Zofia Pawlowska - Wspomnienia zza Buga 1921-45.pdf - wspomnienia - apolloorfeusz

Zofia Pawłowska

Wspomnienia zza Buga - 1921-1945

1.1 - Piękne Podole i komunizm

Tagi:

wspomnienia

rozdział I

Byłam jedynym dzieckiem moich rodziców, więc kochali mnie jak tylko jedynaczkę

kochać można. Przeżyłam najpierw najszczęśliwsze, a później najokrutniejsze,

najsmutniejsze lata dzieciństwa. Bardzo wcześnie nauczyłam się walczyć o życie i

przetrwanie. Los chciał, że walkę wygrałam - po prostu miałam szczęście. Niewielu nas

ocalało. Miłość i przywiązanie do rodzinnych stron pozostały mi na całe życie. Ciągle i

ciągle powraca tęsknota za utraconą Ojczyzną, bo Podole ma coś w sobie takiego, że

się o nim nie zapomina.

Było to dawniej urodzajne, szczęśliwe i ukwiecone miejsce na ziemi. Każda pora roku

była piękna, urokliwa i cudowna. Zima otulała idealną bielą osiedla ludzkie, otoczone

drzewami owocowymi, na których śnieg i szron tworzyły koronkowy pejzaż. Błękitnawy

lód na rzece Boh w promieniach porannego słońca mienił się wszystkimi kolorami tęczy.

Dzieci z miasta i ze wsi ślizgały się po tym lodzie - nawet w niedzielę idąc do kościoła nie

przechodziłyśmy przez most.

Wiosna przychodziła również od rzeki. Pękały lody, kry odpływały do morza, a słońce

grzało coraz mocniej. Wiosna szła z początku trochę nieśmiało, ze śpiewem ptactwa i

klekotem bocianów, ale już w kwietniu królowała niepodzielnie na łąkach, w sadach i w

polu.

Cudownie pachniały pokryte bielą kwiecia - sady owocowe i białe czeremchy na łąkach.

Pracowite pszczółki uwijały się zbierając miód i brzęcząc nieustannie. Łąki, pola,

zagajniki i las żyły pełnią życia. Wszystko śpiewało, cieszyło się ciepłem i słońcem.

Czarna jak heban ziemia parowała, pachniała wiatrem, świeżością i przyszłym

urodzajem. Wokół wiejskich chat, w sadach owocowych śpiewały słowiki, a wtórował im

głos kukułek. Staw i rzeka żyły również bujnym życiem. Żabki urządzały wieczorami

swoiste koncerty, kumkając w różnych tonach i na wiele głosów. Tak było... Było wesoło,

było pięknie. Moje wczesne dzieciństwo było szczęśliwe i wesołe.

Gdy kukułki przestawały kukać - zaczynało się lato. Zbliżały się żniwa, sianokosy i zbiór

owoców. Dawniej żniwa rozpoczynały się procesją. Pola pszeniczne lśniły w słońcu jak

najprawdziwszy złoty kruszec. Cała wieś wyjeżdżała w pole. Sierpami i kosami zbierali

ludzie plon swojej pracy. żaden kłos, żadne ziarnko nie miało prawa się zmarnować. Tu i

ówdzie rozlegał się śpiew żeńców i kosiarzy.

Tak było kiedyś - tyle zapamiętałam będąc dzieckiem. Doskonale pamiętam widok z okna

mojego pokoju. Zimową porą podziwiałam zachody słońca. Ogniście czerwona tarcza

wynurzała się zza kościoła. Cały kościół wydawał się płonąć czerwonym słonecznym

blaskiem tak długo, aż słońce nie wzniosło się ponad nim. Wtedy wspaniałe zjawisko

znikało. Patrzyłam na wschody słońca - cud budzącego się dnia - z ogromnym

zachwytem i zauroczeniem. Był to dla mnie najprawdziwszy „cud”.

Kiedy kościół przez komunistów został zburzony i pozostały jedynie sterczące mury i

gruzy, zjawisko budzenia się dnia stało się niesamowicie makabryczne i upiorne. Słońce

tak samo jak dawniej wynurzało się na horyzoncie, zapalając gruzy i kikuty zburzonych

murów, krzyży. Letnie mgły znad rzeki tworzyły milczące postacie duchów białych i

czerwonawych. Gdy słońce wznosiło się wyżej - duchy ginęły w obłokach, ulatywały do

nieba. Wspomnienia radosne przeplatają się ze smutnymi

W późniejszym czasie wesołych wspomnień już nie było. Lata 1928 i 1930 były już tak

ciężkie i okrutne, że wspomnienia wywołują uczucie grozy. Tak jakby bajkowy potwór

szedł i wszystko kruszył, niszczył i palił. Wielkimi i szybkimi krokami zbliżał się ten potwór

do mojej rodziny, do mojej wsi. Bardzo hałaśliwe i kolorowe było to monstrum. Wszystkie

słupy ogłoszeniowe w miastach, płoty i ściany wiejskich chat obklejano bardzo

czerwonymi plakatami, na których widniał napis:

„ ELEKTRYCZNOŚĆ + KOLEKTYWIZACJA = KOMUNIZM ”

1.2 - Arużje jest? - pierwsze tortury

Tagi:

· wspomnienia

rozdział I

Zaczęło się wyniszczanie tego co zostało odbudowane po wojnie i rewolucji. Okres

„NEPU”.

