ECD_Biela_Beata-Rola_oddzialywan_wychowawczo-dydaktycznych_w_doskonaleniu_jezyka_mowionego_dzieci.pdf

Logopedia

NNN

Opracowała:

mgr Biela Beata

Na całym Ļ wiecie nauczyciele przygotowuj Ģ si ħ na wyzwania XXI wieku.

Umiej ħ tno Ļę porozumiewania si ħ z innymi jest jedn Ģ z podstawowych cech

człowieka. Nale Ň y j Ģ wi ħ c kształtowa ę od najmłodszych lat Ň ycia dziecka.

Ogromna rola spoczywa tu na rodzicach, ale nie mniejsza na nauczycielach.

To oni musz Ģ spowodowa ę , aby umiej ħ tno Ļę komunikowania si ħ pozwoliła

dzieciom okre Ļ li ę swoje miejsce w społecze ı stwie i prawidłowo w nim

funkcjonowa ę . Tote Ň od pierwszych dni pobytu dziecka w szkole zostaje ono

przygotowane do nabywania tej umiej ħ tno Ļ ci.

W trakcie całego procesu dydaktycznego wiele miejsca powinny zajmowa ę

ró Ň norodne ę wiczenia, które w formie zabaw ucz Ģ dzieci najwa Ň niejszych zasad

dobrej komunikacji.

Aby uczniowie chcieli swobodnie wypowiada ę i przez to u Ļ wiadamia ę sobie,

co wła Ļ ciwie s Ģ dz Ģ na dany temat, trzeba stworzy ę im bezpieczn Ģ atmosfer ħ ,

na któr Ģ składa si ħ mi ħ dzy innymi: sympatia, szacunek i zaufanie do nauczyciela

– dyskretnego, lojalnego i miłego oraz dobrowolno Ļę udziału w ę wiczeniach.

Komunikowanie si ħ to wymiana informacji, w której aktywnie uczestnicz Ģ

co najmniej dwie osoby – mówca i słuchacz wielokrotnie zamieniaj Ģ cy si ħ

rolami. Doskonałe komunikowanie si ħ oznacza, Ň e odbiorca nie zniekształca

intencji nadawcy, tak samo jak on rozumiej Ģ c znaczenie informacji.

1.Czynniki sprzyjajĥce opanowaniu jĪzyka

dzieci w wieku przedszkolnym

Do Ļę długo w psychologii rozwojowej przyjmowano, Ň e dziecko uczy si ħ

j ħ zyka poprzez proste powtarzanie usłyszanych od dorosłych słów i zda ı .

Współczesne koncepcje psycholingwistyczne inaczej wyja Ļ niaj Ģ proces

nabywania i doskonalenia j ħ zyka mówionego.

Od czasu opublikowania koncepcji N. Chomskyego przyjmuje si ħ , Ň e ka Ň dy

człowiek posiada zdolno Ļę opanowania jakiego Ļ j ħ zyka. Zdolno Ļę ta jest cech Ģ

gatunkow Ģ . Dzi ħ ki niej dziecko słysz Ģ c wypowiedzi dorosłych wykrywa w nich

reguły danego j ħ zyka, a nast ħ pnie buduje własne wypowiedzi zgodne z tymi

regułami. Dziecko mo Ň e wi ħ c wypowiada ę nie tylko zdania, które usłyszało

poprzednio, ale tak Ň e potrafi konstruowa ę i rozumie ę wypowiedzi, których

nigdy przedtem nie słyszało, a które s Ģ jednak poprawnymi zdaniami danego

j ħ zyka.

Fakt powtarzania i produkowania przez dziecko nowych zda ı jest dowodem

istnienia funkcjonalnych struktur pragmatycznych, takich jak np. j ħ zyk, które

rozwijaj Ģ si ħ wraz z genetycznym rozwojem gatunkowym.

Zgodnie z powy Ň sz Ģ koncepcj Ģ opanowania j ħ zyka, nale Ň y dostarcza ę

dziecku materiału do wykrywania reguł j ħ zyka. Materiałem takim s Ģ

wypowiedzi dorosłych u Ň ytkowników j ħ zyka. Nie wszystkie jednak wypowiedzi

przedstawiaj Ģ równie dobry materiał dla intelektualnego opracowania przez

dziecko. Powinny to by ę wypowiedzi poprawne gramatycznie, wyraziste

i w du Ň ej ilo Ļ ci.

Poprawno Ļę gramatyczna wypowiedzi ułatwia dziecku wykrycie reguły.

Wyrazisto Ļę wypowiedzi sprowadza si ħ do podania my Ļ li w najprostszej formie

j ħ zykowej, dost ħ pnej dla dziecka w danym wieku. I tak, do dzieci małych

mówimy zwykle zdaniami prostym; w rozmowie z dzie ę mi starszymi u Ň ywamy

zda ı zło Ň onych, ale wyra Ņ nie zaznaczonymi relacjami za pomoc Ģ Ļ rodków

j ħ zykowych. Wielko Ļę wypowiedzi zapewnia powtarzanie si ħ reguł, co ułatwia

proces ich przyswajania przez dziecko. Francuski psycholog B. Pissarro zwraca

uwag ħ na potrzeb ħ wychowania dziecka ju Ň od pierwszych dni jego Ň ycia

w „k Ģ pieli słownej” poł Ģ czonej czynnikami uczuciowymi, co wywołuje

pragnienie komunikowania si ħ .

„Kapiel słowna” ma nie tylko znaczenie dla opanowania j ħ zyka jako takiego.

Poprzez j ħ zyk organizujemy wokół dziecka naprawd ħ ludzkie Ļ rodowisko.

J ħ zyk jest bowiem wytworem społecznym, wytworem kulturowym i mo Ň e by ę

przekazywany jedynie w kontakcie społecznym. Pomagaj Ģ c dziecku

w opanowaniu j ħ zyka wł Ģ czamy je do naszej grupy społecznej, do okre Ļ lonego

kr ħ gu kulturowego. W procesie opanowywania j ħ zyka przez dziecko nale Ň y

zatem dostrzega ę tak Ň e aspekt socjalizacji.

Na zjawisko to zwrócili uwag ħ przede wszystkim psychologowie radzieccy

zwi Ģ zani z historyczno-kulturow Ģ teori Ģ rozwoju, jak np. L. S. Wygotski.

Zdaniem Wygotskiego j ħ zyk, podobnie jak narz ħ dzie, po Ļ redniczy w działaniu

człowieka, podobnie jak narz ħ dzie powstał w toku pracy, w kontakcie z innymi

lud Ņ mi, i podobnie jak narz ħ dzie rozwija si ħ i zmienia wraz z rozwojem

społecze ı stwa i mo Ň e by ę przekazywany jedynie w kontaktach z innymi

lud Ņ mi 1 .

1 M. Kielar: Rozwijanie mowy dziecka w wieku przedszkolnym. Wychowanie w przedszkolu, 1997/5, s.499 –

500.

eee

Fazy rozwoju mowy i my Ļ lenia dziecka

Mowa i my Ļ lenie dziecka to procesy Ļ ci Ļ le ze sob Ģ powi Ģ zane i wzajemnie

si ħ warunkuj Ģ ce. Dobry poziom rozwoju mowy ułatwia wypowiadanie dziecku

swoich my Ļ li, a opanowanie umiej ħ tno Ļ ci dokonywania prostych operacji

umysłowych, dost ħ pnych dla 6 - latka, umo Ň liwia mu swobodne posługiwanie

si ħ mow Ģ i formułowanie poprawnych, zrozumiałych dla otoczenia wypowiedzi.

Dlatego wła Ļ nie w pracy wychowawczo - dydaktycznej z dzie ę mi w wieku

przedszkolnym, zadania dotycz Ģ ce rozwijania mowy i my Ļ lenia dzieci

realizowane s Ģ zawsze ł Ģ cznie, cho ę istniej Ģ okre Ļ lone rodzaje działalno Ļ ci

dzieci, w których to aktywizowanie mowy lub my Ļ lenia ma charakter

dominuj Ģ cy 2 .

Ze wzgl ħ du na warstwicowy charakter rozwoju my Ļ lenia i mowy dziecka

wyró Ň nia si ħ trzy podstawowe fazy, s Ģ to :

1 . faza mowy i my Ļ lenia sytuacyjnego,

2 . faza mowy i my Ļ lenia konkretno – wyobra Ň eniowego,

3 . faza mowy i my Ļ lenia abstrakcyjnego.

Ad.1. Faza mowy i my Ļ lenia sytuacyjnego

Jest ona pierwsz Ģ faz Ģ rozwoju tych funkcji. Charakteryzuje ona wiek

od pierwszego do trzeciego roku Ň ycia. W tym okresie nast ħ puje kształtowanie

si ħ najwa Ň niejszych warstw skojarze ı słownych, uwarunkowanych przez

aktualne oddziaływanie na dziecko zarówno bod Ņ ców słownych, jak

i odpowiadaj Ģ cych im bod Ņ ców bezpo Ļ rednich. Zatem jest to stadium,

w którym rozwój mowy polega na kształtowaniu si ħ zwi Ģ zków mi ħ dzy

2 I. Dudzi ı ska: Rozwijanie mowy i my Ļ lenia dziecka. W: Vademecum. Red. A. Górecka – Płoska, WSiP,

Warszawa 1977, s. 181.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: