Andersen Hans Chrystian - Pod wierzbą.pdf

(106 KB) Pobierz
4197844 UNPDF
Hans Christian Andersen
Pod wierzbą
Okolice małego miasteczka Köge są jednostajne. Miasto
leży wprawdzie nad brzegiem morza, gdzie zawsze jest
pięknie, ale mogłoby tam być ładniej, niż jest; dookoła
ciągną się płaskie pola, a do lasu daleko. Ale tam, gdzie
człowiek czuje się u siebie w domu, znajduje zawsze coś, za
czym później tęskni, nawet będąc w najpiękniejszym miejscu
świata. Trzeba więc przyznać, że na krańcu miasteczka Kogę,
tam gdzie kilka nędznych ogródków schodziło aż do brzegu
strumyka wpadającego do morza, było prześlicznie,
zwłaszcza latem. Tego zdania były szczególnie dzieci
sąsiadów, Knud i Joanna, które bawiły się razem i przełaziły
jedno do ogródka drugiego pod krzakami agrestu.
W jednym ogródku rósł krzak dzikiego bzu, a w drugim -
stara wierzba, właśnie pod tym drzewem bawiły się dzieci
tak chętnie. Pozwalano im na to, chociaż wierzba rosła tuż
nad brzegiem strumienia i z łatwością mogły wpaść do wody:
ale Boże oko czuwa nad dziećmi, inaczej byłoby z nimi źle.
Dzieci te były zresztą ostrożne, chłopiec tak bardzo bał się
wody, że nawet latem nie chciał zejść na brzeg, gdzie inne
dzieci biegały i pluskały się wesoło. Śmiały się i szydziły z
niego, i Knud musiał to wszystko znosić; lecz małej Joannie,
córeczce sąsiada, śniło się, że płynęła w łódce po zatoce
Kogę, a Knud szedł do niej, zanurzył się zaraz po szyję, a
potem woda zalała mu głowę. Od chwili gdy Joanna
opowiedziała mu swój sen, chłopiec nie cierpiał już nad tym,
że go wyśmiewano za tchórzostwo, wspomniał tylko sen
Joanny, napełniało go to dumą; ale do wody nie wchodził.
Ubodzy rodzice tych dzieci przebywali często razem, a
Knud i Joanna bawili się w ogrodzie i na drodze, gdzie nad
rowem rosły rzędem wierzby, nie były one piękne, gałęzie ich
były odrąbane, ale przecież nie rosły tam dla ozdoby, tylko
dla pożytku; ładniejsza była stara wierzba w ogrodzie i tam
właśnie spędzały dzieci miłe chwile, jak to się zwykło mówić.
Pośrodku miasta Köge znajduje się duży rynek. W dni
jarmarczne stały tam rzędy bud, gdzie sprzedawano
jedwabne wstążki, buciki i najrozmaitsze rzeczy. Na
jarmarku panował zawsze wielki ścisk i przeważnie padał
deszcz; wtedy czuć było woń chłopskich sukman, ale także
przyjemny zapach pierników. Jedna buda była cała
napełniona piernikami; najwspanialsze ze wszystkiego było
jednak to, że człowiek, który sprzedawał pierniki, mieszkał w
czasie jarmarku u rodziców małego Knuda i dawał mu od
czasu do czasu mały pierniczek, którym chłopiec dzielił się,
naturalnie, z Joanną. Ale było jeszcze coś bodaj bardziej
przyjemnego od pierników: ten, który je sprzedawał, potrafił
opowiadać bajki, i to o wszystkich rzeczach świata, nawet o
piernikach; opowiedział o nich pewnego wieczoru bajkę,
która zrobiła tak głębokie wrażenie na obojgu dzieciach, że
nigdy jej nie mogły zapomnieć, i dlatego będzie najlepiej,
jeżeli jej posłuchamy, tym bardziej że jest krótka.
- Na ladzie - opowiadał - leżały dwa pierniki; jeden był w
kształcie młodzieńca z kapeluszem na głowie, a drugi
przedstawiał młodą pannę bez kapelusza, ale ze złotym
szychem na głowie. Mieli oni twarze zwrócone do góry i nie
trzeba było oglądać ich od spodu, jak nigdy nie należy
oglądać ludzi.
Mężczyzna miał z lewej strony gorzki migdał, to było jego
serce, dziewczyna zaś była cała z piernika. Leżeli na ladzie
na pokaz, leżeli tak długo, aż się pokochali; ale żadne nie
powiedziało o tym drugiemu, a należy to czynić, o ile coś ma
z tego wyniknąć.
"On jest mężczyzną, on musi powiedzieć pierwsze
słowo!" - myślała ona, a przecież cieszyłaby się bardzo,
gdyby wiedziała, że on odwzajemnia jej miłość.
