2.10.2003
1. Kryminologia :
Ø nauka o przyczynach i formach przestępczości ;
Ø w obszarze jej zainteresowań są także badania nad problemem alkoholizmu, narkomanii; gdyż problemy uzależnień mogą prowadzić do popełniania przestępstw;
Ø obejmuje także inne zjawiska dewiacyjne np. prostytucja, hazard
2. Naukowy status kryminologii ( o nauce mówimy wtedy, gdy dana dziedzina ma swoisty język i metodologie ) :
Ø kryminologia znajduje się na pograniczu psychologii i socjologii ( w warstwie metodologicznej )
Ø od wielu lat bycie kryminologiem (USA) jest traktowane poważniej niż bycie socjologiem.
3. Kryminologia a prawo karne :
Ø Pojęcie przestępstwa jest zmienne, zmienia się wraz z upływem czasu , w toku ewolucji społecznej ( 2 lata temu prowadzenie samochodu po pijaku było wykroczeniem , a obecnie jest przestępstwem).
Ø Niektóre normy prawne są stałe – podstawowe normy.
Ø Ujmowanie zachowań przestępczych w prawie karnym jest odmienne w różnych krajach.
4. Kryminologia a kryminalistyka:
Ø czasami się łączą jeżeli chodzi o prewencje – zapobieganie przestępstw
Ø Prewencja sytuacyjna- układ przestrzenny: kraty w oknach pewne rozwiązania urbanistyczne .
5. Kryminologia a ekonomia czyli „jaki zysk przyniesie przestępstwo?”
Ø przestępczość spada wraz z wiekiem – proces tzw. wyrastania z przestępczości
Ø konsekwencje popełnienia przestępstwa:
· strata wolności
· strata pozycji społecznej
· strata rodziny
· wyrzuty sumienia
Ø trzeba zauważyć, iż osoby starsze , mające pozycje, rodzinę mają więcej do stracenia niż osoby młode.
6. Badania kryminologiczne :
Ø badania przeprowadzane w więzieniach nie są obiektywne
Ø więźniowie są tylko reprezentatywną grupą przestępców – tzw. selekcja przestępców; więźniowie to ci którzy:
· dali się złapać i skazać – mniej sprytni, inteligentni
· brak odpowiednich znajomości – pieniędzy np. na adwokata
· ważny jest także czyn za który siedzą!!
Ø Bycie przestępcą nie jest systemem binarnym ale continum.
Ø Od wielu lat prowadzi się inne typy badań, odcinające się od środowiska więziennego:
· badanie tych, którzy nie siedzą w więzieniu ale dali się złapać
· badanie tych, którzy się nie dali złapać – metoda self-control (samoodnosicielska ocena przestępczości, pomysłu Podgóreckiego); anonimowe testy – pytamy potencjalnych przestępców
· można prowadzić wywiady indywidualne
7. Wiktymologia kryminologia:
Ø Wiktymologia to nauka o ofiarach
Ø Określa jakie konsekwencje ponosi być ofiarą przestępstwa ( np. gwałtu, pobicia, okaleczenia, psychiczne uchybienie), a także czemu niektórzy stają się ofiarami
Ø Badania wiktymizacyjne – badane są ofiary przestępstw; alternatywa wobec badań policyjnych ( tzw. ciemna liczba przestępstw – przestępstwa zostały popełnione , ale nie zostały zgłoszone na policje)
9.10.2003
T: Zasada lejka – podstawowe zbiory danych dotyczących przestępczości.
1. Zbiory danych dotyczących przestępczości :
Ø policja – dane o przestępczości stwierdzonej
Ø prokuratura, sądy – Wydział Statystyczny Ministerstwa Sprawiedliwości
Ø statystyka więzienna / penitencjarna
2. Statystyka policyjna :
Ø jest najbliżej czasowo przestępstwa
Ø nie jest dokładna – liczba przestępstw nie jest równa liczbie sprawców:
· 1 czyn = 1 sprawca
· 1 czyn = wielu sprawców
· 1 sprawca = wiele czynów
Ø policja często nie przyjmuje zgłoszeń o przestępstwach
Ø policja ma dużo możliwości zakwalifikowania danego czynu do różnych kategorii przestępstw
3. Statystyka prokuratorska i sądowa
Ø przestępcy są bardzo często niewykrywalni przez brak dowodów i poszlak – 20% spraw trafia do sądu
Ø 3-4% są to uniewinnienia
Ø mały zbiór danych
Ø sąd jest bardziej wiarygodny – umie odpowiednio kwalifikować przestępstwa
Ø sąd działa wolno ( w 2003 rozpatrywane są sprawy jeszcze z 1995r, a nawet 1990).
4. Statystyka penitencjarna :
Ø odnosi się do przypadków, w których orzeczono winę
Ø nie obejmuje innych kar, mających charakter izolacyjny.
Ø Aresztowani tymczasowo (1/4 więźniów)
16.10.2003
T: Rezultaty badań wiktymizacyjnych .
