jak_wspierac_rozwoj_mowy_dziecka.pdf
(
418 KB
)
Pobierz
rozwoj_mowy.indd
Jak wspierać rozwój mowy dzieci
w wieku 0–6 lat?
Informator dla rodziców
Publikacja bezpłatna przygotowana w ramach projektu „Nasza
Poradnia: Pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla zwiększenia
szans edukacyjnych dzieci z powiatu limanowskiego i okolic”,
współfinansowanegoprzez budżetpaństwaiUnięEuropejskąwramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
(nr umowy UDA.POKL.09.05.00-12-082/07-00)
© 2008 Niepubliczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna „Asto”
34-730 Mszana Dolna, ul. Piłsudskiego 11, tel. (018) 540-42-42
www.asto.org.pl
Projekt współfinansowanyprzezUnięEuropejską
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
DRODZY RODZICE!
PRZECZYTAJCIE I POMÓŻCIE SWOJEMU DZIECKU
PRAWIDŁOWO SIĘ ROZWIJAĆ
Rozwój języka rozpoczyna się już z chwilą narodzin, a nawet wcześniej,
jeżeli weźmiemy pod uwagę pierwsze doświadczenia słuchowe i czuciowe płodu.
Od pierwszych prób ssania i pierwszego wydanego (najczęściej w postaci krzyku)
dźwięku rozpoczyna się dla dziecka długa droga prowadząca do zdobywania
narzędzia pozwalającego poznawać rzeczywistość.
Od chwili narodzin dziecko prawidłowo rozwijające się wydaje dźwięki
i komunikuje głosem swoje potrzeby. W pierwszych miesiącach życia to płacz,
krzyk stanowi ważny etap rozwoju zdolności komunikowania się.
O prawidłowym kształtowaniu się języka decydują różnorakie czynniki.
Aby mowa pojawiła się w sposób naturalny, zmysły dziecka – zwłaszcza słuch
– muszą prawidłowo funkcjonować. Również zaburzenia motoryczne (gdy np.
dziecko nie może prawidłowo wypowiadać dźwięków mowy lub nie jest w stanie
poruszać się w przestrzeni i nie może na podstawie własnych doświadczeń
stworzyć wielu pojęć dotyczących odległości, położenia, relacji przestrzennych)
powoduje nieprawidłowości w kształtowaniu się języka.
Projekt współfinansowanyprzezUnięEuropejską
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozwój mowy w pierwszym roku życia
Wiek
w miesiącach
Umiejętności oczekiwane rozwojowo
2
– wokalizacje pierwszych samogłosek
– wydawanie dźwięków, które nie przypominają ludzkiej mowy
4
– doskonalenie repertuaru samogłosek
– pojawienie się pierwszych prymarnych spółgłosek „p”, „b”, „m”
6
– powtarzanie (naśladowanie) sylab charakterystycznych dla języka
narodowego
– gaworzenie naśladowcze
8
– naśladowanie, powtarzanie oraz samodzielna wokalizacja sylab
– rozumienie wypowiedzi o zabarwieniu emocjonalnym. Muszą to być
komunikaty proste i krótkie, na przykład nu, nu, brawo. Połączone
z gestem oraz mimiką stają się dla dziecka czytelnym przekazem
językowym
9
– pojawienie się gestu wskazywania palcem
– początek kształtowania się pola wspólnej uwagi oraz rozumienia intencji
komunikacyjnych
10
– pierwsze słowa składające się z sylab otwartych (zakończone na
samogłoskę)
– rozumienie pierwszych słów (najczęściej rzeczowniki w mianowniku)
12
– rozumienie prostych poleceń, niektórych nazw osób, przedmiotów
i czynności
– samodzielne wypowiadanie kilku wyrazów
– powtarzanie sylab i słów wypowiadanych przez dorosłego
Ćwiczenia dla dzieci w pierwszym roku życia
Należy podkreślić, ze stymulacja rozwoju mowy powinna odbywać się już od pierwszych
dni życia dziecka i obejmować: czynności artykulacyjne, zdolności naśladowania i rozumienia
oraz zachowania warunkujące pojawienie się języka. W związku z tym zadaniem rodziców jest:
częste mówienie do dziecka
, w stanach ożywienia dziecko powinno słyszeć głos
opiekunów,
nazywanie otaczających dziecko przedmiotów
, wykonywanych właśnie czynności czy
odczuwanych emocji – wówczas rodzice dostarczają poprawnych wzorców językowych,
wzmacnianie wokalizacji dziecka poprzez
naśladowanie wydawanych przez nie
dźwięków
,
od czwartego miesiąca życia
zachęcanie dziecka do naśladowania
wymawianych
samogłosek i sylab – dorosły wypowiada dźwięk, a dziecko powtarza,
od szóstego miesiąca życia, kiedy dziecko zaczyna częściej przyjmować pozycję siedzącą,
opiekuni powinni starać się
nazywać te fragmenty rzeczywistości, na które dziecko
patrzy
. Chwile, kiedy interesuje się ono czymś w swoim otoczeniu, ułatwiają mu
zapamiętywanie słyszanych nazw,
ciągłe nazywanie rzeczywistości podczas spacerów, zabaw i innych form spędzania
wolnego czasu,
w dziesiątym miesiącu życia, gdy dziecko zaczyna dzielić uwagę z dorosłymi i sygnalizować,
na przykład wskazywać palcem, rodzice nie powinni tego ignorować, lecz
opisywać
wskazywaną przez dziecko rzecz
,
dbanie o
zapewnienie dziecku bodźców werbalnych możliwych do powtórzenia
.
Najłatwiejsze do powtórzenia są – przed ukończeniem pierwszego roku życia – wyrazy
dźwiękonaśladowcze, np: MU, HAU, MIAU, BE, KWA, ME, KU-KU, IHA, II,SY, które jako
nazwy zwierząt szybko pojawią się w mowie prawidłowo rozwijającego się dziecka,
śpiewanie
dziecku kołysanek lub
czytanie
bajek
szeptem – raz do jednego, raz do
drugiego ucha
.
Projekt współfinansowanyprzezUnięEuropejską
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozwój mowy w drugim roku życia
Drugi rok życia to czas szybkich zmian w systemie językowym dziecka. Do końca tego
okresu w mowie dziecka pojawiają się już wszystkie samogłoski ustne oraz duża część spółgłosek.
W związku ze słabą jeszcze pionizacją języka, w artykulacji brakuje głosek dziąsłowych
sz, ż,
cz, dż
(u niektórych dzieci pojawiają się one dopiero około czwartego roku życia). Większość
wypowiadanych spółgłosek jest w charakterystyczny sposób zmiękczana, co spowodowane jest
typowym w tym wieku unoszeniem masy języka ku górze. Ten nawyk z czasem mija. Niekiedy
trudności sprawiają dzieciom spółgłoski wargowo-zębowe („w”, „f”). Najpóźniej jednak do
trzeciego roku życia powinny znaleźć się w fonetycznym repertuarze dziecka.
W mowie dwulatka dochodzi do wielu zjawisk językowych wynikających z trudności
w wykonywaniu na przykład ruchów artykulacyjnych. W związku z tym obserwujemy liczne
uproszczenia grup spółgłoskowych, upodobnienia lub odpodobnienia, metatezy (przestawki liter,
sylab), epentezy (wstawki liter, sylab) i substytucje (zastępstwa). Zjawiska te samoczynnie
ustępują wraz ze zwiększeniem się możliwości artykulacyjnych, wzbogaceniem słownictwa oraz
wzrostem liczby wykonywanych prób nazywania.
Wiek
w miesiącach
Umiejętności oczekiwane rozwojowo
13–16
– posługiwanie się nazwami osób, przedmiotów i kilku czynności
– wyrazy zbudowane z zreduplikowanych (powtarzających się) sylab
18
– dalszy rozwój słownictwa, wypowiedzi w większości jednowyrazowe,
rzadziej dwuwyrazowe bez odmiany
– rozwój rozumienia prostych zdań (głównie poleceń i zakazów)
24
– stały wzrost słownictwa
– pojawienie się wypowiedzi dwuwyrazowych i początki odmiany – jako
pierwsza pojawia się odmiana przez przypadki
– w odmianie czasownika najczęściej używana jest 3 osoba liczby
pojedynczej, także w znaczeniu 1 osoby trybu rozkazującego
Ćwiczenia dla dzieci w drugim roku życia
Aby dziecko właściwie budowało system znaczeń dziecięcego języka oraz wzmacniało
językowe zachowania, potrzebne są wypowiedzi rodziców, opiekunów. Tylko wtedy, gdy
wielokrotnie usłyszy ono, po wypowiedzianych przez siebie słowach, na przykład po ka, ka, ka,
„to kaczka robi (mówi) kwa, kwa”, ma możliwość utrwalenia nowego pojęcia. Takie postępowanie
znacznie przyśpiesza proces nabywania słownictwa przez dzieci w drugim roku życia. Uczenie się
słów powoduje, że pod koniec drugiego roku życia pojawia się często umiejętność budowania
wypowiedzi dwuwyrazowych, choć nie zawsze mają one postać zestawiania rzeczownika
z czasownikiem.
Rodzice mogą również wspomagać rozwój dziecka dwuletniego poprzez następujące
ćwiczenia:
rodzic
wskazuje przedmioty i wypowiada ich nazwę
. Musi uchwycić moment, kiedy
wzrok dziecka skupiony jest na nazywanej rzeczy. Na początku drugiego roku życia
powinny przeważać onomatopeje, np.
hau, miau, kwa, mu, me, ii
(„
świnka
”),
fu-fu
(„
pociąg
”),
tik-tak
rodzic
zachęca dziecko do powtarzania sekwencji samogłosek
, początkowo dwóch,
następnie trzech itd. (
A, O, U, A, AOE
),
podaje dziecku nazwy samogłosek wraz z obrazem graficznym
– każda samogłoska
powinna zostać zapisana drukowanym pismem, bez ozdobników, na osobnym kartoniku
(5 x 5 cm),
Projekt współfinansowanyprzezUnięEuropejską
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
zwraca uwagę na tempo mówienia do dziecka
, zwłaszcza wtedy, gdy wprowadza
nowe słowa (tempo powinno być wolniejsze od spontanicznej mowy opiekunów),
pamięta o tym, że
wypowiadanym do dziecka zdaniom musi towarzyszyć wyrazista
mimika
oraz – w niektórych wypadkach – czytelny gest (np. wyciąganie ręki podczas
wypowiadania
daj
lub charakterystyczne rozłożenie rąk przy mówieniu
nie ma
),
wspomaganie rozwoju języka poprzez
wspólne czytanie bajek
. To czytanie
tekstów drukowanych powinno być wspierane opowiadaniem treści ilustracji językiem
dostosowanym do możliwości dziecka. Podczas oglądania obrazków rodzic wskazuje
palcem dziecka wybrane fragmenty przedstawionej rzeczywistości i wypowiada nazwy.
Zachęca dziecko do powtarzania. Kieruje do niego także pytania:
Kto to?
lub
Gdzie jest
kot? Pokaż
. Zasłaniając ręką niektóre przedmioty lub postacie, podaje formy dopełniacza,
mówi na przykład:
To auto. O, nie ma auta. To miś. Nie ma misia.
Zasób słownictwa dziecka dwuletniego jest ściśle związany z jego indywidualnymi
doświadczeniami. Zależne są one na przykład od tego, w jakiej rodzinie się wychowuje (jak
licznej, o jakiej strukturze pokoleniowej), gdzie mieszka (w mieście czy na wsi), jak rozwinięte
jest motorycznie, na jakim jest poziomie samoobsługi, jakie są jego preferencje pokarmowe.
Słowo, aby utrwalić się w mowie dziecka, musi być wielokrotnie w jego otoczeniu powtarzane,
a dla niego samego musi mieć moc sprawczą. W związku z tym dziecko, które widuje swoją
babcię tylko od czasu do czasu, nie utrwali nazywającego ją słowa w pierwszym okresie rozwoju
mowy – inaczej niż maluch, którym na co dzień opiekuje się babcia. Podobnie jest z nazwami
pokarmów – niejadek nie będzie używał ich w ogóle, inaczej niż dziecko o dużym apetycie, które
zdaje sobie sprawę, że użycie słowa nazywającego jedzenie przyśpiesza otrzymanie go.
Rozwój mowy w trzecim roku życia
Przełom drugiego i trzeciego roku życia to okres stałego, szybkiego pojawiania się w mowie
dziecka poszczególnych kategorii językowych. Jako pierwsza pojawia się odmiana rzeczownika,
a w niej najczęściej używane przypadki: mianownik, miejscownik i celownik. Pojawienie się
wołacza silnie uzależnione jest od wzorców, które dziecko naśladuje.
Trzeci rok przynosi również zmiany w długości wypowiedzianych zdań. Dziecko potrafi
zakomunikować swoje potrzeby, odpowiedzieć na stawiane mu pytania, zapytać o interesujący
je fragment rzeczywistości. Prawidłowy rozwój językowy daje dziecku poczucie bezpieczeństwa
– dzięki językowi można bowiem porządkować otaczający świat, nauczyć zasad obowiązujących
w społeczeństwie.
Wiek
w latach
Umiejętności oczekiwane rozwojowo
3
– stały wzrost słownictwa
– stopniowe ustępowanie charakterystycznej miękkości spółgłosek
– szybki rozwój konstrukcji składniowej (budowanie wszystkich typów zdań
złożonych podrzędnie i współrzędnie)
– wzrost sprawności komunikacyjnej
– brak jedynie głosek dziąsłowych
Ćwiczenia dla dzieci w trzecim roku życia
Rodzic:
pokazuje dziecku obrazek przedmiotu (na obrazku powinny być przedstawione rzeczy,
z którymi dziecko często się styka, które widuje w swoim otoczeniu),
prosi o podanie
nazwy
, a następnie odwraca obrazek lub zasłania go ręką i pyta:
czego nie ma?
, ćwicząc
z dzieckiem poprawną formę dopełniacza,
Projekt współfinansowanyprzezUnięEuropejską
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Plik z chomika:
meloman17
Inne pliki z tego folderu:
IRENA STYCZEK-BADANIE I KSZTAŁTOWANIE SŁUCHU FONEMATYCZNEGO.rar
(8858 KB)
przesiewowy test logopedyczny Tarkowskiego.rar
(6425 KB)
Z. Tarkowski - Ocena rozwoju mowy dziecka.rar
(13475 KB)
Zalech Anna [red] - Logopeda radzi.pdf
(11840 KB)
Sygnowski Pawel - Jak zwiekszyc szybkosc czytania.pdf
(461 KB)
Inne foldery tego chomika:
- ▣ THE SIMS 3 PL [PODSTAWKA]
- Sims 3 ▣ THE SIMS 3 PL [PODSTAWKA]
- AutoMapa Europa 6.12 1302 FINAŁ 25-03-2013 (w jednym pliku)
- █WSZYSTKIE BAJKI 3D
Pliki dostępne do 19.01.2025
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin