Algebra macierzy.pdf

(88 KB) Pobierz
8143109 UNPDF
Spistre±ci
Spistre±ci 1
1Algebramacierzy 1
1.1Definicjamacierzy....................... 1
1.2Dodawanie,odejmowanieimno»eniemacierzy........ 1
1.3Wyznacznikmacierzy..................... 2
1.4Transponowaniemacierzy................... 3
1.5Numeryczneobliczaniewyznacznika............. 4
Literatura 5
8143109.001.png
1Algebramacierzy
Macierzepełni¡bardzowa»n¡rol¦wgraficekomputerowejigeometriiobli-
czeniowej.Poni»ejzamieszczonezostałypodstawowewiadomo±cidotyc¡ce
operacjialgebraicznychnamacierzach.Wi¦cejinformacjinatematoperacji
namacierzachmo»naznale¹¢wka»dympodr¦cznikualgebryliniowej(np.
praca[1]).
1.1Definicjamacierzy
Macierztonicinnegojakprostok¡tna(wszczególno±cikwadratowa)tabela
liczb.Otoprzykładowamacierzposiadaj¡ca2wierszei4kolumny:
1215
3243
Ogólniemacierzposiadaj¡ca m wierszyi n kolumnwygl¡danast¦puj¡co:
0
a 11 a 12 ··· a 1 n
a 21 a 22 ··· a 2 n
. . . . . . . . . . . .
a m 1 a m 2 ··· a mn
1
B B B @
C C C A
Indeksyprzyposzczególnychelementachmacierzy( a 11 ,a 12 , ··· ,a mn )ozna-
czaj¡kolejno:numerwierszainumerkolumny.
1.2Dodawanie,odejmowanieimno»eniemacierzy
Macierzemo»nam.in.dodawa¢,odejmowa¢imno»y¢:
a 11 a 12
a 21 a 22
+
b 11 b 12
b 21 b 22
=
a 11 + b 11 a 12 + b 12
a 21 + b 21 a 22 + b 22
a 11 a 12
a 21 a 22
b 11 b 12
b 21 b 22
=
a 11 b 11 a 12 b 12
a 21 b 21 a 22 b 22
a 11 a 12
a 21 a 22
b 11 b 12
b 21 b 22
a 11 b 11 + a 12 b 21 a 11 b 12 + a 12 b 22
a 21 b 11 + a 22 b 21 a 21 b 12 + a 22 b 22
=
1ALGEBRAMACIERZY 2
Dodawanieiodejmowaniejestintuicyjneisprowadzasi¦doodpowied-
niejoperacjiarytmetycznejnaposzczególnychelementachmacierzy.Nato-
miastmno»enienapocz¡tkumo»esprawi¢kłopot.Zasadajestjednakbar-
dzoprosta:bierzemykolejnewierszepierwszejmacierzy(mno»na)imno-
»ymyjeprzezkolejnekolumnydrugiejmacierzy(mno»nik).Jakpomno»y¢
wierszprzezkolumn¦?Bardzoprosto-pierwszyelementwierszamno»y-
myprzezpierwszyelementkolumny,podobniemno»ymykolejneelemen-
tywierszaikolumny,asumaotrzymanychiloczynówdajewefekcieje-
denelementmacierzywynikowej.Zatempoprzemno»eniuprzezpierwszy
wierszwszystkichkolumndrugiejmacierzy,otrzymujemywwynikupierw-
szywiersziloczynumacierzy.Itakmno»ymyprzezkolejnewiersze,a»do
uzyskaniapełnegowyniku.
Wa»n¡własno±ci¡działaniamno»eniamacierzyjestjegonieprzemien-
no±¢,tzn.istniej¡macierze M 1 i M 2 ,dlaktórychniejestprawdziwerów-
nanie: M 1 M 2 = M 2 M 1 .
Łatwozauwa»y¢,»emno»eniemacierzyjestwykonalnetylkowówczas,
gdyilo±¢kolumnwpierwszejmacierzyjestrównailo±ciwierszywdrugiej.
Rol¦jedynkilubelementuneutralnegowmno»eniumacierzykwadra-
towychspełniamacierzjednostkowa(tradycyjnieoznaczanaE),onast¦pu-
j¡cejbudowie:
0
10 ··· 0
01 ··· 0
. . . . . . . . . . . .
00 ··· 1
1
E =
B B B @
C C C A
Jakwida¢macierz E posiadaniezeroweelementy(jedynki)wył¡czniena
tzw.głównejprzek¡tnej.Macierzposiadaj¡cadowolneniezeroweelementy
wył¡cznienagłównejprzek¡tnejnazywamymacierz¡diagonaln¡.
1.3Wyznacznikmacierzy
Kolejn¡wa»n¡operacj¡wykonywan¡namacierzachkwadratowychjestli-
czeniewyznaczników.ZgodniezewzoremLaplace’a,wyznacznik(det M )
1ALGEBRAMACIERZY 3
macierzy:
0
a 11 a 12 ··· a 1 n
a 21 a 22 ··· a 2 n
. . . . . . . . . . . .
a n 1 a n 2 ··· a nn
1
M =
B B B @
C C C A
opisujenast¦puj¡cerównanierekurencyjne:
8
<
n =1 niechA =( a 11 ) ,w ó wczas det 1 A = a 11
n ­ 2 det n A =
n P
( 1) 1+ j a 1 j det n 1 A 1 j
:
j =1
gdzie A 1 j tomacierzpowstałapousuni¦ciuzmacierzy A pierwszegowiersza
i j -tejkolumny.
Wyznacznikmacierzyoznaczasi¦symbolem:
det M =
a 11 a 12 ··· a 1 n
a 21 a 22 ··· a 2 n
. . . . . . . . . . . .
a n 1 a n 2 ··· a nn
Dlailustracjipodanegowzoru,policzymywyznacznkimacierzy2 × 2
i3 × 3:
a 11 a 12
a 21 a 22
= a 11 | a 22 |− a 12 | a 21 | = a 11 a 22 a 12 a 21
a 11 a 12 a 13
a 21 a 22 a 23
a 31 a 32 a 33
= a 11
a 22 a 23
a 32 a 33
a 12
a 21 a 23
a 31 a 33
+ a 13
a 21 a 22
a 31 a 32
=
a 11 a 22 a 33 + a 21 a 32 a 13 + a 31 a 12 a 23 a 13 a 22 a 31 a 23 a 32 a 11 a 33 a 12 a 21
1.4Transponowaniemacierzy
Kolejn¡operacj¡specyficzn¡dlamacierzyjesttransponowanie.Polegaono
nazamianiemiejscamikolumniwierszywedługnast¦puj¡cegoschematu:
1ALGEBRAMACIERZY 4
0
B B B @
a 11 a 12 ··· a 1 n
a 21 a 22 ··· a 2 n
. . . . . . . . . . . .
a n 1 a n 2 ··· a nn
1
C C C A
0
B B B @
a 11 a 21 ··· a n 1
a 12 a 22 ··· a n 2
. . . . . . . . . . . .
a 1 n a 2 n ··· a nn
1
C C C A
=
Jakłatwozauwa»y¢wprzypadkutransponowaniamacierzykwadrato-
wejjedynieelementyznajduj¡cesi¦nagłównejprzek¡tnejniezmieniaj¡
swojegopoło»enia.Jako¢wiczenieCzytelnikmo»eudowodni¢własno±¢:
det A T =det A .
1.5Numeryczneobliczaniewyznacznika
Jednazmetodnumerycznegoobliczaniawyznacznikamacierzykwadrato-
wejMpostaci
0
1
a 11 a 12 ...a 1 n
a 21 a 22 ...a 2 n
. . . . . . . . . . . .
a n 1 a n 2 ...a nn
M =
B B B B @
C C C C A
poleganasprowadzeniujej,metod¡eliminacjiGaussa,dopostacimacierzy
trójk¡tnejgórnej:
U =
0
B B B B B B @
u 11 u 12 u 13 ...u 1 n
0 u 22 u 23 ...u 2 n
0 0 u 33 ...u 3 n
. . . . . . . . . . . . . . .
0 0 0 ...u nn
1
C C C C C C A
Wyznaczniktakiejmacierzyrównyjestiloczynowielementównagłównej
przek¡tnej:
| A | = | U | = u 11 · u 22 ··· u nn
SzczegółowyopismetodyeliminacjiGaussaorazprezentacj¦wieluin-
nychmetodnumerycznychCzytelnikznajdziewpracy[2].
T
Zgłoś jeśli naruszono regulamin