Jego myśli były wprawdzie o wiele gorętsze, gdyż
mężczyźni są już tacy, śniło mu się, że jest żywym
ulicznikiem i że ma cztery grosze, za które kupił dziewczynę i
zjadł ją.
Leżeli dni i tygodnie na ładzie i wysychali, a myśli
dziewczyny stawały się coraz delikatniejsze i bardziej
kobiece.
"Wystarcza mi, że leżę z nim na jednej ladzie!" -
pomyślała dziewczyna i przełamała się wpół.
"Gdyby wiedziała o mojej miłości, przetrwałaby dłużej!" -
myślał mężczyzna.
- Ot i cała bajka, a oto oni sami! - powiedział sprzedawca
pierników. - Dziwne są dzieje ich życia i ich niema miłość,
która nigdy do niczego nie prowadzi. Patrzcie, oto są. - I to
mówiąc dał Joannie całego młodzieńca z piernika, a Knudowi
piernikową przełamaną panienkę. Ale dzieci były tak przejęte
tą historią, że nie miały serca zjeść zakochanej pary.
Na drugi dzień poszły wraz z nimi do Köge na cmentarz,
gdzie mury kościelne obrośnięte były najpiękniejszym
zielonym bluszczem, który zimą i latem zwieszał się jak
puszysty dywan. Postawili pierniki pomiędzy zielonymi
pędami w blasku słońca i opowiedzieli całej gromadzie dzieci
historię niemej miłości, która nic nie jest warta - to znaczy
tylko miłość, gdyż bajka była śliczna - wszyscy tak uważali;
a kiedy znowu chcieli obejrzeć piernikową parę, okazało się,
że jeden duży chłopak (i to tylko na złość) zjadł przełamaną
panienkę, dzieci rozpłakały się, a potem - stało się to tylko
po to, aby biedny, młody człowiek nie szedł sam przez życie
- zjedli i jego także, ale nigdy nie zapomnieli tej bajki.
Dzieci były wciąż razem, pod krzewem dzikiego bzu lub
pod wierzbą, a dziewczynka śpiewała srebrnym głosikiem
najmilsze piosenki. Knud nie miał słuchu, ale znał słowa, a to
już także coś znaczy; mieszkańcy Kogę, nawet żona
handlarza żelazem, przystawali i przysłuchiwali się, jak
Joanna śpiewa.
- Jakiż miły głosik ma ta mała - mówili.
Były to piękne dni, ale nie trwały długo. Sąsiedzi rozstali
się; matka małej dziewczynki umarła. Ojciec miał zamiar po
raz drugi ożenić się w Kopenhadze, mógł tam dostać dobrą
posadę, miał zostać woźnym, a to było bardzo korzystne
zajęcie. Sąsiedzi rozstali się ze łzami; zwłaszcza dzieci
płakały, ale starzy obiecali, że przynajmniej raz na rok będą
do siebie pisywać. Knud poszedł na naukę do szewca - nie
można było pozwolić, aby taki duży chłopak próżnował. A
potem przystąpił do konfirmacji.
Ach, jakże chętnie pojechałby w ten uroczysty dzień do
Kopenhagi, aby zobaczyć małą Joannę; ale nie pojechał,
nigdy jeszcze nie był w stolicy, chociaż znajdowała się tylko
o pięć mil od Kogę; ale gdy widoczność była dobra,
dostrzegał ponad zatoką wysokie wieże, a w dzień
konfirmacji widział zupełnie wyraźnie złoty krzyż,
połyskujący na kościele Panny Marii.
O, jakże myślał o Joasi! Czy jeszcze o nim pamięta? Tak,
pamiętała - na Boże Narodzenie przyszedł list od jej ojca do
rodziców Knuda; pisał, że w Kopenhadze dobrze im się
powodzi, że Joannie, dzięki jej ślicznemu głosowi, przypadło
w udziale wielkie szczęście: została przyjęta do teatru, gdzie
śpiewa i zarabia trochę pieniędzy; i przysyła z tych pieniędzy
miłym sąsiadom z Köge całego talara na wesołe święta; mają
wypić jej zdrowie; sama to własnoręcznie dopisała i dodała:
"Serdeczne pozdrowienia dla Knuda!"
Płakali wszyscy razem, a przecież wiadomości były
wesołe! Ale płakali z radości. Codziennie przebywała Joanna
w myślach Knuda, a teraz widział, że i ona o nim myśli; im
bardziej zbliżał się termin wyzwolenia na czeladnika, tym
jaśniej przekonywał się, że ją kocha i że musi być jego żoną;
i wtedy uśmiech wykwitał mu na twarzy, i dwa razy prędzej
wyciągał dratwę z przyszwy, podczas gdy nogą
przytrzymywał pocięgiel; wsadził sobie szydło głęboko w
palec, ale to nic nie szkodziło. Nie chciał być niemy jak dwa
pierniki, bajka stała się dla niego dobrą nauką.
A potem został czeladnikiem i zasznurował tornister.
Nareszcie po raz pierwszy w życiu miał udać się do
Kopenhagi, miał tam już swego majstra. Cóż to będzie za
niespodzianka i uciecha dla Joanny! Miała teraz siedemnaście
lat, a on dziewiętnaście.
Już w Köge chciał kupić dla niej złoty pierścionek, ale
potem zastanowił się, że przecież w Kopenhadze można
dostać o wiele ładniejszy. Pożegnał się ze starymi i pewnego
jesiennego, deszczowego i wietrznego dnia wyruszył piechotą
w drogę; liście spadały z drzew. Przemoczony do suchej nitki
dostał się do wielkiej Kopenhagi i do nowego majstra.
Najbliższej niedzieli miał odwiedzić Joannę i jej ojca.
Włożył nowe ubranie czeladnika, nowy kapelusz z Kogę,
bardzo mu w nim było do twarzy, dotychczas nosił zawsze
czapkę. Znalazł dom, którego szukał, i wszedł wysoko po
schodach na górę; w głowie mu się kręciło; jak ci ludzie tu,
w tym zawrotnym ruchu, tłoczyli się jedni nad drugimi.
Pokój urządzony był bardzo dostatnio i ojciec Joanny
przyjął go serdecznie, dla drugiej jego żony był on co prawda
obcy, ale podała mu rękę i poczęstowała kawą.
- Joanna ucieszy się, kiedy cię zobaczy! - mówił ojciec. -
Wyrosłeś na przystojnego młodzieńca. Tak, musisz ją
zobaczyć. Ta dziewczyna sprawia mi wiele radości, a z boską
pomocą będę miał z niej jeszcze większą pociechę. Ma swój
własny pokój, za który płaci nam komorne. - Ojciec sam
zapukał grzecznie do jej drzwi, jak gdyby był obcym
człowiekiem, i weszli. - Jakże tam było ślicznie! Takiego
pokoju nie miał z pewnością nikt w całym Kogę, królowa nie
mogłaby mieć ładniejszego. Był tam dywan, firanki
zwieszające się aż do ziemi, prawdziwy pluszowy fotel, a
naokoło stały kwiaty, wisiały obrazy i lustro, do którego się
miało - ochotę wejść, tak było duże jak drzwi. Knud zobaczył
to wszystko od razu, a przecież patrzał tylko na Joannę. Była
dorosłą dziewczyną, zupełnie inną, o wiele ładniejszą niż ta,
o której myślał. W całym Köge nie było takiej dziewczyny jak
ona; jakże była piękna! Ale jakże dziwnie obco spojrzała na
Knuda, wprawdzie tylko przez jedno mgnienie oka, potem
rzuciła się ku niemu, jak gdyby chciała go pocałować; nie
pocałowała go jednak, choć była tak blisko tego; tak,
ucieszyła się naprawdę widząc przyjaciela dzieciństwa. Miała
przecież łzy w oczach. A potem zadawała mu tyle pytań i tyle
mówiła, wypytywała go o wszystko począwszy od jego
rodziców, a skończywszy na krzewie dzikiego bzu i starej
wierzbie, nazywała je mamą wierzbą i papą bzem, jak gdyby
i one były ludźmi, a mogły rzeczywiście uchodzić za ludzi,
tak samo jak para pierników; o tych mówiła także i o ich
milczącej miłości, jak to leżały na ladzie i rozpadły się w
kawałki, i śmiała się przy tym tak serdecznie; ale Knudowi
krew napłynęła do twarzy, a serce biło mu mocniej niż
zwykle. Nie, wcale nie zrobiła się dumna. To na jej prośbę,
spostrzegł to od razu, rodzice poprosili go, aby został z nimi
cały wieczór. Poczęstowała go herbatą i sama podała mu
filiżankę; potem wzięła książkę i czytała im głośno, a
Knudowi wydawało się, że to, co czytała, dotyczyło jego
miłości; odpowiadało to tak bardzo wszystkim jego myślom.
Potem zaśpiewała prostą piosenkę, ale pieśń ta przemieniła
się dzięki niej w całą opowieść, zdawało się, że jej własne
serce promieniało tym, co śpiewała. Tak, to było pewne, że
kochała Knuda! Łzy spływały mu po policzkach, nic nie mógł
na to poradzić i nie mógł wymówić ani jednego słowa,
wydawał się samemu sobie bardzo głupi, ale pomimo to
Joanna uścisnęła mu rękę i powiedziała:
- Masz dobre serce, Knud, zostań zawsze takim, jakim
jesteś! Był to niezwykle piękny wieczór, po takim wieczorze
nie można spać, toteż i Knud nie mógł zasnąć.
Przy pożegnaniu ojciec Joanny powiedział:
- Myślę, że nie zapomnisz o nas. Zobaczymy się jeszcze.
A może zima się skończy, zanim sobie nas przypomnisz?
Mógł więc przyjść tu znowu w niedzielę i chciał to
uczynić. Ale co wieczór po skończonej pracy - a pracowali
przy świecy - Knud szedł na miasto, patrzał w okno Joanny,
gdzie paliło się prawie zawsze światło, i pewnego wieczoru
spostrzegł nawet wyraźny cień jej twarzy na firance. Był to
piękny wieczór. Pani majstrowej nie podobało się to wcale,
że Knud co wieczór "włóczy się" pod oknami, jak to
nazywała, i kręciła głową, ale majster śmiał się.
- Przecież to młody człowiek! - mówił do żony.
"W niedzielę zobaczymy się i powiem jej, że żyje w
moich myślach i że musi zostać moją ukochaną żoną. Jestem
wprawdzie tylko biednym czeladnikiem szewskim, ale mogę
zostać majstrem, będę pracował i dążył do czegoś - tak jej
powiem. Milcząca miłość do niczego nie prowadzi, nauczyły
mnie tego piernikowe lalki."
Nadeszła niedziela i Knud przyszedł w odwiedziny, ale
niestety, wszyscy musieli wyjść i powiedzieli mu o tym.
Joanna uścisnęła jego rękę i rzekła:
- Czy byłeś kiedy w teatrze? Musisz tam raz pójść.
Śpiewam w środę, jeżeli masz wolny wieczór, przyślę ci bilet;
ojciec wie, gdzie mieszka twój majster!
Jakie to było mile z jej strony! W środę w południe
przyszła zapieczętowana koperta, bez słowa, ale w środku
był bilet, a wieczorem Knud poszedł po raz pierwszy w życiu
do teatru. Cóż zobaczył? Zobaczył Joannę, taką piękną, taką
cudną! Poślubiła wprawdzie obcego człowieka, ale wszystko
to była komedia. Knud wiedział, że to tylko "na niby", inaczej
nie miałaby serca przysłać mu biletu, aby patrzył na to:
wszyscy ludzie klaskali i wołali głośno: "Brawo!" i Knud wołał
także.
Nawet sam król uśmiechał się do Joanny, jak gdyby jej
widok sprawiał mu radość. Ach, mój Boże, jaki maleńki czuł
się Knud, ale kochał ją przecież z całego serca i ona go
lubiła, a mężczyzna musi przecież powiedzieć pierwsze słowo
- tak myślała piernikowana dziewica. Jakże wiele prawdy
zawierała ta bajka!
Gdy tylko nadeszła niedziela, poszedł Knud do Joanny.
Jego myśli były tak uroczyste, jak gdyby przystępował do
ołtarza. Joanna przyjęła go sama; nie mógł trafić lepiej.
- Jak to dobrze, że przychodzisz! - powiedziała. - Miałam
nawet zamiar posłać po ciebie ojca, ale czułam, że
przyjdziesz dziś wieczorem; chciałam ci powiedzieć, że w
piątek jadę do Francji, muszę tam pojechać, jeżeli ma być
coś ze mnie.
Knudowi zdawało się, że cały pokój kręci się naokoło
niego, miał wrażenie, że serce wyskakuje mu z piersi, ale łzy
nie stanęły mu w oczach, widać było jednak wyraźnie, jak
bardzo go to zasmuciło.
Joanna widziała to i była bliska płaczu.
- Ty poczciwa, wierna duszo! - powiedziała.
I wtedy rozwiązał się Knudowi język. Wyznał jej, jak
głęboko ją kocha, i powiedział, że musi zostać jego żoną; a
kiedy padły te słowa, zobaczył, że Joanna zbladła
śmiertelnie. Opuściła dłonie i powiedziała poważnie, ze
smutkiem.
- Nie unieszczęśliwiaj siebie i mnie, Knud. Będę dla ciebie
zawsze dobrą siostrą, na którą możesz liczyć, ale niczym
więcej! Pogładziła go miękką ręką po rozpalonym czole.
- Bóg, jeśli zechce, daje nam siły, by znieść wiele
zawodów.
W tej chwili weszła do pokoju jej macocha.
- Knud jest w rozpaczy, że wyjeżdżam! - powiedziała
Joanna. - Bądź mężczyzną! - I poklepała go przy tym po
plecach. Zdawać się mogło, że rozmawiali tylko o podróży, o
niczym więcej. - Dziecko! - powiedziała. - Trzeba być

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin