiej Dumy Państwowej, w której działało
Koło Polskie, lecz nie uzyskał odpowiedniej liczby głosów.
Podczas I wojny światowej należał do obozu aktywistów - ugrupowania skupiającego zwolenników
politycznego związania Polski z państwami centralnymi. W latach 1914-1917 przebywał w
Szwajcarii, gdzie słowem i piórem propagował ideę odzyskania przez Polskę niepodległości.
Założył wówczas stowarzyszenie „La Pologne et la Guerre“, wydawał kwartalnik L’Aigle Blanc .
Organizował obchody świąt i rocznic narodowych. Wygłaszał odczyty i publikował prace - W imię
jedności (1915), Powstanie listopadowe (1916), Les Polonais en Suisse au XIX-ne sicle (1916). W
książce Reflexions sur le problme polonais (siedem wydań) głosił tezę o znaczeniu niepodległej
Polski dla stosunków międzynarodowych.
W 1917 r. wrócił Kucharzewski do Warszawy, gdzie powołany został przez Radę Regencyjną na
szefa pierwszego gabinetu ministrów (XII 1917 - II 1918). Jako premier podejmował bezskuteczne
próby zorganizowania armii polskiej na froncie wschodnim u boku Niemiec, co spotkało się ze
sprzeciwem polskich partii politycznych. Starał się - także bezowocnie - o udział Rady w
rokowaniach pokojowych w Brześciu. Po zawarciu Traktatu Brzeskiego wraz z całym gabinetem
podał się do dymisji. W październiku 1918 r. Rada Regencyjna ponownie powierzyła
Kucharzewskiemu utworzenie gabinetu. Ogłosił wraz z Radą deklarację niepodległości Polski, po
czym zrzekł się misji tworzenia rządu.
W 1920 r. wyjechał do Szwajcarii, gdzie kontynuował działalność publicystyczną na rzecz Polski.
Opublikował cykl artykułów pod wspólnym tytułem La Pologne et l’Europe w Gazette de
4
Lausanne oraz studium L’evolution de la nouvelle Pologne w Revue de Genve . W Szwajcarii
ukazała się również obszerna praca Le Dilemme de la Haute Silesie (1921). Po powrocie do Polski
w 1921 r. ogłosił Kucharzewski w Tygodniku Polskim artykuł Polska wobec świata , w którym
dowodził konieczności stworzenia silnej środkowo-wschodniej europejskiej federacji
antyradzieckiej. W 1922 r. kandydował na stanowisko prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W
1923 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta. Był
członkiem stałym Sądu Rozjemczego w Hadze (1925) oraz Polskiej Akademii Umiejętności
(1926).
W 1923 r. wydał Kucharzewski I tom szeroko zakrojonej pracy Od białego do czerwonego caratu
pt. Epoka mikołajewska . Do 1935 r. ukazało się 6 kolejnych tomów - tom II Geneza maksymalizmu
- Dwa światy , tom III Lata przełomu: Romanow, Pugaczow, czy Pestel , tom IV Wyzwolenie ludów ,
tom V Terroryści , tom VI Rządy Aleksandra III - Ku reakcji , tom VII Triumf reakcji .
W siedmiu tomach zebrał Kucharzewski bogaty materiał na temat stosunków wewnętrznych w
Rosji za panowania Mikołaja I, Aleksandra II i III oraz Mikołaja II ze szczególnym
uwzględnieniem związków z Polską i roli ruchów rewolucyjnych. Niezwykle obszerny i
oryginalnie interpretowany materiał służył eksplikacji tezy o ciągłości moskiewskiego despotyzmu
i imperializmu. Droga od białego do czerwonego caratu nieuchronnie prowadzi - zdaniem
Kucharzewskiego - do grożącej Europie katastrofy. W Powstaniu Warszawskim spłonął rękopis
trzech ostatnich tomów Od białego do czerwonego caratu .
W 1940 r. udało się Kucharzewskiemu wyjechać z Polski do Włoch, skąd przez Francję i
Portugalię dotarł do Stanów Zjednoczonych. Mając tu dostęp do archiwalnych materiałów
amerykańskich dotyczących okresu międzywojennego, przystąpił do pracy nad książką Ameryka i
Rosja . Nie ukończył jej, gdyż podjął się przygotowania jednotomowego skrótu Caratu w języku
angielskim.
Książka, którą można traktować jako testament naukowy uczonego, ukazała się w 1949 r. pt. The
Origin of Modern Russia nakładem Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce. Zdążył jeszcze
Kucharzewski przed śmiercią (4 VII 1952, Nowy Jork) przygotować również skrócone wydanie
polskie, które opublikowane zostało przez Katolicki Ośrodek Wydawniczy w Londynie. Ono
właśnie stanowi podstawę niniejszego wydania.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin