Temat: Układy z Schengen ich wpływ         

              na współpracę w zakresie

              spraw  wewnętrznych i wymiaru 

              Sprawiedliwości.

Układ Schengen został podpisany 14 czerwca 1985r. (tzw. Schengen I).            Ostatecznie zaczął obowiązywać 26 czerwca 1995r. Stało się tak za sprawą Konwencji Wykonawczej do Układu z Schengen podpisanej 19 czerwca 1990r. Właśnie ta Konwencja (tzw. Schengen II), ma bezpośredni wpływ na prawa jednostki do swobodnego podróżowania po Europie. Wprowadza, cały kompleks przepisów kompensacyjnych

(środków bezpieczeństwa) oraz potwierdza intencję zniesienia kontroli przepływu osób

i ułatwienia przewozu towarów, przez granice wewnętrzne wspólnot europejskich.

U podstaw całego dorobku prawnego Schengen leży zasada, że zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych musi pociągać za sobą intensyfikację kontroli na granicach zewnętrznych. Konwencja określa więc warunki, których spełnienie jest wymagane przy wjeździe obywateli państw trzecich na teren Schengen.

     Muszą oni posiadać ważną wizę wjazdową, oraz środki finansowe wystarczające na pokrycie kosztów pobytu, a w razie potrzeby powinni udokumentować cel podróży. Sygnatariusze Układu z Schengen ustalają wspólną listę krajów, których obywatele podlegają obowiązkowi wizowemu. Granicą zewnętrzną wjazdu na teren Schengen powinna być w zasadzie granica państwa,

które wydało wizę. Wiza, upoważniająca do wjazdu i poruszania się po obszarze Schengen została ujednolicona zarówno co do wzoru, jak i warunków wydawania.

     Wprowadzono dwa rodzaje wiz: mogą one być krótko i długoterminowe.

Wizy krótkoterminowe wydawane są na okres trzech miesięcy i obowiązują na całym obszarze Schengen (obecnie na całym terytorium Unii Europejskiej), natomiast wydawanie wiz długoterminowych pozostaje w gestii poszczególnych państw - sygnatariuszy i taka wiza jest ograniczona do ich terenu. Obcokrajowcy przebywający na terenie Schengen podlegają

obowiązkowi meldunkowemu. Przewoźnicy przywożący podróżnych na teren obszaru Schengen są zobowiązani do zabrania z powrotem, do punktu wyjściowego podróży, osoby nie posiadającej wymaganych dokumentów; musza się też liczyć z karą pieniężną.

Państwa - sygnatariusze Układu postanowiły w sposób istotny rozwiązać współpracę swych służb policyjnych. Zintensyfikowano bezpośrednie kontakty pomiędzy policjami sąsiadujących państw, a posterunki i komendy przygraniczne zostały połączone bezpośrednimi liniami telefonicznymi.

Zaczęto organizować wspólne, międzynarodowe szkolenia. W tym aspekcie, szczególnie ważnym postanowieniem Konwencji było przyznanie policjom krajowym specjalnych uprawnień operacyjnych o charakterze transgranicznym ( obserwacja trans graniczna oraz pościg

trans graniczny ).

     W Konwencji Wykonawczej przewidziano powołanie stałej grupy roboczej, złożonej                      z przedstawicieli władz policyjnych i celnych poszczególnych państw, w celu wypracowania skutecznej polityki zwalczania handlu narkotykami i środkami odurzającymi oraz w celu

uwzględnienia praktycznych i technicznych aspektów współpracy w tej dziedzinie.

Na mocy protokołu B. 2 załączonego do Traktatu Amsterdamskiego, który wszedł w życie             1 maja 1999r. część dorobku prawnego Schengen została włączona bezpośrednio do samego Traktatu Amsterdamskiego i poddana kompetencjom Wspólnoty. Dotyczy to przede wszystkim środków związanych z zapewnieniem swobodnego przepływu osób, współpracy sądowej               w sprawach cywilnych, zacieśniania współpracy administracyjnej i organów celnych. Inne postanowienia Schengen, jak np. współpraca sądownicza w sprawach karnych oraz współpraca policyjna znalazły się w zreorganizowanym III filarze UE (funkcjonującym na zasadzie współpracy międzyrządowej). Protokół wyłącza z acquis Schengen Wielką Brytanię i Irlandię, ale umożliwia tym państwom przystąpienie do systemu w dowolnej chwili, za zgodą Rady. Wielka Brytania i Irlandia uznają prawo do swobodnego podróżowania obywateli ze strony UE, ale odmawiają go przyjezdnym z innych państw i dlatego utrzymują kontrole graniczne.

     Komisja Europejska zaproponowała natomiast stopniowe wprowadzanie wspólnej kontroli              na granicach zewnętrznych Unii Europejskiej, w tym utworzenie w ciągu 4-5 lat "Europejskiego Korpusu Służby granicznej", finansowanego z budżetu unijnego. Takie rozwiązania wydają

się być sprzeczne z suwerennym prawem każdego państwa do kontrolowania własnych granic.      

     Zgodnie z projektem, członkowie korpusu mieliby te same uprawnienia co ich koledzy                  z narodowej straży granicznej państw członkowskich Unii. Zadaniem korpusu nie byłoby całkowite zastąpienie narodowych straży granicznych, lecz ich wsparcie i pomoc we wdrożeniu ujednoliconych do tego czasu standardów kontroli granicznej.

     Układ z Schengen pierwotnie obowiązywały rządy Francji, Niemiec i krajów Beneluksu                 i otoczony były całkowitą tajemnicą. Przez pierwsze kilka lat jego funkcjonowania opinia publiczna pozbawiona była jakichkolwiek informacji o jego istnieniu. W ten sposób urzędnicy uniknęli publicznej dyskusji i ominęli demokratyczne procedury.

Układ z Schengen zakłada wprowadzenie obowiązku wizowego dla obywateli 115 krajów, odrzuca prawa imigrantów, nakazuje śledzenie "podejrzanych" imigrantów i uchodźców

i stworzenie policyjnej bazy danych by umożliwić inwigilację imigrantów na szeroką skalę. Układ z Schengen jest zatem próbą stworzenia hermetycznie zamkniętej Europy.

Nakłada on, obowiązek kontroli granicznej według standardów UE nawet na kraje, które nie

są członkami wspólnoty, np. Norwegię. Wedle ustaleń z Schengen, każdy powinien w każdej chwili mieć ze sobą dokument tożsamości.

Kontrola imigracji nie ogranicza się tylko do monitorowania granic UE i nadzoru ruchu etnicznych mniejszości wewnątrz wspólnoty. UE wysyła policjantów i urzędników do krajów trzeciego świata, takich jak Pakistan, Turcja, Syria i Kenia. Ich zadaniem jest przekazywanie informacji o niepożądanych osobach starających się o wizę do krajów UE. Na lotnisku                  w Islamabadzie zdarzały się przypadki nie wpuszczania do samolotu pasażerów udających

się do Kopenhagi mimo posiadanych przez nich wiz.

Mur przeciw krajom Trzeciego Świata - Dziesięć przykazań kontroli.

Poniższe zalecenia zostały przyjęte w trakcie tajnego posiedzenia

w Brukseli w 1991 r. przez tzw. "Grupę ad hoc" w skład, której wchodzą urzędnicy UE:
1. Reżim wizowy dla obywateli 115 krajów.

2. Odmowa azylu w jednym z krajów UE dotyczy wszystkich pozostałych krajów należących

    do wspólnoty.

3. Kontrola wiz i paszportów w krajach wyjazdu (dotyczy tylko krajów trzeciego świata)
4. Wysokie grzywny dla linii lotniczych i właścicieli statków przewożących uchodźców nie     

     posiadających wiz do krajów UE.

5. Szybkie i sprawne procedury deportacji podejrzanych i niepożądanych osób z UE.

6. Uzależnienie zgody na sprowadzenie rodziny od statusu majątkowego osoby zapraszającej.
7. Rejestracja odcisków palców i fotografii wszystkich osób przebywających na terenie UE,

    a nie będących obywatelami wspólnoty.

8. Stworzenie centralnej bazy danych umożliwiającej wymianę informacji o uchodźcach

    i imigrantach pomiędzy służbami państw UE.

9. Wzmożona kontrola nie-obywateli UE  przez uliczne patrole.

10. Współpraca w ramach Europolu.

     Te zasady oznaczają w praktyce zepchnięcie ludzi pochodzących z krajów trzeciego świata

do statusu obywateli drugiej kategorii.

     Układ z Schengen jest umową międzynarodową, zawartą między niektórymi krajami

członkowskimi UE, mająca na celu zapewnienie swobody przepływu osób na obszarze

składającym się z terytoriów państw - sygnatariuszy. Układ jest otwarty dla wszystkich członków Unii Europejskiej.

     Wynikająca z niego swoboda przepływu osób wewnątrz tzw. strefy Schengen dotyczy

nie tylko obywateli państw - sygnatariuszy, ale wszystkich osób wszelkiej narodowości 

i o dowolnym obywatelstwie, które przekraczają granice wewnętrzne na terenie objętym

Układem.
 

    Do Układu z Schengen należy obecnie trzynaście państw Unii Europejskiej (wszyscy członkowie Unii z wyjątkiem Wielkiej Brytanii i Irlandii). Islandia i Norwegia, wchodząca

w skład Związku Paszportowego Krajów Nordyckich, są z grupą z Schengen stowarzyszone. Przyjęcie przepisów wynikających z Układu z Schengen jest jednym z wymogów uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej przez kraje kandydujące, tak więc w przyszłości strefa swobodnego, niekontrolowanego przepływu osób znacznie się powiększy i obejmie prawie całą Europę.

STREFA  BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO

WAŻNE DATY:

Czerwiec 1984: Rada Europejska przyjmuje w Fontainbleau zasadę zniesienia formalności celnych i policyjnych dla osób przemieszczających się wewnątrz Wspólnoty.

Lipiec 1984:Układ z Saarbriicken między Francją, a Niemcami otwiera ten proces.

14 czerwca 1985: Belgia, Niemcy, Francja, Luksemburg i Holandia podpisują układ z Schengen, zmierzający do stopniowego zniesienia kontroli na wspólnych granicach, wprowadzający system wolnego przepływu wszystkich osób pochodzących z krajów sygnatariuszy Układu z Schengen,

i z innych krajów Wspólnoty, czy z krajów trzecich.

19 czerwca 1990: podpisanie przez pięć państw dodatkowej konwencji określającej warunki wprowadzenia i gwarancje realizacji wolnego przepływu. Konwencja ta, składająca się ze 142 artykułów, modyfikuje prawa państwowe i poddana jest ratyfikacji przez parlamenty.

27 listopada 1990: do grupy pięciu państw dołączają Włochy.

18 listopada 1991: do sześciu państw dołączają Hiszpania i Portugalia.

6 listopada 1992: przystąpienie Grecji.

26 marca 1995: wejście w życie Konwencji z Schengen między Belgią, Niemcami, Luksemburgiem, Holandią, Hiszpanią i Portugalią. Pozostałe kraje przyłączą się do niej

po wprowadzeniu zarządzeń o kontroli granic zewnętrznych.

21 kwietnia 1995: przystąpienie Austrii do Konwencji.

16 czerwca 1995: rozpoczęcie negocjacji z krajami nordyckimi.

19 grudnia 1996: protokół i układ o przystąpieniu Danii, Finlandii i Szwecji.

2 października 1997: ratyfikacja Traktatu Amsterdamskiego, który zawiera zdobycze

porozumień z Schengen; Irlandia i Zjednoczone Królestwo nie należą do strefy Schengen.

26 października 1997: wejście w życie konwencji z Włochami o kontroli powietrznej.

1 grudnia 1997: wejście w życie konwencji z Austrią o kontroli powietrznej.

31 marca 1998 : zniesienie kontroli na granicach lądowych Włoch i Austrii.

1999 : wejście w życie Traktatu Amsterdamskiego.

EUROPA BEZ GRANIC

     Jednym z najbardziej spektakularnych osiągnięć Unii Europejskiej jest stworzenie otwartych granic i umożliwienie swobodnego przepływu kapitału, usług i ludności. Jest to podstawowa zasada funkcjonowania Unii, nazywana również "Europą obywateli". Hasło to nie ma podstaw traktatowych, jest raczej pojęciem zbiorowym i zasadą, według której kreuje się europejską politykę. Po raz pierwszy pojęcie pojawiło się w 1975 roku, w raporcie Leo Tindemansa

dla Rady Europy: "Opinia publiczna naszych krajów nie chce Europy technokratycznej.                  Unia Europejska musi być odczuwalna w codziennym życiu przez każdego obywatela (...) Europa musi przybliżyć się do obywatela" . Jednym z przykładów dla realizacji tej reguły jest podstawowa dla Unii zasada subsydiarności.

W czerwcu 1984 roku Rada Europejska z Fontainbleau przyjęła zasadę zniesienia formalności celnych i policyjnych dla osób przemieszczających się wewnątrz Wspólnoty, a w lipcu podpisano pomiędzy Niemcami z Francją pierwszy układ otwierający ten proces. Rada z Fontainbleau stworzyła równocześnie doraźną komisję Adoninno "Europa obywateli". W dwóch sprawozdaniach tej komisji określono metody realizacji tej idei. Raport I z 1985 roku obejmował zasadę swobodnego ruchu obywateli, czyli uproszczone kontrole graniczne, utworzenie punktów kontrolnych dla obywateli Wspólnoty, wprowadzenie jednolitego europejskiego paszportu,

oraz usuwanie formalnych przeszkód w ruchu przygranicznym. Mówił również o zwiększeniu możliwości pracy i pobytu dzięki: korzystniejszym warunkom podatkowym, uznawaniem dyplomów i świadectw zawodowych oraz przez rozszerzenie prawa osiedlania się.

     Kolejnym etapem w tworzeniu "Europy obywateli" był Traktat o Unii Europejskiej z 1993 roku, w którym wprowadzono formalne obywatelstwo Unii dla wszystkich obywateli państw członkowskich. Także swoboda przemieszania się wraz uznawaniem kwalifikacji zawodowych

i harmonizacją podatków są w zasadzie zagwarantowane przez Traktat .

Oprócz działań inicjowanych przez Radę Europy, poszczególne państwa dążyły równolegle

do utworzenia "wspólnej Europy bez granic".14 czerwca 1985 podpisany został pierwszy Układ           z Schengen. Sygnatariuszami tego układu były: Belgia, Holandia, Luksemburg, Niemcy

oraz Francja. Na postawie tego układu wprowadzano stopniowe zniesienie kontroli na wspólnych granicach, wprowadzając system swobodnego przepływu wszystkich osób pochodzących              z krajów sygnatariuszy, z innych krajów Wspólnoty oraz krajów trzecich.

W latach 1990-92 do Układu przyłączyły się kolejno Włochy (18.11.1990), Hiszpania

i Portugalia (27.11.1991) oraz Grecja (6.11.1992).

W marcu 1995 wszedł w życie kolejny Układ z Schengen (zwany Schengen II lub Konwencją

z Schengen podpisaną już w 1990) pomiędzy Belgią, Niemcami, Francją, Luksemburgiem, Holandią, Hiszpanią i Portugalią. Poprzez układ ten stworzono tzw. Strefę Schengen, w której zniesiono granice wewnętrzne co pozwala na nieograniczone przemieszczanie się obywateli Unii, turystów z krajów trzecich, azylantów i legalnych imigrantów. Równocześnie Układ wprowadził zaostrzone przepisy o kontroli na granicach zewnętrznych, co miało być osiągnięte poprzez ścisłą współpracę między systemami sądownictwa, policją i administracją państw włączonych do Strefy Schengen. Układ ten traktował także, o wspólnych przepisach dotyczących wali z terroryzmem, przemytem i przestępczością.

Oprócz Układów z Schengen (I i II) istnieją także inne międzyrządowe komisje i organizacje zajmujące się kontrolą imigracji. Są to: Grupa TREVI oraz Tymczasowa Komisja ds. Imigracji.

TREVI (Terrorisme, Radicalisme, Extremisme, Violence Internationale) to nazwa powstałej 1976 roku grupy informacyjnej współpracy ministrów spraw wewnętrznych i sprawiedliwości państw UE.

Celem tej grupy jest koordynacja i wspólna polityka dotycząca zwalczania międzynarodowego terroryzmu i handlu narkotykami . W 1987 roku wraz z podpisanym rok wcześniej Jednolitym Aktem Europejskim, zakres funkcji TREVI rozrósł się także do problemów "swobodnego przepływu obywateli", a konkretnie z kwestami imigracji, wiz, azylantów,

oraz kontroli granicznych. Jednak postawiono w jednym rzędzie przestępczość i imigrację,

co może powodować budowanie stereotypów i uprzedzeń.

W październiku 1986 powołano do życia Komisję "Tymczasową" ds. Imigracji.

Jej zadaniem jest zakończenie "nadużywania prawa do azylu" oraz koordynacja działań w tym zakresie. W 1987 roku Komisja ta zgodziła się na sankcje wobec linii lotniczych przewożących osoby bez lub z niewystarczającymi dokumentami.

Obydwa te ugrupowania w związku ze swoją działalnością, pozarządową i bardzo często niejawną, spotkała się kilkakrotnie z krytyką Parlamentu Europejskiego, za nadużywanie swoich kompetencji .

     Rozpoczęcie procesów integracyjnych spowodowało pojawianie się, a może raczej unaocznienie, pewnych problemów, o których wcześniej eurokraci z Brukseli nie pomyśleli. Zdano sobie sprawę z wewnętrznych problemów Unii dotyczących polityki imigracyjnej poszczególnych państw oraz jej konsekwencji. Pojawiły się wymagania wobec członków Unii, którzy tworzyli jej południowe i wschodnie granice. Dla państw aspirujących do wejścia do Unii stawiano warunki, które nie zawsze były dla nich korzystne.

    Układ z Schengen wyznaczył cel - jakim jest całkowite zlikwidowanie kontroli na granicach wewnętrznych UE i przeniesienie tej kontroli na granice zewnętrzne. Określił też warunek realizacji tego celu, w którym jest zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego, w sytuacji zniesienia kontroli na granicach państw - sygnatariuszy umowy. Spełnieniu tego warunku miało służyć zacieśnienie współpracy między policją i administracją celną, zwłaszcza w dziedzinie zwalczania przestępczości. Skonkretyzowanie i uszczegółowienie zasad tej współpracy nastąpiło pięć lat później, w Konwencji Wykonawczej. Pierwszy, podstawowy Układ z Schengen jest kilkustronicowym porozumieniem, składających się z dwóch części. Część pierwsza Układu dotyczy środków do szybkiego zastosowania (przed 1 stycznia 1996r.).

      Postanowiono, że w momencie wejścia w życie Układu i do czasu całkowitej eliminacji kontroli, wszelkie formalności związane z przekraczaniem granic wewnętrznych środkami transportu drogowego przez obywateli państw członkowskich UE, zostaną ograniczone zasadniczo do zwykłej kontroli wzrokowej. Przewidziano ponadto: stworzenie wspólnych punktów kontroli granicznej (tam gdzie ich wcześniej nie było), umożliwienie mieszkańcom terenów przygranicznych przekraczania granicy w dowolnym miejscu i czasie, podjęcie kroków                   w kierunku skutecznego zwalczania nielegalnej imigracji, zniesienie niektórych form kontroli celnej i technicznej pojazdów przewożących towary przez granice wewnętrzne, oraz zmianę systemu licencjonowania przewoźników drogowych. Postanowiono też, podjąć kroki na rzecz usprawnienia odpraw na granicach, w odniesieniu do towarów i pasażerów korzystających              z transportu kolejowego i wodnego (śródlądowego).

Część druga Układu z Schengen dotyczy środków długoterminowych. Zapowiedziano w niej przede wszystkim, zniesienie kontroli na wspólnych granicach i przeniesienie ich na granice zewnętrzne.

Sygnatariusze Układu zobowiązali się do podjęcia rozmów mających doprowadzić m.in.

do podpisania umów, o współpracy policyjnej na rzecz zapobiegania przestępczości,

oraz w celach śledczych, rozważenia instrumentów służących poprawie współpracy w dziedzinie sądownictwa, jak również znalezienia sposobów wspólnego zwalczania przestępczości.

Ponadto podjęto zobowiązanie działania w kierunku: harmonizacji prawa odnoszącego

się do przewozu narkotyków, broni i środków wybuchowych; ujednolicenia zasad rejestracji podróżnych przez hotele; harmonizacji polityki wizowej; liberalizacji polityki celnej                     w odniesieniu do towarów przewożonych przez podróżnych; zmianę trybu odprawy towarów          w transporcie drogowym; harmonizacji przepisów w dziedzinie podatków pośrednich

(VAT i akcyzy). Istotnym postanowieniem było też zobowiązanie do konsultacji przez sygnatariuszy Układu intencji podpisania umowy o podobnym charakterze z jakimkolwiek innym państwem.
Postanowienia zawarte w drugiej części Układu z Schengen miały wejść w życie, w miarę możliwości, przed 1 stycznia 1990 r. Tak się jednak nie stało, bowiem wdrożenie Układu wymagało starannych i kosztownych przygotowań. Dopiero 22 grudnia 1994 r. przedstawiciele państw - stron Układu złożyli deklarację o gotowości do wywiązania się z wszelkich zobowiązań wynikających z Układu, a 26 czerwca 1995 r.

Układ zaczął obowiązywać w stosunku do państw spełniających wszelkie wymogi ratyfikacyjne. Zasadą jest bowiem, że nie wystarcza ratyfikacja państwa ubiegającego się o przystąpienie - konieczna jest też akceptacja ze strony pozostałych państw - stron Układu.

Próby zlikwidowania, lub przynajmniej złagodzenia kontroli przepływu osób przez granice wewnętrzne Wspólnot Europejskich, podejmowano od połowy lat siedemdziesiątych.

Na szczycie w Paryżu, w grudniu 1974 r., dyskutowano nad możliwością stworzenia unii paszportowej, w ramach planowanego szerszego programu działań na rzecz "Europy obywateli".

...