Lata dwudzieste nie były takie niszczycielskie jak późniejsze. W okresie tej odwilży

mieliśmy nawet polską szkołę, do której uczęszczałam. Rodzice moi wybudowali nową

chatę murowaną i obszerniejszą niż stara. Wkrótce wszystko zostało zniszczone.

Bardzo chytrze - za pomocą „ruskiej smykałki” zaczynała się kolektywizacja. Jak

spowodować dobrowolne oddanie przez ludzi do kołchozu swojego mienia - nieraz

dorobku kilku pokoleń? Najskuteczniejszy okazał się głód. Dalej wszystko odbywało się

jak w upiornej bajce...

Pamiętam niedzielne popołudnie wczesnej jesieni. Do naszego domu wtargnęli tak zwani

aktywiści, w asyście uzbrojonych po zęby milicjantów.

- Arużje u was jest? - rozległ się brutalny okrzyk.

Towarzysze przyszli po broń. Szukali jej wszędzie, chociaż dobrze wiedzieli, że broni nie

mamy. Niszczyli piece, wybijali okna, burzyli ściany. Po ich odejściu mieszkanie

wyglądało jak po bombardowaniu, czy trzęsieniu ziemi. Pierze z podartych poduszek, pył

ze zrujnowanych pieców i ścian fruwały po całym mieszkaniu i tamowały oddech.

Okazało się, że moi rodzice mieli szczęście, ponieważ broni u nas nie znaleziono -

oczywiście tej sprytnie podrzuconej przez aktywistów. Oznaczało to chwilowe odroczenie

śmierci. W przeciwnym wypadku nie było już ratunku. Wtedy zginęli dwaj najstarsi bracia

mojego ojca - Józef i Michał. Nigdy rodzina nie dowiedziała się jaką śmierć im

zgotowano. Nie wiedzieliśmy czy byli torturowani, czy bardzo cierpieli, czy może od razu

zostali rozstrzelani? Zwłok rodzinie nie oddano.

Tej pierwszej rewizji nie zapomnę do śmierci. Będąc dzieckiem bita byłam jak osoba

dorosła. Nie było dla mnie taryfy ulgowej. Co myśleli ci obcy ludzie, którzy tak znęcali się

nad nami? Nigdy przedtem ich nie widzieliśmy. Zażądali od ojca długiego sznura. On

pewnie myślał, że go powieszą, ale nie nadszedł jeszcze jego czas. Sznurem zbiry

związały ojca i dziadka (razem). Leżeli teraz obaj na podłodze. Byli bardzo dobrym celem

do kopania i bicia. My - kobiety klęczałyśmy twarzą do ściany. Starałam się nie płakać,

ale moje wysiłki były bezskuteczne. Im boleśniej byłam bita tym głośniej płakałam. Może

siepacze pragnęli bym straciła przytomność, bo moje jęki denerwowały ich. W końcu

wywlekli nas z domu i zamknęli w kurniku.

Dopiero głęboką nocą przyszedł sąsiad, który uniknął rewizji, rozwiązał ojca i dziadka, a

nas wypuścił. Przy świetle zobaczyłyśmy jak zmasakrowani byli nasi panowie. Niszcząca

rewizja, po której mieszkanie wymagało gruntownego remontu, była tylko „małą” próbą

tego, co czekało nas w niedalekiej przyszłości.

Sytuacja była niepewna i groźna. Nic nie wskazywało, że nastąpi uspokojenie, że ludzie

poczują się choć odrobinę bezpieczniejsi. Strach i niepewność jutra były ciągle naszym

udziałem. Najrozmaitszych rewizji było więcej. Aktywiści poszukiwali złota, biżuterii, obcej

waluty. Wydrukowano ogromne arkusze obligacji państwowych. To był rzekomo bardzo

„szlachetny cel”. Pieniądze miały być przeznaczone na uprzemysłowienie i elektryfikację

kraju. Jeżeli ktoś nie był w stanie wykupić owych obligacji automatycznie stawał się

wrogiem ludu, a los jego był przesądzony.

Wieśniacy sprzedawali inwentarz żywy i martwy, ale to na nic. Pieniędzy bowiem było

wciąż mało. Ilość papierów rosła tak długo, aż nie pogrążyła biedaka w lochach GRU.

Aresztowanych wywożono do miasta i ślad za nimi ginął. W tamtych ciężkich czasach

sądów nie było. Ludzie ginęli, a upominać się o nich nie było u kogo. Jeżeli ktoś miał

szczęście i został zwolniony lub uniknął aresztu to zyskiwał kilka dni życia, ale dług za

niewykupione obligacje figurował w aktach miejscowych dygnitarzy.

Oprócz obligacji nakładano rozmaite podatki i sztrafy o tak wysokich kwotach, że

uregulowanie ich stawało się fizyczną niemożliwością. Długi rosły w błyskawicznym

tempie i w nieskończoność. Przeważnie przekraczały wartość całego mienia razem z

gruntami.

2.1 - Rozkułaczanie

Tagi:

wspomnienia

rozdział II

Rok 1930. Zbiory w tym roku zapowiadały się bardzo dobrze. Pola pszeniczne lśniły w

słońcu i mogły cieszyć gdyby nie terror i prześladowania. Ogromne zadłużenia pożerały

wszystko. Zboże już do nas nie należało. Ciężka praca na swoim była katorgą. Wylany

pot i łzy były „zapłatą” za kilka dni życia.

Niektórzy łudzili się jeszcze, próbowali oszukać władze. Schowany woreczek pszenicy

lub żyta stawał się śmiertelną pułapką. Aktywiści czujni i gorliwi zawsze znajdowali zboże

schowane w słomie lub nawet w ziemi. Wiadomo czym to groziło! Takich przestępców

rozstrzeliwano na miejscu zbrodni. I wówczas rodzina potajemnie, bez rozgłosu chowała

nieboszczyka - jednego lub dwóch - w zależności od inwencji „dygnitarzy”.

Taka śmierć miała nawet cechy dodatnie. Człowiek został po ludzku i w trumnie

pochowany, a nie wrzucony do zbiorowych mogił gdzieś w stepie lub w głębi leśnej

puszczy.

Zima przełomu lat 1930/1931 była ciężka jak „ołów” i bardzo smutna. Czekaliśmy na

wiosnę, na słońce łudząc się, że może w końcu coś się zmieni, przyjdzie opamiętanie.

Owszem, wiosna nadeszła piękna i słoneczna. Ziemia wdzięczna za ludzki trud

obiecywała dobry urodzaj. Sady kwitły i pachniały. Łąki, rzeka i staw pulsowały

mnogością życia. Wieśniacy pomimo, że byli męczeni i zabijani wyszli w pole. Ciesząc

się wiosną orali, siali i sadzili.

Na wsi jednak było cicho i smutno. Młodzież nie zbierała się wieczorami i nie śpiewała.

Jeszcze tak niedawno dziewczyny i chłopaki śpiewali piękne polskie piosenki, a w maju

cała wieś śpieszyła na majowe nabożeństwo i śpiewanie pieśni maryjnych. Smutek i

strach paraliżowały wszystkich - nawet dzieci. Śpiewanie polskich piosenek, a

szczególnie pieśni religijnych było zabronione ( srogo zapreszczeno ).

Baliśmy się więzienia, z którego nie było powrotu. Nawet za śpiewanie groziła śmierć, a

w najlepszym wypadku obóz na dalekiej północy. Dużo młodzieży pożegnało się z

życiem, a ci, którzy zostali bali się własnego cienia. Od czasu do czasu znajdowano

zmasakrowane zwłoki, wrzucone do stawu, lub w zarośla. Winowajcy tych mordów byli

oczywiście nieznani. Chowaliśmy więc te ciała na naszym wiejskim cmentarzu

sparaliżowani strachem i bezsilnością.

Minęła wiosna, przyszło gorące lato, a z nim żniwa. Ciężka praca w czasie żniw nie

zdołała zagłuszyć tęsknoty do spokoju i bezpieczeństwa. Pragnęliśmy tego jak głodny

chleba, a spragniony napoju. Nadchodziła następna zima, a z nią mrożące krew w żyłach

wieści, które podawano sobie z ust do ust. Były one tak groźne, że zdawały się być

nieprawdopodobne. Straszny był okres przymusowej kolektywizacji i niszczenia

gospodarstw indywidualnych. Ze szczególną zaciekłością i furią niszczono

zamożniejszych rolników. Byliśmy „wrogami ludu”, kontrrewolucjonistami, kułakami .

Wciąż czekaliśmy, co będzie, co stanie się z nami - niepewni dnia, ani godziny.

Mroźna i śnieżna zima nie powstrzymała aktywistów. I nadjechali od strony stacji ludzie

obcy, mówiący po ukraińsku. Widocznie polskie wioski szły na pierwszy ogień. Cóż to byli

za ludzie... Wyciągali z naszych obór krowy sztuka po sztuce, jak swoje własne. Nie

pytali o pozwolenie! Nie pomagały prośby, ani płacz dzieci i kobiet. Aktywiści byli nieczuli.

Zofia Pawlowska - Wspomnienia zza Buga 1921-45.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: