GRY I ZABAWY
- DOSKONALĄCE UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNE,
-UCZĄCE, JAK POGŁĘBIAĆ WIEDZĘ O SOBIE I INNYCH

GRY I ZABAWY POGŁĘBIAJĄCE WIĘZI MIĘDZY ICH UCZESTNIKAMI

ZAŁOŻENIE:
Najlepiej uczyć dzieci, bawiąc się z innymi
 

BEREK „POD RĘKĘ„

Wiek uczestników:                            Od 4 roku życia.
Liczebność grupy:                            10 - 20 osób.
Poziom aktywności:              l
Miejsce:                                           Pod gołym niebem.
Rekwizyty:                                          Niepotrzebne.
 

Przygotowanie:
Uczestnicy ustawiają się w parach, trzymając się pod ręce. Cała grupa tworzy duży krąg. Pary stoją nieruchomo, kilkadziesiąt centymetrów jedna od drugiej.
Opis:
Na początku gry jeden z uczestników jest berkiem, drugi gonionym. Goniony ucieka przed berkiem. Będzie bezpieczny, kiedy złapie pod rękę innego uczestnika gry, który ma parę. Gdy to zrobi, druga osoba z pary zostaje gonionym i zaczyna uciekać przed berkiem. Jeśli ten, kto jest berkiem, złapie gonionego pod rękę, zamieniają się rolami.
 

Inne możliwości:
W trudniejszej wersji, odpowiedniej dla graczy powyżej dziewiątego roku życia, kiedy goniony złapie pod rękę kogoś stojącego w parze, druga osoba z tej pary zostaje berkiem i zaczyna gonić uciekającego (który dotąd był berkiem). W tej wersji berkiem jest ciągle ktoś inny, więc trzeba pilnie obserwować, co się dzieje.
 

Uwagi:
Zachęcaj biegaczy, żeby szybko znajdowali kogoś do złapania pod rękę, ponieważ dzięki temu gra będzie żywa i każdy będzie miał okazję pobiegać. Niektórzy wstydzą się brać innych pod rękę. Nie należy ich do tego zmuszać. Zwykle w trakcie gry uczestnicy są coraz mniej skrępowani i w końcu wszyscy się dotykają. W tej grze osoby, które w innych okolicznościach nie chciałyby się dotykać, zaczynają to robić. Sztuczne bariery są przełamane.
 

MILCZĄCA GRA

Wiek uczestników:                            Od 12 roku życia.
Liczebność grupy:                            8 osób lub więcej.
Poziom aktywności:              4
Miejsce:                                          Na powietrzu lub we wnętrzu.
Rekwizyty:                                          Brak.
 

Przygotowanie:
Uczestnicy dobierają się w pary, najlepiej z kimś, kogo nie znają zbyt dobrze. Pary muszą stać dość daleko jedna od drugiej, żeby sobie nie przeszkadzały.
Opis:
Partnerzy w parach mają pięć minut na to, żeby jak najwięcej dowiedzieć się o sobie nawzajem, zachowując całkowite milczenie. Można gestykulować, odgrywać pantomimę, pisać na ziemi lub porozumiewać się w inny sposób, ale bez wydawania dźwięków. Po pięciu minutach uczestnicy stają w kręgu i każdy po kolei mówi, czego się dowiedział o swoim partnerze. Osoba, o której mowa, może potwierdzić, że podane informacje są prawdziwe, lub sprostować je.
 

Uwagi:

Milcząca gra pozwala odrzucić ograniczenia związane z językiem. To dobra zabawa na początek i dla grup, które chcą się nauczyć nawiązywania i pogłębiania relacji.
 

GRA W PRZEZWISKA

Wiek uczestników:                            Od 10. roku życia.
Liczebność grupy:                            6 - 12 osób.
Poziom aktywności:              4
Miejsce:                                          Na powietrzu lub we wnętrzu.
Rekwizyty:                                          Brak.
 

Przygotowanie:
Do tej spokojnej zabawy grupa siada w kręgu.

Opis:
Podczas zabawy uczestnicy po kolei przedstawiają się i mówią, jakie przezwisko noszą lub nosili w przeszłości, dlaczego je otrzymali i czy je lubią.
 

Uwagi:
Prowadzący powinien zabrać głos jako pierwszy. Musi przypomnieć, że nie wszystkie przezwiska są złośliwe; niektóre są życzliwe. Trzeba podkreślić, że bez pozwolenia nie wolno nikogo nazywać jego przezwiskiem. Uczestnicy zabawy podejmują pewne ryzyko, ujawniając swoje przezwiska, ponieważ większość osób jest na tym punkcie drażliwa -jednak odrobina śmiechu z samego siebie nikomu nie zaszkodzi.
 

KUPISZ TO?

Wiek uczestników:                            Od 11 roku życia.
Liczebność grupy:                            10 - 18 osób.
Poziom aktywności:              3
Miejsce:                                          Na powietrzu lub we wnętrzu.
 

Rekwizyty:
Rozmaite produkty - niezwykłe lub zapakowane w dziwny sposób. Mogą być kosmetyki, żywność i tym podobne rzeczy kupione w zwykłym sklepie. Trzeba się tylko trochę rozejrzeć. Oto kilka przykładów: marynowane nóżki wieprzowe, szczotka do zbierania kociej sierści, ikra łososia (dla wędkarzy), gumowa rybka służąca za przynętę i tak dalej. Na ośmiu graczy trzeba mieć jeden rekwizyt.
Przygotowanie:
Podziel uczestników na ośmioosobowe grupki. Każda z grup powinna mieć miejsce, by się przygotować do wykonania zadania.
 

Opis:
Grupy mają zareklamować swój produkt, namawiając pozostałych uczestników do zastosowania go w nowatorski sposób. (Na przykład przynętę na szczupaka można reklamować jako modną biżuterię.) Grupa musi zrobić wszystko, by przekonać innych, że ich produkt jest wartościowy. Wszelkie sposoby są dozwolone. Trzeba puścić wodze wyobraźni. Grupy muszą mieć sporo czasu, żeby się przygotować: wysłuchać pomysłów, wybrać najlepszy, przećwiczyć wszystko i udoskonalić. Kiedy wszyscy będą gotowi, grupy po kolei prezentują swoje reklamy.
 

Uwagi:
Zachęcaj do współpracy i do korzystania z najdziwniejszych pomysłów. Jeśli w grupie jest osoba nieśmiała, pomóż znaleźć dla niej odpowiednią rolę. Przy zabawie w „Kupisz to?" zwykle jest dużo śmiechu. Wymiana myśli i wspólna praca zbliżają ludzi do siebie.
 

TO WŁAŚNIE JEST TA RZECZ

Wiek uczestników:                            Od 11. roku życia.
Liczebność grupy:                            6-12 osób.
Poziom aktywności:              4
Miejsce:                                          Na powietrzu lub we wnętrzu.
 

Rekwizyty:
Jeden dziwny przedmiot; najlepsze byłoby coś, co do niczego nie służy. Przykłady: małe, wysuszone i pomarszczone jabłko, kawałek zardzewiałej rury, część jakiejś maszyny, przynęta na ryby w postaci galaretki.
Przygotowanie:
Grupa siada w kręgu, najlepiej wokół ogniska.
 

Opis:
Zabawa wymaga pomysłowości, wyobraźni i umiejętności zainteresowania tym, o czym się mówi. Na początku prowadzący pokazuje wszystkim przedmiot i nie dłużej niż dwie minuty opowiada, czym on jest. Historia powinna być zabawna, pełna fantazji i dobrego smaku. Na koniec mówi: „I to jest właśnie ta rzecz". Wtedy grupa - jak echo - odpowiada: „To jest właśnie ta rzecz". Potem prowadzący przekazuje przedmiot siedzącej obok osobie i tak każdy po kolei może opowiedzieć swoją historię owego dziwnego przedmiotu.
 

Uwagi:
Zabawa może obudzić uśpione talenty lub ośmielić osoby zamknięte w sobie. Wszyscy mogą tu wykazać się odrobiną fantazji.
 

DWIE PRAWDY I KŁAMSTWO

Wiek uczestników:               Od 10 roku życia.
Liczebność grupy:                             6 - 20 osób.
Poziom aktywności:               5
Miejsce:                                           Na powietrzu lub we wnętrzu.
Rekwizyty:                                           Brak.
Przygotowanie:
Grupa siada w kręgu, najlepiej wokół ogniska.
 

Opis:
Poproś, żeby każdy przypomniał sobie dwa wydarzenia ze swojego życia, które były niezwykłe, przerażające, śmieszne lub z innego powodu interesujące. Potem niech każdy wymyśli trzecią historię.
Zaczyna prowadzący, żeby dać uczestnikom przykład. Opowiada swoje trzy historie: dwie prawdziwe i jedną zmyśloną. Kiedy skończy, grupa głosując decyduje, która z opowieści była zmyślona. Po skończonym głosowaniu prowadzący wyjaśnia, którą historię wymyślił. Potem druga osoba zaczyna opowiadać, po niej kolejna i tak dalej.
 

Uwagi:
Poproś, żeby zmyślane historie były całkowicie fikcyjne, czyli żeby nie były częściowo zmienioną prawdą. Można notować przebieg głosowania, żeby na koniec sprawdzić, komu udało się oszukać najwięcej osób i kto wykrył najwięcej kłamstw. Opowiadane historyki muszą być krótkie (około 30 sekund na każdą). Prowadzący ma pilnować, żeby nikt nie mówił zbyt długo, bo grupa zacznie się nudzić. Jeśli uczestników zainteresuje jakaś opowieść, można zrobić wyjątek i przedłużyć czas. Opowiadanie o swoim życiu i słuchanie o tym, co przydarzyło się innym, może zaowocować pogłębieniem relacji.
 

Gry i zabawy pozwalające na określenie własnej tożsamości
 

MAPA ŻYCIA

Materiały: duży arkusz papieru dla każdego, ołówek lub flamaster
Cel:              określenie własnej tożsamości
 

Przebieg: każda osoba ma narysować „mapę drogową" swojego dotychczasowego życia, począwszy od narodzin aż do dnia dzisiejszego. Na „mapie" powinny być widoczne dobre miejsca, a także drogi „otwarte", postoje z pięknym widokiem itp. Powinny być tam też złe miejsca - wyboje, dziury, szpitale, roboty drogowe. Trzeba zaznaczyć także przeszkody, objazdy, przebudowy oraz główny kierunek dzisiejszej trasy. Warto porównać „trasę" swojego dotychczasowego życia z wyobrażoną „trasą" w przyszłości, z celami, jakie się sobie stawia. Jak można je osiągnąć?
 

Warianty:  
można zbudować swoją „mapę", dodając do niej drogi przyszłości
można ocenić poszczególne wydarzenia swojego życia wg kilkupunktowej skali (-/+)
można próbować odegrać scenki, w jaki sposób omija się przeszkody na swojej drodze
 

JESTEM NIEPOWTARZALNY

Materiały: kartka papieru i ołówek dla każdego
Cel:              określenie własnej tożsamości, komunikacja, świadomość innych
 

Przebieg: każda osoba otrzymuje kartkę, na której ma opisać siebie. opis ten ma być taki, żeby nie było wątpliwości, że chodzi o tę, a nie inną osobę. lepiej jest wymieniać cechy osobowości i własne pomysły na życie, niż pisać o swoich cechach fizycznych. każda osoba czyta głośno swoją kartkę. mogą się zdarzyć opisy niezbyt oryginalne, wtedy prowadzący prosi członków grupy, aby pomogli dopełnić obraz tej osoby i znalazły jej cechy szczególne, które różnią ją od innych. w ćwiczeniu chodzi o to, by nikt nie mógł stwierdzić: to tak samo, jak u mnie
 

Warianty:   można takie karty napisać dla innych osób
 

ZADANIA
stwarzają nowe możliwości działania, ale też wymagają podjęcia zupełnie innego typu ryzyka niż zabawy i gry;
dobrze przygotowane zadanie wymaga podjęcia ważnych decyzji i wykazania się sprawnością fizyczną;
rywalizacja i porównywanie się z innymi będą uniemożliwiać wykonanie zadania, utrudniać porozumiewanie się.
 

PUZZLE
Wiek uczestników:                            Od 5 roku życia.
Liczebność grupy:                            8 - 30 osób.
Poziom aktywności:              3
Miejsce:                                          Na powietrzu lub we wnętrzu.
 

Rekwizyty:
Zrobione samodzielnie puzzle. Wystarczy wyciąć z gazet zdjęcia, ponaklejać je na brystol i pociąć na kawałki o różnych kształtach i wielkości. Potrzebny będzie co najmniej jeden kawałek układanki na osobę. Obrazki powinny być odpowiednie do grupy wiekowej. Tnąc je na kawałki również trzeba wziąć pod uwagę możliwości uczestników.
Przygotowanie:
Grupa staje w kręgu.
 

Opis:
Poproś uczestników, żeby zamknęli oczy i wyciągnęli ręce przed siebie. Powiedz, że prowadzący włoży im coś do rąk, ale nikomu nie wolno otwierać oczu, dopóki nie padnie hasło do rozpoczęcia zabawy. Kiedy prowadzący pozwoli otworzyć oczy, uczestnicy będą musieli dopasować kawałki puzzla, żeby ułożyć całość.
 

Inne możliwości:
Żeby utrudnić zadanie, można zrobić dwa puzzle z identycznymi obrazkami (na przykład z kartonowego opakowania po zbożowych płatkach śniadaniowych), ale każdy pociąć inaczej. Można też dla dużej grupy przygotować jeden wielki puzzel, zrobiony na przykład z plakatu. Na koniec każdy może zabrać swój kawałek puzzla na pamiątkę.
 

Wprowadzenie i podsumowanie:
To zadanie można wykonywać albo w milczeniu, albo rozmawiając. We wprowadzeniu powiedz o odnajdywaniu swojego miejsca w grupie. W podsumowaniu rozmawiajcie o tym, kto jak dostosowuje się do grupy oraz o tym, że dopiero kiedy wszystkie kawałki znajdą się na swoim miejscu, powstaje całość.
 

Uwagi:
To zadanie pozwala podzielić dużą grupę na mniejsze. Rozdaj uczestnikom kawałki dwóch lub więcej puzzli i pozwól, żeby sami znaleźli osoby z kawałkami tej samej całości. Każdy puzzel może mieć, na przykład, osiem do dziesięciu kawałków.
 

BIEG WIELOZADANIOWY
Wiek uczestników:                            Od 2 roku życia.
Liczebność grupy:                            8 - 15 osób.
Poziom aktywności:              l
Miejsce:                                          Na powietrzu.
 

Rekwizyty:
Do tego zadania potrzeba ich wiele. Będą to: Dwudziestolitrowe wiadro; talia kart (z figurami od króla do asa); dwanaście piłeczek tenisowych w różnych kolorach; szaliki do zawiązywania oczu; kilka małych latających talerzy (frisbee) w różnych kolorach; mała piłka lub zabawka i duża łyżka; piłka nożna; taśma do oznaczenia linii startu i mety; stoper; inne przedmioty, zależnie od wyobraźni prowadzącego.
 

Przygotowanie:
Na wyznaczonym terenie przygotuj tyle stanowisk z zadaniami, ile chcesz. Nie dawaj takich zadań, które może wykonać jedna osoba. Przy każdym powinno ze sobą współpracować co najmniej dwóch członków grupy. Najlepiej, żeby potrzebne było współdziałanie trojga lub czworga z nich. Do wykonania zadań, które proponujemy poniżej, wystarczą wymienione przez nas rekwizyty. Traktujcie je jako propozycje. Każdy może wymyślić własne zadania.
 

Karty:
Połóż karty na kupce i lekko je rozrzuć. Obok połóż szalik do zawiązania oczu. Karty trzeba ułożyć w kolejności. Wolno je brać do ręki tylko temu zawodnikowi, który ma zawiązane oczy. Inni nie mogą ich dotykać. Zadanie można wykonywać w milczeniu lub rozmawiając - prowadzący sam może wybrać wersję.
Piłeczki tenisowe:
Ułóż piłeczki obok siebie. W drugim końcu pola postaw dwudziestolitrowe wiadro. Wszystkie piłeczki muszą się znaleźć we wiadrze. Zawodnikom wolno dotykać piłeczek w jednym kolorze. Piłeczki w drugim kolorze nie mogą przylegać do zawodników ani do ich ubrania.
 

Frisbee:
Ułóż talerze dość daleko od wiadra. Celem jest wrzucenie ich wszystkich do wiadra. Każdemu zawodnikowi wolno tylko raz dotknąć talerza (to znaczy, że nie wolno dotykać drugi raz tego samego talerza). Osoba, która trzyma frisbee, nie może odrywać stóp od ziemi.
Zabawka i łyżka:
Połóż małą piłkę lub zabawkę, dużą łyżkę i szalik do zawiązania oczu daleko od wiadra. Celem jest wrzucenie zabawki do wiadra. Łyżki wolno dotykać tylko temu zawodnikowi, który ma zawiązane oczy. Zabawki wolno dotykać tylko łyżką. Nikomu nie wolno dotykać zawodnika z zawiązanymi oczami.
 

Piłka nożna:
Połóż piłkę na ziemi, daleko od wiadra. Zadanie polega na tym, żeby wrzucić ją do wiadra. Nikomu nie wolno dotykać jej rękami ani ramionami. Piłka nie może dotknąć ziemi. Zęby ją przenieść, potrzeba będzie co najmniej dwóch osób.
 

Opis:
To zadanie wykonuje się na czas (jeśli w grupie nie ma małych dzieci). Wyjaśnij uczestnikom, że będą mieli kilka zadań do wykonania i że mogą powtarzać je trzy razy; liczy się najlepszy czas. Zanim zaczną, oprowadź ich po boisku i wyjaśnij, na czym polegają poszczególne zadania. Na początku wszyscy stają na linii startu, która jest również metą. Prowadzący uruchamia stoper, kiedy pierwszy zawodnik przekroczy linię startu, i zatrzymuje go, gdy ostatni przekroczy linię mety. Przed każdą rundą daj grupie czas na ustalenie strategii.
 

Wprowadzenie i podsumowanie:
Podczas wykonywania tego zadania może się pojawić kilka trudności. Celem jest wykonanie poszczególnych poleceń w jak najkrótszym czasie. Po drodze trzeba będzie rozwiązać wiele problemów i wypracować nowe sposoby porozumiewania się. Prowadzący powinien uważnie obserwować grupę. Na zakończenie porozmawiajcie o tym, jak grupa współpracowała jako całość i jak układała się współpraca w mniejszych grupkach, które wykonywały poszczególne zadania. Zastanówcie się nad tym, jak presja czasu i atmosfera rywalizacji wpłynęły na relacje wewnątrz grupy i na porozumiewanie się osób.
 

Uwagi:
W grupach zróżnicowanych wiekowo, na przykład złożonych z całych rodzin, mogą być nawet dwuletnie dzieci. Jeśli grupa składa się z samych dzieci, na przykład sześcioletnich, lepiej nie traktować tego zadania jako wyścigu i nie liczyć czasu. W tym przypadku wystarczy wykonać wszystko tylko raz.
Trzeba zadbać o bezpieczeństwo osób z zawiązanymi oczami. Prowadzący musi mieć pewność, że grupa dobrzeje prowadzi.
 

UPUSZCZANIE JAJKA

Wiek uczestników:                            Od 8 roku życia.
Liczebność grupy:                            4 - 6 osób.
Poziom aktywności:              4
Miejsce:                                          Na powietrzu.
 

Rekwizyty:
Na każdą grupkę liczącą od czterech do sześciu osób potrzebne będą: jedno surowe jajo, 20 plastikowych słomek do napojów, l metr taśmy klejącej i nożyce.
Przygotowanie:
Jeśli grupa jest duża, podziel ją na mniejsze, liczące od czterech do sześciu osób.
 

Opis:
Celem jest stworzenie takiej amortyzującej konstrukcji, która zapobiegnie stłuczeniu jajka, kiedy zostanie upuszczone na twardą powierzchnię z wysokości 2,5 metra. Daj uczestnikom przygotowane materiały i kilkadziesiąt minut (20-30) na wykonanie zadania. Kiedy czas się skończy, sprawdź, czy zadanie zostało dobrze wykonane, rzucając jaja z ustalonej wysokości.
 

Inne możliwości:
W upuszczanie jajka można się bawić w większej grupie. Trzeba ją podzielić na mniejsze zespoły, z których każdy przygotuje własny projekt „osłonki". Jeśli chociaż jednej grupce uda się stworzyć konstrukcję zapewniającą jajku bezpieczeństwo, cała grupa wygrywa. Każdy zespół musi wymyślić nazwę dla swojego wynalazku i przed przeprowadzeniem próby wyjaśnić grupie, dlaczego uważa, że ta „osłonka" uchroni skorupkę od pęknięcia.
 

Wprowadzenie i podsumowanie:
Jeśli wybierzesz drugi wariant, trzeba od początku zadbać, by grupa czuła, że współdziała przy realizacji wspólnego celu. Ta zabawa budzi ducha rywalizacji. Jeśli zauważysz coś takiego, musisz o tym powiedzieć podczas podsumowania.
Zwróć uwagę na to, jak w poszczególnych zespołach podejmowane są decyzje. Często pojawiają się trudności związane z rywalizacją, komunikacją i lojalnością. Ryzyko jest dość duże (jaja łatwo się tłuką i w większości przypadków tak właśnie kończy się próba rzucania ich z wysokości 2,5 metra), więc grupie tym bardziej zależy na sukcesie. Zwykle okazuje się, że różne osoby w odmienny sposób pojmują sukces i porażkę. Po skończonej zabawie warto porozmawiać właśnie o tym - o sukcesie i porażce.
 

LITERATURA: