Porządki architektoniczne
-dorycki(kolumna zwęża się ku górze, najbardziej u szczytu; średnica górnej części trzonu stanowila ok. 4/5 średnicy podstawy; żłobki kolumny miały ostre krawędzie było ich od 16-24; głowica składała sie z okrągłego echinusa nakrytego kwadratowym abakusem)
-joński (trzon kolumny jest smuklejszy niż w doryckim, zaś żłobkowanie jest węższe i głębsze, kanelury nie mają ostrych krawędzi. Głowica składa sie z echinusa i nałożonej nań woluty, spiralnie zwiniętej po obu stronach kolumny)
-koryncki (trzon głowicy troche smuklejszy niz joński, wszytsko tak jak w jońskich tylko głowica w formie liści akantu)
Architektura średniowiecza:
Romański styl
-przede wszystkim sztuka sakralna;
-materiał budowlany(cios kamienny, cegła);
-układ halowy i bazylikowy;
-charakter obronny(grube masywne mury);
-rzeźba nie odgrywała zwykle samodzielnej roli a podporządkowana była strukturze architektonicznej, koncentrowała sie głownie na portalach;
-sklepienia krzyżowe, kolebkowe, klasztorne, stropy płaskie;
-konstrukcja bryły była zwykle modułowa (składała sie z przejrzystego układu spiętrzonych brył).
Gotyk
-szkieletowy system konstrukcyjny ;
-podstawowe budulce (cegła i kamień);
-sklepienia krzyżowo-żebrowe, wachlarzowe, gwieździste, kryształowe, palmowe;
-przypory(szkarpy) i łuki oporowe;
-ostre łuki w większości elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych ;
-strzelistość i smukłość proporcji ;
-wielkie okna, zdobione witrażami ;
-podstawowe układy przestrzenne świątyń to bazylika i kościół halowy;
-stosowanie założeń stylu do różnego typu zabudowań: katedr, far, zespołów klasztornych, ratuszów, zespołów uniwersyteckich, szpitali, sukiennic, kamienic, murów miejskich z basztami i barbakanami, zamków) .
Architektura nowożytna:
Renesans
-sięgano do wzorów antycznych (porządki architektoniczne i motywy dekoracyjne) lecz nie były one kopiowane wprost lecz przetwarzano je wg koncepcji własnej;
-proporcje idealne;
-plan centralny i kopuły ;
-materiały budowlane to kamień i cegła, drewno;
- pałace budowane na planie prostokąta, z wewnętrznym dziedzińcem;
Barok
-formy nawiązują do antyku i renesansu;
-rozmach w modelowaniu bryły i wnętrza;
-monumentalizm(malarstwo dekoracyjne związane z architekturą(obejmuje malowidła ścienne, mozaikę, sgraffito i witraż);
-dynamika;
-bogactwo dekoracji i form ornamentalnych, hierarchizacja elementów kompozycyjnych skupiona na osi środkowej budowli;
-efekty światłocieniowe(uzyskiwane przez wygięcie elewacji, przerywanie gzymsów);
- w późniejszym baroku postulowano silne podkreślenie przestrzenności bryły, ścian wnętrza i detali);
-łączenie architekturę, malarstwo i rzeźbę;
-wnętrza zdobione stiukami, sztukateriami, malowidłami ;
-stosowano zwielokrotnione pilastry i kręcone kolumny;
-kompozycyjna jedność ogrodu z architekturą pałacu(aleje dojazdowem salon ogrodowy, aleje i gabinety ogrodowe, dziedziniec, pałac z oficynami);
-rozwój urbanistyki(powrót do poszukiwania koncepcji idelanego miasta).
Rokoko
-ostatnia faza baroku;
-muszlowa ornamentyka;
-obfite zdobienia;
-stosowano sztukaterie, boazerie, plafony.
Klasycyzm
-zamiłowanie do prostoty i do ładu;
-wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia;
-kopiowanie elementów architektury starożytnej;
-budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;
-stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu; pilastrów, dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą;
-dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii;
-w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;
-oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego;
-rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy, teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea;
-pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta, z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem;
-we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity, okna duże, kwadratowe;
-kościoły – często na planie koła, przekryte kopułą;
-dwory wraz z ogrodami i parkami wzbogacone: alejami z drzewami, stawami rybnymi; w obrębie dworu były: młyn oraz browar;
-wnętrza dworów ozdabiano portretami rodzinnymi, trofeami myśliwskimi, a na ścianach wieszano tkaniny ozdobne zwane arrasami.
Architektura XIXw. :
HISTORYZM, czyli:
Neoromnizm: (Zamek Cesarski w Poznaniu)
-nawiązuje do stylu romańskiego;
-pojawił się wcześniej niż neogotyk, czyli odwrotnie proporcjonalnie do epok, na których się wzorowano.
Neogotyk
-pierwotnie najczęściej stosowany był w projektach wiejskich rezydencji i pawilonów parkowych;
-upowszechnił sie angielski styl ogrodów (nieregularny, sprawia wrażenie naturalnego) .
Neorenesans:
-budynki użyteczności publicznej;
-odnosiło sie głównie do elewcji.
Neobarok:
-wznoszono głownie budynki użyteczności publicznej ;
-masywne budowle;
-bogate zdobienia, bardzo dekoracyjne;
-zapowiedz eklektyzmu.
Eklektyzm:
- w architekturze XIX wieku łączenie w jednej budowli w sposób swobodny elementów wybranych ze stylów historycznych.
-wielostylowość
-zbiegł sie z secesją.
Styl arkadowy: (np. kościół Świętej Trójcy w Toruniu )
-zwany inaczej stylem okrągło-łukowym
Secesja
-abstrakcja
-bogata ornamentyka
-nowe materiały budowlane (beton, stal, żelbet)
-płynne linie bryły, faliste formy elewacji
-detale wykończeniowe(klamki, okucia , balustrady schodowe i balkonowe)
-nazwany nurtem inżynieryjnym.
Architektura XX i XXI w. :
Modernizm
-funkcjonalność obiektów – budowanie zgodnie z zasadą Louis’a Sullivana Form follows function forma wynika z funkcji (lub też forma następuje po funkcji),
-uznanie misji, czyli wychowanie człowieka przez architekturę i sztukę,
-zapewnienie człowiekowi godziwych warunków życia,
-minimalizm zarówno wewnątrz jak i zewnątrz budynku,
-tworzenie według indywidualności artysty, stąd modernizm romantyczny,
-brak jednolitej formy stylowej,
-unikanie wszystkiego co formalne,
-lekkość bryły, unikanie symetrii,
-ściana kurtynowa, pełniąca rolę przegrody klimatycznej lub osłony,
-płaski dach, często z tarasem,
-szerokie okna wpuszczające dużo światła, często zlicowane z elewacją,
-duże płaskie i jednolite powierzchnie elewacji –w pastelowych lub białych kolorach,
-stosowanie jako surowca betonu, stali żelbetonu, szkła,
-obszerne, przeszklone klatki schodowe,
-przeszklone elewacje,
-wolny plan, czyli rzut kondygnacji nie podzielony na zamknięte pomieszczenia,
-inspiracja Dalekim Wschodem,
-łączenie wnętrza budynku ze środowiskiem naturalnym np. z ogrodem, lasem itp.,
-nadawanie budynkom cech abstrakcyjnych,
-demonstrowanie nowoczesnej technologii,
-tworzenie centrum miast, jako miejsca z wydzielonymi obszarami usługowymi, handlowymi i rekreacyjnymi.
TIRowkaPB