Diagnoza jest to proces, który zachodzi między osobą potrzebującą pomocy a diagnostą, ma on na celu ustalenie dlaczego dalsze funkcjonowanie pacjenta w środowisku nie będzie prawidłowe, dlaczego źle funkcjonuje i potrzebuje pomocy z zewnątrz, rozpoznanie przyczyn danego stanu rzeczy.
Efektywne pomaganie wymaga zachowania następujących sekwencji zdarzeń:
- zaistnienie stanu dyskomfortu psychicznego u pacjenta, utrudniającego normalne funkcjonowanie
- ozpoznanie i wyjaśnienie przyczyn danego stanu rzeczy, czyli diagnoza psychologiczna
- udzielenie pomocy psychologicznej adekwatnej do wyniku diagnozy
Bardzo ważnym elementem diagnozy jest jej trafność, ponieważ przesądza ona o skuteczność zabiegów korekcyjnych. Stopień popraw.diag.rozpatrywanej w w wymiarze pacjent-diagnosta tzn. w wymiarze indywidualnym tzw. trafność wew.a stop.popraw.diag. w wymiarze psychologicznym tzw. trafność zew.
Diagnoza psychologiczna jest trafna wew. jeżeli jej ustalenia dotyczące wyników i sposobów ich oddziaływania na funkcjonowanie pacjenta są w danym jednostkowym przypadku zgodne ze stanem faktycznym, a zaplanowane działania terapełtyczne okażą się w odniesieniu do tego konkret.pacjenta skuteczne
Diagnoza psych.jest taf.zew. jeślioparte na niej działania profilaktyczne i korekcyjne nie tylko poprawią funkcjonowanie danej osoby, ale także pozwolą na odniesienie zaplanowanych działań do całej klasy podobnych przypadków, zwiększając tym samym efektywność danej sfery praktyki społecznej
1. poziom zaburzenia pacjenta-stan zdrowia psychicznego
2. poziom wglądu pacjenta-na ile adekwatnie do styt.pacjent ją ocenia, wgląd może być mniej lub bardziej zaburzony
3. motywacja pacjenta do diagnozy, czy pacjent dobrowolnie zgłasza się po pomoc czy od przymusem (osoby chcące się leczy, osoby nakłaniane przez rodzinę ale przyszły same, osoby nakłaniane przez instytucję placówki, osoby przyprowadzone siłą)
4. jego wyobrażenia na temat osoby pomagającej, sytuacji pomagania i jego obawy
To czy dana osoba chce współpracować ma wpływ na materiał uzyskany od pacjenta. Im większa motywacja do badania, im mniejszy lęk przed ocenę, mniejsze zaburzenia, tym większe prawdopodobieństwo, że dostaniemy bardziej prawidłowe dane.
1. wstępne oczekiwania diagnosty do osoby badanej zależ od: osobowości badacza(wartości, hierarchii, postaw), danych o pacjencie, wcześniejszych kontaktów
2. efektem wstępnych oczekiwań jest negatywne lub pozytywne nastawienie do pacjenta, efekt pozytywny – galatei, negatywny-golena.
1. postawa alanisty-psycholog przedstawia problem w sposób panikujący
2. postawa polipragmatyczna-psycholog proponuje zbyt wiele zabiegów
3. postawa demonstratora-odwołuje się do teorii, pacjent ma poczucie niezrozumienia
4. postawa nichinisty-sytuacja beznadziejna
5. postawa nadmiernego zaangażowania tzw. typ działacza nie potrafi spojrzeć na problem z perspektywy
6. postawa zarozumiała – nadmierna pewność siebie na rzeczach na których się nie zna
7. odesłanie do specjalisty-jeśli nie jest w stanie pomóc pacjentowi
Protodiagnoza – coś co poprzedza diagnozę, rozpoznanie przez otoczenie społ., że z daną osobą jest coś nie tak i powinna się zgłosić po pomoc.
- selskcji-dewiaja jest wyodrębniona przez ukazanie zaburzeń
- kreacyjnej-osoby uznawane są za dewiantów przez naznaczenie (tworzone są antygrupy-nietypowy wygląd,zachowanie,odmienne normy idee)
Te dwa mechanizmy mogą przebiegać w danej społeczności równocześnie i mogą wpływać na pogłębianie się lu kreowanie procesu nienormalności tych osób. Wyodrębnienie dewiacji w społeczeństwie zależy od zróżnicowania społeczeństwa: im bardzie zróżnicowane tym mniejsze rozpoznanie dewiacji
Co ma wpływ na protodiagnozę
- koncepcja Wicker
- stopień organizacji systemu społecznego
- zróżnicowanie składu osobowego(zachowanie transwestytów w USA a w Polsce)jeśli społeczność jest mało zróżnicowana więcej będzie dewiacji.
Teoria regulacji napięcia Ruescha-każdy człowiek próbuje zrozumieć swoje otoczenie. W momencie kiedy pojawia się u nas adekwatność sytuacji pojawia się napięcie. Na nasze adekwatne zachowanie do zdarzenia, wpływ mają :co się dzije i jak to się stało”. Należy formułować tka diagnozą aby była zrozumiała dla odbiorcy (z otoczenia)w języku potocznym.
1. kontekst utrudnia prawdziwe rozpoznanie człowieka
2. kontekst z jednej strony nie jest źródłem błędu, ale też nie przyczynia się do rozpoznania
3. kontekst wzmacnia tendencję, cech tkwiące w pacjencie i powodujące trafniejsze sformułowanie problemu
1. środowisko ubogie-mało zdarzeń i znaczeń, z punktu widzenia pacjenta ubogie w placówki psychologiczne lub tam trafiają tylko świry
2. środowisko w którym jest duża liczba zdarzeń przy małej liczbie znaczeń, będzie się dużo działo , ale niewłaściwie rozpoznanie
3. środowisko niewłaściwe-mało zdarzeń dużo znaczeń, mało placówek, mylne rozpoznanie problemu
4. środowisko bogate-dużo zdarzeń dużo znaczeń, dużo placówek w których trudno znaleźć która czym się zajmuje i czy pacjent będzie miał dobrą opiekę
Ego-wew. reprezentacja sekwencji zdarzeń doświadczamy jako fragment środowiska. Jest to uwewnętrznienie świata i związanych z nim uczucia. Może być mniej lub bardziej złożone. Środowisko w którym człowiek się porusza jest mniej lub bardziej złożone. Osoba o złożonym zorganizowanym ego trafia do ubogiego świata-będzie się nudzić
- pewien charakterystyczny sposób postępowania badawczego, w którym dominującą cechą jest brak reguł i zasad określających tę działalność, a zewnętrznych w stosunku do osoby badanej
- proces poznania ludzi, który mają trudność w regulowaniu własnych stosunków z otoczeniem
NOZOLOGICZNY (różnicowy) opiera się na modelu medycznym. Zadaniem diagnozy psychologicznej było potwierdzić diagnozę medyczną. Przyjęcie medycznego podejścia do diagnozy spowodowało samoograniczenie możliwości działania psychologów. Wprowadzone przez medycynę pojęcie jednostki chorobowej zawiera wiele inf.: jak będzie rozwijał się proces chorobowy, czy zagraża on życiu, w jakich warunkach może dojść do nasilenia a w jakich do ustąpienia, jaki postępowanie lecznicze należy podjąć. Zatem czasem nie istotne są przyczyny, wystarczy dobrze określić jednostkę chorobową aby podjąć właściwe leczenie. Diagnoza psych.była przydatna lekarzom bo stanowiła dodatkowy sprawdzian diagnozy medycznej, ale nie wynikało z niej nic więcej niż uwiarygodnienie diag.med. Psychol.nie uczestniczył w procesie leczenia, nie mógł pomagać osobie którą diagnozował. Kolejny efekt podpożądkowania diag.psych—medycynie było ekstremalność myślenia o pacjencie, klasyfikacja jednostek chorobowych prowokuje do myślenia w kategoriach „zero-jedynkowych” albo ktoś jest zdrowy albo chory. Pacjenci są spostrzegani w sposób możliwie prosty, jednoznaczny, eliminowana jest złożoność obrazu chorobowego, pomijane są indywidualne osobliwości tego obrazu po to aby dokonać rozpoznania zgodnego z klasyfikacją jednostek chorobowych. Diagnoza ma więc znaczenie dopiero wtedy gdy jednoznacznie określi pacjenta z punktu widzenia klasyfikacji jednostek nozologicznych. Diagnozy niejednoznaczne mają małą wartość, bo specjalista znajduje się w niejasnej sytuacja jaką zastosować metodę leczenia. Podmiotowemu traktowaniu pacjenta sprzyja fakt, że psychologowie nie widzą pozytywnych skutków włsnej pracy. Psycholog kontaktuje się z pacjentem tylko w procesie diagnozowania, w trakcie zaś tego kontaktu wykorzystuje on zachowanie, wypowiedzi, wygląd pacjenta, ay go odpowiednio zaszufladkować w ramach systemu jednostek chorobowych. Diagnoza psych. Dokonyw.jest dla lekarza a nie pacjenta. Kolejnym efektem tego podporząd. Diag.psych—medycz. Jest tendencja doszukiwania się przyczyn choroby w samym pacjencie. Dominujące w medycynie przekonanie, ze każda choroba ma swe biologiczne podłoże udzieliło się psychologii
Istotne właściwości nozologicznego procesu diagnozowania:
- podporządkowanie diagnozie medycznej
- celem jest wybór jednej z jednostek chorobowych i przypisanie jej pacjentowi
- jest to cel typowo paralelny do celu diagnozy lekarskiej: z diagnozy psychol.nie wynikają żadne konsekwencje dla typowo psychologicznego postępowanie terapeutycznego.
- Rozpoznanie choroby następuje na podstawie eksperymentalnie sprowokowanych symptomów zaburzenia (w wyniku testów psychologicznych)
- przedmiotem poznania stała się osobowość jednostki
- psychologów interesuje funkcjonowanie pacjentów, w centrum zainteresowania diagnosty znajduje się zarówno adekwatność zachowania pacjenta w stosunku do wymagań otoczenia, jak również funkcjonowanie procesów psychicznych odpowiedzialnych za prawdziwą regulację zachowania. Czyli obiektem badań diagnostycznych są zachowania świadczące o trudnościach pacjenta w przystosowaniu się do otoczenia, a także procesy psychiczne które warunkują stan nieprzystosowania.
Stan osoby badanej---niezdolność psychologiczna do regulacji stosunków z otoczeniem----opis przejawów niezdolności---określenie przyczyn i mechanizmów psychologicznej niezdolności----określenie właściwości i procesów psycholog. Pomocnych w likwidacji niezdolności---korygowanie stanu niezdolności
Dysponując w miarę dokładnym i wszechstronnym opisem przejawów trudności w regulacji, trzeba odpowiedzieć na następujące pytania:
1. czy wśród czynników ograniczających sprawność regulacyjną tej osoby są czynniki o charakterze psychologicznym.
2. Jaka jest natura tych czynników. Czy jest to zaburzenie pojedynczej funkcji tych czynników czy też układu takich funkcji. Czy zaburzenia dotyczą funkcji poznawczych, motywacyjno-emocjonalnych
3. Czy niepełnosprawność jednostki ujawniająca się w zachowaniu i w sferze doznań subiektywnych jest adekwatna do wielkości zaburzeń procesów psychicznych
4. Czy można wyodrębnić takie czynniki psychologiczne, które wpływają tonizująco i kompensująco w stosunku do istniejących zaburzeń procesów psych.
5. W jaki sposób te wyodrębnione czynniki doprowadziły do obniżenia sprawności regulacyjnej, ujawniającej się w zachowaniu i subiektywnych przeżyciach
6. Czy można wyodrębnić takie czynniki psychol. Które dałoby się wykorzystać w celu zmniejszenia lub zlikwidowania istniejącej niepełnosprawności osoby badanej
Udzielając odpowiedzi na powyższe pytania psycholog wyjaśnia istniejące trudności w zakresie regulacji wzajemnych stosunków badanego z otoczeniem.
Model funkcjonalny diagnozy klinicznej można określić jako proces składający się z następujących etapów:
1. Następuje rozpoznanie, czy osoba badana jest w stanie regulować swoje stosunki z otoczeniem i w jakim konkretnie zakresie ma ona...
katechetka79