prl.txt

(27 KB) Pobierz
Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL)  oficjalna nazwa państwa polskiego w latach 19521989. Uprzednio w latach 19451952 ten sam organizm państwowy funkcjonował jako podmiot prawa międzynarodowego pod nazwš Rzeczpospolita Polska. Zwana propagandowo Polskš Ludowš  był to kolokwialny eufemizm na okres monopartyjnych rzšdów PPR, a od 1948 PZPR w Polsce.

Wyniki wyborów w styczniu 1947 roku w Polsce, które zgodnie z postanowieniami konferencji jałtańskiej miały stanowić legitymizację władzy w Polsce (do "demokratycznych wyborów" rzšdzić miał Tymczasowy Rzšd Jednoci Narodowej powołany w trakcie konferencji moskiewskiej w czerwcu 1945 roku pod nadzorem trzech mocarstw koalicji antyhitlerowskiej  Wielkiej Brytanii, USA i ZSRR) zostały sfałszowane przez aparat policyjny (Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego) podporzšdkowany PPR, przy bezporednim udziale funkcjonariuszy NKWD. Ogłoszony w ten sposób "zwycięski" wynik wyborczy tzw. Bloku Demokratycznego (złożonego z PPR, koncesjonowanego PPS i satelickich wobec PPR ugrupowań) wobec opozycyjnego PSL był formalnš legitymizacjš władzy PPR i jej spadkobierców w Polsce w wietle prawa międzynarodowego. Były premier RP, wicepremier TRJN i prezes PSL Stanisław Mikołajczyk został, wobec groby aresztowania, zmuszony do ucieczki za granicę.

Z kolei wobec zmiany w końcu 1948 polityki ZSRR wobec państw satelickich i przyjęciu formuły tzw. demokracji ludowej nastšpiła pełna stalinizacja ustrojów wewnętrznych państw Europy rodkowo-Wschodniej, obejmujšce odrzucenie fasady rzšdów "koalicyjnych frontów ludowych" w ramach demokracji parlamentarnej na rzecz formalnego ustanowienia partii komunistycznych jako prawnego hegemona władzy i zmiany nazw państw na "Republiki Ludowe" (Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria). W przypadku Polski oznaczało to zmianę nazwy państwa na Polska Rzeczpospolita Ludowa, przy czym Józef Stalin osobicie dokonywał poprawek[1] w przedstawionym mu przez prezydenta RP Bolesława Bieruta tekcie Konstytucji PRL (nie zgadzajšc się np. na zmianę polskiego hymnu narodowego). Ostatecznš wersję polskojęzycznš Konstytucji PRL opracował Bierut[2].

Polska w 1944 roku utraciła suwerennoć i była podporzšdkowana ZSRR  w największym stopniu w okresie stalinizmu[3][4]. Było to państwo o niedemokratycznym ustroju politycznym dyktatury monopartyjnej za formalnš fasadš instytucji demokratycznych o różnej formie represywnoci (w zależnoci od okresu historycznego). Kwestia okrelenia ustroju społecznego PRL jest sporna  oficjalnie było to państwo socjalistyczne, sami komunici twierdzili, że nie osišgnięto jeszcze teoretycznego stadium komunizmu, a według Konstytucji państwo demokracji ludowej. Przez przeciwników ustrój ten okrelany był jako komunizm.

W latach 19891991 jako efekt działań politycznych, państwo to uległo przekształceniu w demokratycznš Rzeczpospolitš Polskš, okrelanš jako III Rzeczpospolita.




Historia okresu[edytuj] Geneza Polski LudowejKoncepcja Polski jako państwa socjalistycznego, zwišzanego z Rosjš, a następnie ZSRR, ma ródła w programie Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL). Jej kontynuacjš był udział osób polskiego pochodzenia w wojnie polsko-bolszewickiej (19191920) (Feliksa Dzierżyńskiego, Karola wierczewskiego, Konstantego Rokossowskiego i innych) po stronie Rosji a przeciwko Polsce. Współpraca w czasie inwazji na Polskę obejmowała również powołanie Polrewkomu  marionetkowego rzšdu planowanej Polskiej Republiki Rad. Działajšcy w sierpniu 1920 Polrewkom, posuwajšcy się specjalnym pocišgiem w lad za nacierajšcš na Warszawę Armiš Czerwonš, stanowił prototyp utworzonego w 1944 Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.

 Osobne artykuły: Komunistyczna Partia Polski, wojna polsko-bolszewicka i Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski.
KPP, jako partia zmierzajšca przemocš do zmiany ustroju Polski, a także podporzšdkowana zagranicznemu orodkowi decyzyjnemu (Komintern) i finansowana z zagranicy przez cały okres istnienia II Rzeczpospolitej była partiš nielegalnš. KPP wzywała do rewizji granic Polski na rzecz Niemiec (przekazania Niemcom Górnego lšska i Pomorza a ZSRR etnicznie mieszanych terenów na wschód od tzw. Linii Curzona). KPP działała poprzez kontrolowane lub infiltrowane przez siebie organizacje legalne (partie polityczne, stowarzyszenia, zwišzki zawodowe), wydawała w ten sposób prasę oficjalnš i wprowadzała posłów do Sejmu RP (Tomasz Dšbal, Stanisław Łańcucki, Jerzy Czeszejko-Sochacki, Sylwester Wojewódzki, Tadeusz Żarski). Jednoczenie komunici działali w Polsce, dokonujšc zabójstw (Hibner, Kniewski i Rutkowski (1925)), zamachów terrorystycznych (Walery Bagiński) i prowadzšc systematycznš działalnoć wywiadowczš na rzecz ZSRR (Wydział Wojskowy KPP). Z kolei w ZSRR na terenach BSRR i USRR utworzono w latach 20. polskie okręgi autonomiczne: tzw.Dzierżyńszczyznę i Marchlewszczyznę, zlikwidowane w latach 30. w ramach tzw. polskiej operacji NKWD, będšcej istotnš częciš tzw. wielkiej czystki. W czerwcu 1938 Stalin zlikwidował KPP i nakazał wymordowanie większoci jej przywódców, oskarżajšc ich o współpracę z Policjš Państwowš i Oddziałem II Sztabu Głównego WP.

Po rozwišzaniu KPP, zawarciu Paktu Ribbentrop-Mołotow, agresji ZSRR na Polskę 17 wrzenia 1939, wojskowej okupacji terytorium Rzeczypospolitej przez Wehrmacht i Armię Czerwonš, a następnie formalnym traktacie rozbiorowym (pakcie o granicach i przyjani), zawartym pomiędzy III Rzeszš a ZSRR 28 wrzenia 1939 i aneksji wschodnich terytoriów RP przez ZSRR w padzierniku 1939, idea komunistycznej Polski powróciła w planach politycznych Stalina w roku 1940. Pewnš liczbę oficerów Wojska Polskiego, np. Zygmunta Berlinga wyselekcjonowanych przez INO NKWD w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku nie wymordowano wiosnš 1940 w trakcie zbrodni katyńskiej, lecz byli przetrzymywani przez NKWD we względnie dobrych warunkach do wykorzystania na wypadek konfliktu z III Rzeszš. W ZSRR wydawano gazety i pisma polskojęzyczne (Czerwony Sztandar, Nowe Widnokręgi), demonstracyjnie obchodzono w roku 1940 tzw. "dni mickiewiczowskie".

Po agresji III Rzeszy na ZSRR pod naciskiem brytyjskim był zmuszony przywrócić stosunki dyplomatyczne z Rzšdem RP, zerwane jednostronnie w dniu agresji na Polskę 17 wrzenia 1939, zgodzić się na uwolnienie aresztowanych i deportowanych przez NKWD obywateli Rzeczpospolitej i na tworzenie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR podporzšdkowanych rzšdowi Rzeczypospolitej, pod dowództwem byłego więnia Łubianki gen. Władysława Andersa. Ustępstwa Stalina były wywołane przez katastrofalnš sytuację militarnš ZSRR w r. 1941 i potrzebę materialnej pomocy Wielkiej Brytanii i USA. Po klęsce Wehrmachtu pod Moskwš z zawartych uzgodnień strona radziecka zaczęła się stopniowo wycofywać. Latem 1942 doszło do ewakuacji do Iranu wojsk Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (tzw. Armii Andersa). Berling z grupš kilkunastu oficerów Wojska Polskiego ( żołnierze Armii Andersa) pozostali w ZSRR pomimo rozkazu wyjazdu i zostali póniej przez sšd wojenny II Korpusu Polskiego skazani jako dezerterzy.

 Osobne artykuły: Agresja ZSRR na Polskę 1939, Zbrodnia katyńska, Układ Sikorski-Majski i Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-1942).
Ujawnienie w kwietniu 1943 zbrodni katyńskiej i zwrócenie się przez Rzšd RP na uchodstwie do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o przeprowadzenie ledztwa w tej sprawie dało Stalinowi pretekst do zerwania 27 kwietnia 1943 stosunków dyplomatycznych z Rzšdem RP w Londynie, następnie utworzenia podporzšdkowanego sobie Zwišzku Patriotów Polskich i rozpoczęcia tworzenia 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kociuszki z Polaków, którzy nie zdšżyli przybyć do Armii Andersa z miejsc zesłania i łagrów, z kadrš złożonš przeważnie z oddelegowanych oficerów Armii Czerwonej i oficerami politycznymi ze rodowiska komunistów polskich. Wraz z oddziałami polskimi tworzono kontrwywiad Główny Zarzšd Informacji, cile powišzany ze służbami specjalnymi ZSRR. Jednoczenie przygotowywano kadry dla komunizacji Polski w szkole NKWD w Kujbyszewie.

4 stycznia 1944 roku wojska 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej przekroczyły przedwojennš granicę ZSRR z Polskš[5] w rejonie Rokitna. W konsekwencji rozpoczętej 22 czerwca 1944 ofensywy białoruskiej (Operacja Bagration) Armia Czerwona wyparła Wehrmacht z terenów Białorusi i wschodnich terenów II Rzeczpospolitej i przewidywane było jej wkroczenie na terytorium Polski na zachód od tzw. Linii Curzona, uznanej przez Wielkš Brytanię, USA i ZSRR w tajnym porozumieniu na konferencji w Teheranie za powojennš granicę polsko-sowieckš.

 
Zmiany granic i linia Curzona 
Manifest PKWN 
Tablica pamiętkowa ku czci ofiar terroru komunistycznego 19451956 (bazylika w. Elżbiety we Wrocławiu)[edytuj] Lata 19441952 (Rzeczpospolita Polska)Za poczštek PRL de facto uważa się 22 lipca 1944  dzień ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (Manifest PKWN), de iure 5 lipca 1945  międzynarodowe uznanie Tymczasowego Rzšdu Jednoci Narodowej, którego podstawš był Rzšd Tymczasowy RP, przez Wielkš Brytanię i USA i równoległe wycofanie uznania Rzšdowi RP na Uchodstwie. PKWN, zwany również Komitetem Lubelskim, powołany został przez Krajowš Radę Narodowš (KRN) w Lublinie 21 lipca 1944 roku, w rzeczywistoci jednak powstał dwa dni wczeniej w Moskwie; Stalinowi chodziło o stworzenie wrażenia, że Polacy z własnej inicjatywy powołujš rzšd na ziemiach wyzwolonej Polski, położonych między frontem radziecko-niemieckim, a tzw. liniš Curzona[6].

PKWN przystšpił do organizowania "władzy ludowej" na przejętym przez ZSRR obszarze Polski, na zachód od linii Curzona. Wyrażało się to m.in. we wprowadzeniu terroru policyjnego, wydawaniu dekretów przewidujšcych karę mierci za wiele czynów o charakterze politycznym (np. kodeks karny Wojska Polskiego z 23 wrzenia 1944) klasyfikowanych jako "...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin