2.10.2003

T: Pojęcie kryminologii

1.      Kryminologia :

Ø      nauka o przyczynach i formach przestępczości ;

Ø      w obszarze jej zainteresowań są także badania nad problemem alkoholizmu, narkomanii; gdyż problemy uzależnień mogą prowadzić do popełniania przestępstw;

Ø      obejmuje także inne zjawiska dewiacyjne np. prostytucja, hazard

2.      Naukowy status kryminologii ( o nauce mówimy wtedy, gdy dana dziedzina ma swoisty język i metodologie ) :

Ø      kryminologia znajduje się na pograniczu psychologii i socjologii (  w warstwie metodologicznej )

Ø      od wielu lat bycie kryminologiem (USA) jest traktowane poważniej niż bycie socjologiem.

3.      Kryminologia a prawo karne :

Ø      Pojęcie przestępstwa jest zmienne, zmienia się wraz  z upływem czasu , w toku ewolucji społecznej ( 2 lata temu prowadzenie samochodu po pijaku było wykroczeniem , a obecnie jest przestępstwem).

Ø      Niektóre normy prawne są stałe – podstawowe normy. 

Ø      Ujmowanie zachowań przestępczych w prawie karnym jest odmienne  w różnych krajach.

4.      Kryminologia a kryminalistyka:

Ø      czasami się łączą jeżeli chodzi o prewencje – zapobieganie przestępstw

Ø      Prewencja sytuacyjna- układ przestrzenny: kraty w oknach pewne rozwiązania urbanistyczne .

5.      Kryminologia a ekonomia czyli „jaki zysk przyniesie przestępstwo?”

Ø      przestępczość spada wraz z wiekiem – proces tzw. wyrastania z przestępczości 

Ø      konsekwencje popełnienia przestępstwa:

·         strata wolności

·         strata pozycji społecznej

·         strata rodziny

·         wyrzuty sumienia

Ø      trzeba zauważyć, iż osoby starsze , mające pozycje, rodzinę mają więcej do stracenia niż osoby młode.

6.      Badania kryminologiczne :

Ø      badania przeprowadzane w więzieniach nie są obiektywne

Ø      więźniowie są tylko reprezentatywną grupą przestępców – tzw. selekcja przestępców; więźniowie to ci którzy:

·         dali się złapać i skazać – mniej sprytni, inteligentni

·         brak odpowiednich znajomości – pieniędzy np. na adwokata

·         ważny jest także czyn za który siedzą!!

Ø      Bycie przestępcą nie jest systemem  binarnym  ale  continum.

Ø      Od wielu lat prowadzi się inne typy badań, odcinające się od środowiska więziennego:

·         badanie tych, którzy nie siedzą w więzieniu ale dali się złapać

·         badanie tych, którzy się nie dali złapać – metoda self-control (samoodnosicielska ocena przestępczości, pomysłu Podgóreckiego); anonimowe testy – pytamy potencjalnych przestępców

·         można prowadzić wywiady indywidualne

7.      Wiktymologia kryminologia:

Ø      Wiktymologia to nauka o ofiarach 

Ø      Określa jakie konsekwencje ponosi być ofiarą przestępstwa  ( np. gwałtu, pobicia, okaleczenia, psychiczne uchybienie), a także czemu niektórzy stają się ofiarami

Ø      Badania wiktymizacyjne – badane są ofiary przestępstw; alternatywa wobec badań policyjnych ( tzw. ciemna liczba przestępstw – przestępstwa zostały popełnione , ale nie zostały zgłoszone na policje)

9.10.2003

T: Zasada lejka – podstawowe zbiory danych dotyczących przestępczości.

1.      Zbiory danych dotyczących przestępczości :

Ø      policja – dane o przestępczości stwierdzonej

Ø      prokuratura, sądy – Wydział Statystyczny Ministerstwa Sprawiedliwości

Ø      statystyka więzienna / penitencjarna  

2.      Statystyka policyjna :

Ø      jest najbliżej czasowo przestępstwa

Ø      nie jest dokładna – liczba przestępstw nie jest równa liczbie sprawców:

·         1 czyn = 1 sprawca

·         1 czyn = wielu sprawców

·         1 sprawca = wiele czynów

Ø      policja często nie przyjmuje zgłoszeń o przestępstwach

Ø      policja ma dużo możliwości zakwalifikowania danego czynu do różnych kategorii przestępstw

3.      Statystyka prokuratorska i sądowa

Ø      przestępcy są bardzo często niewykrywalni przez brak dowodów i poszlak – 20% spraw trafia do sądu

Ø      3-4% są to uniewinnienia

Ø      mały zbiór  danych

Ø      sąd jest bardziej wiarygodny – umie odpowiednio kwalifikować przestępstwa

Ø      sąd działa wolno ( w 2003 rozpatrywane  są sprawy jeszcze z 1995r, a nawet 1990).

4.      Statystyka penitencjarna :

Ø      odnosi się do przypadków, w których orzeczono winę

Ø      nie obejmuje innych  kar,  mających charakter izolacyjny.

Ø      Aresztowani tymczasowo (1/4 więźniów)

16.10.2003

T: Rezultaty badań wiktymizacyjnych .

1.      Badania wiktymizacyjne  pomagają w obliczeniu ciemnej liczby przestępstw :

Ø      badamy ofiary - ludzi  od 16 lat

Ø      badamy instytucje będące ofiarami

Ø      przestępstwo bez ofiar :

·         przestępca = ofiara (narkomania)

·         wartość = ofiara; naruszenie norm przyzwoitości np. prostytucja ( tam gdzie jest penalizowana )

Ø      zabójstwo :

·         usiłowanie = ofiara żyje – przepytać, zbadać

·           dokonane = ofiara nie żyje

Ø      badania wiktymizacyjne dotyczą przede wszystkim: kradzieży, włamań, rozbojów, pobić.

2.      Międzynarodowe Badania Wiktymizacyjne (1989; 1992; 1996; 2000)

Ø      badania przeprowadzane pod egida ONZ

Ø      porównanie przestępstw w różnych krajach ( definicje danych czynów są dla wszystkich badanych krajów jednakowe )

Ø      co 4 Polak pada ofiarom przestępstwa

3.      Przestępczość w Polsce:

Ø      najczęściej zgłaszane są kradzieże samochodów

Ø      55-66% włamania (20% usiłowania włamania)

Ø      40% pobicia, rozboje, usiłowania gwałtu , gwałt

Ø      Warszawiacy częściej zgłaszają przestępstwa.

23.10.2003

T: Zgłaszanie przestępstw w Polsce

1.      Polska należy do krajów o najniższym wskaźniku zgłaszania przestępstw ; mimo że znajduje się wśród krajów o ponad przeciętnym poziomie przestępczości ( 5 ma wyższy ; 10 niższy poziom ) 

2.      Włamania do mieszkań

Ø      60% włamań jest zgłaszanych

Ø      motywuje do zgłoszenia ubezpieczenie ( aby odzyskać później pieniądze)

3.      Rozboje :

Ø      Polska prowadzi

Ø      40% zgłoszeń rozbojów / wszystkie przypadki

4.      Kradzieże kieszonkowe – 1 miejsce zajmuje Polska

5.      Kradzieże samochodów – 9% ( potem Anglia 8%; Australia, Francja )

6.      Napaść o podłożu seksualnym

7.      Pobicia – mało pobić w Polsce; bitni są Anglosasi, a po nich : Finlandczycy, Duńczycy, Szwajcarzy, Japończycy .

8.      Wysoka ciemna liczba przestępstw – zgłoszenie 20-30%; gdzie w Japonii 40%, Holandii powyżej 50%.

9.      Korupcja urzędników – dla Polski zabrakło skali, po niej Francja i Portugalia

10.  Warszawa a inne miasta postkomunistyczne:

Ø      Warszawa jest uznana za bezpieczne miasto

Ø      Tallin jest niebezpieczny

30.10.2003

T: Lęk przed przestępczością.

(Patrz atlas przestępczości 3 str. 219, 220 )

1.      Lęk przed przestępczością należy badać bo jest bardzo istotny.

Ø      odsetek respondentów czujących lęk przed przestępczością Warszawiaków jest wyższy niż w całym kraju

Ø      jednak Warszawiacy czują się bezpieczni w domu ( inwestują w zamki do drzwi itp.)

Ø      jeżeli chodzi o tzw. „lęk domowy” Polacy prowadzą. 

Ø      Polska ma wysoki poziom lęku ( większy od samej przestępczości)  tak jak Australia ( najwyższa przestępczość) , Hiszpania;

Ø      niski poziom lęku prezentują : Kanada, Szwecja, USA

2.      Lęk przed przestępczością wiąże się z nieefektywnością pracy policji. 

Ø      Warszawiacy bardzo nisko oceniają prace policji ( tylko 30% uważa że policja jest skuteczna)

Ø      46% Polaków jest zadowolona z pracy policji

Ø      w Kanadzie i USA jest 90% zaufanie do policji

Ø      najczęściej zgłaszane są przestępca, które wymagają zgłoszenia aby uzyskać odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej

3 . Sztuczny wzrost przestępczości :

Ø      ogółem w Polsce w 2002r. wystąpiło  około 1 400.000 przestępstw

Ø      zmiana wykroczeń na przestępstwa

Ø      posiadanie narkotyków to przestępstwo

4 . Dynamika przestępczości w mieście i na wsi :

Ø      na wsi przestępczość jest niższa niż w mieście bo:

·         posiada nieformalną kontrole społeczną

·         polska wieś jest biedna, więc nie ma tam co kraść, stąd mniej włamań

·         na wsi wszyscy mają ciężką sytuacje; staję się to punktem odniesienia dla mieszkańców wsi , uznają że tak ma być.

·         Napięcie motywacyjne jest większe niż w mieście

·         Religijność wsi – przestępczość jest mniejsza tam gdzie ludzie są bardziej religijni.

·         Wieś to tradycyjna społeczność z dużym poczuciem przynależności

> obecnie dynamika przestępczości na wsi jest znacznie większa niż w mieście ( od 1997r.)

= w 2001r. miasto 7% a wieś 20%; powody:

·         na wsi zgłasza się mniej przestępstw , bo załatwia się takie sprawy nieformalnie

·         daleko do komisariatów

·         na wsi policjant zna osobiście pokrzywdzonego i sprawcę , stara się zatuszować sprawę przez negocjacje. 

6.11.2003

Temat: Debata – przemoc w TV

13.11.2003

Temat: nie wiemL

1.      Dynamika przestępczości:

Ø      W latach 1991-93 było mniej przestępstw niż w roku 1990; natomiast w 1997 przestępczość gwałtownie wzrosła.

Ø      Największa dynamika przestępczości przypada na przełom lat ’89 i ’90 – wzrost 60%

...