1. Badania wiktymizacyjne pomagają w obliczeniu ciemnej liczby przestępstw :
Ø badamy ofiary - ludzi od 16 lat
Ø badamy instytucje będące ofiarami
Ø przestępstwo bez ofiar :
· przestępca = ofiara (narkomania)
· wartość = ofiara; naruszenie norm przyzwoitości np. prostytucja ( tam gdzie jest penalizowana )
Ø zabójstwo :
· usiłowanie = ofiara żyje – przepytać, zbadać
· dokonane = ofiara nie żyje
Ø badania wiktymizacyjne dotyczą przede wszystkim: kradzieży, włamań, rozbojów, pobić.
2. Międzynarodowe Badania Wiktymizacyjne (1989; 1992; 1996; 2000)
Ø badania przeprowadzane pod egida ONZ
Ø porównanie przestępstw w różnych krajach ( definicje danych czynów są dla wszystkich badanych krajów jednakowe )
Ø co 4 Polak pada ofiarom przestępstwa
3. Przestępczość w Polsce:
Ø najczęściej zgłaszane są kradzieże samochodów
Ø 55-66% włamania (20% usiłowania włamania)
Ø 40% pobicia, rozboje, usiłowania gwałtu , gwałt
Ø Warszawiacy częściej zgłaszają przestępstwa.
23.10.2003
1. Polska należy do krajów o najniższym wskaźniku zgłaszania przestępstw ; mimo że znajduje się wśród krajów o ponad przeciętnym poziomie przestępczości ( 5 ma wyższy ; 10 niższy poziom )
2. Włamania do mieszkań
Ø 60% włamań jest zgłaszanych
Ø motywuje do zgłoszenia ubezpieczenie ( aby odzyskać później pieniądze)
3. Rozboje :
Ø Polska prowadzi
Ø 40% zgłoszeń rozbojów / wszystkie przypadki
4. Kradzieże kieszonkowe – 1 miejsce zajmuje Polska
5. Kradzieże samochodów – 9% ( potem Anglia 8%; Australia, Francja )
6. Napaść o podłożu seksualnym
7. Pobicia – mało pobić w Polsce; bitni są Anglosasi, a po nich : Finlandczycy, Duńczycy, Szwajcarzy, Japończycy .
8. Wysoka ciemna liczba przestępstw – zgłoszenie 20-30%; gdzie w Japonii 40%, Holandii powyżej 50%.
9. Korupcja urzędników – dla Polski zabrakło skali, po niej Francja i Portugalia
10. Warszawa a inne miasta postkomunistyczne:
Ø Warszawa jest uznana za bezpieczne miasto
Ø Tallin jest niebezpieczny
30.10.2003
T: Lęk przed przestępczością.
1. Lęk przed przestępczością należy badać bo jest bardzo istotny.
Ø odsetek respondentów czujących lęk przed przestępczością Warszawiaków jest wyższy niż w całym kraju
Ø jednak Warszawiacy czują się bezpieczni w domu ( inwestują w zamki do drzwi itp.)
Ø jeżeli chodzi o tzw. „lęk domowy” Polacy prowadzą.
Ø Polska ma wysoki poziom lęku ( większy od samej przestępczości) tak jak Australia ( najwyższa przestępczość) , Hiszpania;
Ø niski poziom lęku prezentują : Kanada, Szwecja, USA
2. Lęk przed przestępczością wiąże się z nieefektywnością pracy policji.
Ø Warszawiacy bardzo nisko oceniają prace policji ( tylko 30% uważa że policja jest skuteczna)
Ø 46% Polaków jest zadowolona z pracy policji
Ø w Kanadzie i USA jest 90% zaufanie do policji
Ø najczęściej zgłaszane są przestępca, które wymagają zgłoszenia aby uzyskać odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej
3 . Sztuczny wzrost przestępczości :
Ø ogółem w Polsce w 2002r. wystąpiło około 1 400.000 przestępstw
Ø zmiana wykroczeń na przestępstwa
Ø posiadanie narkotyków to przestępstwo
4 . Dynamika przestępczości w mieście i na wsi :
Ø na wsi przestępczość jest niższa niż w mieście bo:
· posiada nieformalną kontrole społeczną
· polska wieś jest biedna, więc nie ma tam co kraść, stąd mniej włamań
· na wsi wszyscy mają ciężką sytuacje; staję się to punktem odniesienia dla mieszkańców wsi , uznają że tak ma być.
· Napięcie motywacyjne jest większe niż w mieście
· Religijność wsi – przestępczość jest mniejsza tam gdzie ludzie są bardziej religijni.
· Wieś to tradycyjna społeczność z dużym poczuciem przynależności
> obecnie dynamika przestępczości na wsi jest znacznie większa niż w mieście ( od 1997r.)
= w 2001r. miasto 7% a wieś 20%; powody:
· na wsi zgłasza się mniej przestępstw , bo załatwia się takie sprawy nieformalnie
· daleko do komisariatów
· na wsi policjant zna osobiście pokrzywdzonego i sprawcę , stara się zatuszować sprawę przez negocjacje.
6.11.2003
13.11.2003
1. Dynamika przestępczości:
Ø W latach 1991-93 było mniej przestępstw niż w roku 1990; natomiast w 1997 przestępczość gwałtownie wzrosła.
Ø Największa dynamika przestępczości przypada na przełom lat ’89 i ’90 – wzrost 60%
...
Olivkova