zarzadzanie_stresem.pdf

Akademia rozwoju

ZARZġDZANIE STRESEM

CZYLI JAK BUDOWAĘ WEWNĦTRZNġ SIýĦ

CZYM JEST STRES?

Na przeþomie XIX i XX wieku Walter B. Cannon, psycholog z Harvardu, opisaþ seriħ biochemicznych

zmian organizmu, ktre zachodzĢ w odpowiedzi na zagroŇenie. Reakcjħ tħ nazwaþ áwalkĢ

lub ucieczkĢÑ.

BiochemicznĢ reakcjħ na zagroŇenie zawdziħczamy naszym przodkom, ktrzy przekazywali

Organizm musiaþ szybko zmobilizowaę siħ, by walczyę lub uciekaę. StĢd szybki wzrost adrenaliny,

podwyŇszone tħtno, rozszerzone Ņrenice, odpþyw krwi do miħĻni itd.

Pojħcie stresu do nauki wprowadziþ Hans Selye, jeden z najwybitniejszych badaczy zajmujĢcych siħ

tym problemem. OkreĻliþ stres jako reakcjħ biologicznĢ, u podþoŇa ktrej stojĢ mechanizmy

fizjologiczne. Wedþug niego, stres to dynamiczna reakcja adaptacyjna. Wynika ona z rŇnicy pomiħdzy

naszymi moŇliwoĻciami a wymogami sytuacji. Skþania do podjħcia zachowaı zaradczych, ktre majĢ

przywrcię stan rwnowagi. Selye postawiþ tezħ, Ňe:

1. STRES JEST NORMALNġ REAKCJġ ZWIġZANġ Z PROCESAMI ņYCIA. MOBILIZUJE

ORGANIZM DO DZIAýANIA

2. BRAK REAKCJI STRESOWEJ OZNACZA ĺMIERĘ ORGANIZMU

JAK REAGUJEMY NA STRES?

Stres to reakcja na zmianħ, z ktrĢ stykamy siħ w Ňyciu, i w ktrej uczestniczymy. Nowa sytuacja

wymaga, byĻmy dostosowali siħ do nowych warunkw. Im wiħksza i bardziej nagþa jest zmiana,

tym wiħksza potrzeba mobilizacji, by przystosowaę siħ do nowych warunkw.

Przystosowanie wymaga czasu, a sposb, w jaki reagujemy wraz z jego upþywem, zmienia siħ.

Zmienia siħ dynamika naszego reagowania Î moŇemy wyodrħbnię konkretne fazy i zwiĢzane

z nimi zachowania. ZauwaŇ, Ňe w trudnej sytuacji, ktra trwa przez dþuŇszy czas, nasze reakcje

emocjonalne oraz sygnaþy ze strony naszego ciaþa majĢ rŇny charakter i intensywnoĻę. Dynamiczny

charakter oznacza teŇ, Ňe rŇny moŇe byę poziom stresu, zwiĢzane z tym przejawy oraz wpþyw na to,

co i jak robimy.

RŇne osoby w odmienny sposb reagujĢ na takĢ samĢ sytuacjħ. To, co dla jednego jest þatwe,

dla innego moŇe stanowię duŇy problem i wywoþywaę napiħcie. Innymi sþowy, reakcja na danĢ

sytuacjħ oraz sposb radzenia sobie ze stresem zwiĢzane sĢ z indywidualnymi moŇliwoĻciami

czþowieka. Stres pojawia siħ wwczas, kiedy mamy trudnoĻę w poradzeniu sobie z sytuacjĢ. Mobilizuje

nas, by podjĢę dziaþania, ktre pozwolĢ na poradzenie sobie z problemem i przywrcĢ stan rwnowagi

i spokoju.

T RZY FAZY REAKCJI STRESOWEJ

Stres, jako reakcja dynamiczna, charakteryzuje siħ rŇnym natħŇeniem i wpþywem na dziaþanie

czþowieka. PrzyglĢdajĢc siħ ludzkiemu zachowaniu, ktre zmienia siħ pod wpþywem narastajĢcych

emocji, moŇna wyodrħbnię trzy fazy reakcji organizmu na stres Î fazħ mobilizacji, adaptacji

i destrukcji.

1. F AZA MOBILIZACJI ( REAKCJA ALARMOWA )

W tej fazie organizm reaguje na dziaþanie szkodliwego czynnika. OdpowiedziĢ sĢ zmiany

biochemiczne. Wystħpuje peþna mobilizacja i wykorzystanie moŇliwoĻci, jakimi dysponuje czþowiek.

Zazwyczaj tej fazie towarzyszy szybka mobilizacja. Emocje rosnĢ, a ich podwyŇszony poziom sprawia,

Ňe Twoje dziaþanie staje siħ dynamiczne, a sprawnoĻę dziaþania istotnie wzrasta. Organizm i umysþ

przygotowujĢ siħ do waŇnego wydarzenia Î wzrasta wraŇliwoĻę na bodŅce, koncentracja uwagi,

pamiħę, szybkoĻę dokonywania skojarzeı.

2. F AZA ADAPTACJI ( STADIUM ODPORNOĺCI )

JeŇeli sytuacja wywoþujĢca stres przedþuŇa siħ, organizm dĢŇy do wytworzenia odpornoĻci

na szkodliwy czynnik, a procesy fizjologiczne zaczynajĢ powracaę do normy. Reakcje emocjonalne sĢ

adekwatne do sytuacji, ich ekspresja kontrolowana. Nastħpuje koncentracja na problemie, ktry

wystĢpiþ. Wszystko po to, by poradzię sobie z wyzwaniem.

3. F AZA DESTRUKCJI ( STADIUM WYCZERPANIA )

JeŇeli sytuacja trwa nadal, a emocje rosnĢ na skutek zbyt intensywnego i dþugiego oddziaþywania

szkodliwego czynnika, zostaje osiĢgniħty punkt, w ktrym organizm nie jest w stanie dþuŇej utrzymaę

swej odpornoĻci. Nasze dziaþania zaczynajĢ stawaę siħ destruktywne. Zaczynamy szkodzię sami sobie.

Decyzje stajĢ siħ impulsywne i nieracjonalne. Tracimy rwnieŇ zdolnoĻę do samokontroli, a czasem

w ogle do dziaþania. Gdy taki stan przedþuŇa siħ, dochodzi do wyczerpania organizmu,

czego konsekwencjĢ moŇe byę nawet Ļmierę.

E USTRES A DYSTRES

Stres jest nam niezbħdny do tego, abyĻmy w ogle mogli podjĢę dziaþanie. Kiedy nas mobilizuje,

okreĻlamy go mianem eustresu. Gdy jest zbyt silny, przekracza optymalny poziom i zaczyna nam

szkodzię mwimy o dystresie.

S YMPTOMY STRESU

PodwyŇszone tħtno, przyspieszony oddech, wyostrzone zmysþy, suchoĻę w ustach to normalne objawy

tego, Ňe organizm znajduje siħ pod wpþywem stresu i jeĻli ich intensywnoĻę nie przekracza poziomu

krytycznego oraz gdy znikajĢ one po krtkim czasie, nie dzieje siħ nic zþego. Natomiast gdy podlegamy

stresowi przez dþuŇszy czas, zaczyna on nieĻę ze sobĢ niepokojĢce objawy w rŇnych sferach naszego

funkcjonowania. Wtedy nie sþuŇy organizmowi do konstruktywnej mobilizacji ani do obrony, a zaczyna

mu powaŇnie szkodzię.

Kiedy nasz organizm znajduje siħ pod intensywnym lub przewlekþym dziaþaniem stresu, sposb jego

funkcjonowania zmienia siħ. Zachodzi szereg reakcji, ktre sĢ wynikiem tego stanu, a dla nas teŇ

informacjĢ, Ňe dzieje siħ coĻ niepokojĢcego. Objawy dotyczĢ rŇnych obszarw naszego

funkcjonowania i nie sĢ to tylko reakcje fizjologiczne.

Stres przejawia siħ kolejno w:

•

reakcjach fizycznych organizmu,

•

naszych emocjach i myĻleniu,

•

zachowaniach,

•

sprawnoĻci intelektualnej.

ODPOWIEDNIE ROZPOZNANIE NIEBEZPIECZNYCH SYMPTOMìW PRZEWLEKýEGO

STRESU I ZAREAGOWANIE NA NIE JEST KONIECZNE DLA UCHRONIENIA ORGANIZMU

PRZED GROńNYMI ZABURZENIAMI!

1. R EAKCJE FIZYCZNE ORGANIZMU NA STRES

bl gþowy

drŇenie rĢk

zimne rħce

nadmierne pocenie siħ

ble w klatce piersiowej

brak apetytu

bl brzucha

nudnoĻci

zaburzenie trawienia

podwyŇszone ciĻnienie

nadwraŇliwoĻę na bodŅce

szczħkoĻcisk

wysypka

blady odcieı skry

dreszcze

napiħcie i ble miħĻni

problemy ze snem

trudnoĻci w oddychaniu

2. P RZEJAWY STRESU W EMOCJACH I MYĺLENIU

chwiejnoĻę emocjonalna

niepokj

lħk

gniew

nieracjonalnoĻę myĻli

nieufnoĻę

uczucie zmħczenia

niecierpliwoĻę

draŇliwoĻę

brak tolerancji wobec innych

ágonitwaÑ myĻli

obniŇona samoocena

poczucie bezsilnoĻci i braku kontroli

nad dziaþaniami

pesymizm

3. S YMPTOMATYCZNE ZACHOWANIA

wybuchy pþaczu

stosowanie uŇywek

objadanie siħ

szybkie tempo mwienia

unikanie kontaktw z ludŅmi

nerwowe tiki

spowolnienie reakcji

nerwowoĻę ruchw

prowokowanie konfliktw

4. S YMPTOMY W SPRAWNOĺCI INTELEKTUALNEJ

osþabienie pamiħci

obniŇenie efektywnoĻci pracy intelektualnej

obniŇenie tempa pracy intelektualnej

czħste pomyþki

uczucie pustki w gþowie

trudnoĻci w koncentracji

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: