o Opracowanie redakcyjne: Izabella Wojciechowska Projekt ok�adki: Anna �oza-Dzidowska Opracowanie graficzne: Joanna Knop Redakcja typograficzna: Jerzy Ku�mierz Damian Walasek Sk�ad i �amanie: Pracownia Komputerowa B.R. Wydanie I, pa�dziernik 2003 Videograf Edukacja Sp. z o.o., 40-153 Katowice, al.W.Korfantego 191 tel.: (0-32) 203-65-59, 203-65-60, 730-25-12 fax: (0-32) 730-25-13 e-mail: office@videograf.pl sklep internetowy: www.edu.videograf.pl http: //wwwwideograf.pl wortal: www.edukacja.videograf.pl � Copyright by Videograf Edukacja Sp. z o.o., Katowice 2003 ISBN 83-89232-42-1 I. SW�AT PRZYNOSI RZECZY DOBRE I Z�E. (SUAH1LIJSKIE) �WIAT PRZYNOSI RZECZY... �WIAT PRZYNOSI RZECZY... ALIGATOR Nie m�w o aligatorze �ohydne bydl�", p�ki nie przep�yniesz rzeki, (ind.) ANTYLOPA Antylopa kryje swoje m�ode, kiedy ju� jej lampart jedno zjad�, (pigm.) Antylopa przechodzi t� sam� �cie�k� tylko jeden raz. (pigm.) Antylopa skacze, wyskakuje, ale zawsze na ziemi� opadnie. (abis.) Antylop�, kt�ra zostaje w tyle, pies chwyta i gryzie, (pigm.) Kiedy antylopa ma t�ust� nog�, staje si� tabu. (Twi) Kiedy m�oda antylopa jest g�odna, matka daje jej ca�e mleko, (pigm.) ARBUZ Dwa arbuzy nie mieszcz� si� pod jedn� pach�, (osm.) Jedn� r�k� nie we�miesz dw�ch arbuz�w, (pers.) Nie rozbijaj arbuza na w�asnej g�owie, (arm.) BAK�A�AN Bak�a�any marnego gatunku najwolniej si� psuj�, (pers.) Gdyby bak�a�an mia� skrzyd�a, wyda�by si� nam jask�k�, (gruz.) BAMBUS Bambus zale�y od stromego brzegu, na kt�rym ro�nie, stromy brzeg zale�y od bambusa, kt�ry go wi��e, (mai.) G�adki bambus mo�esz obrzuca� piaskiem, nic nie przylgnie, (mai.) BARAN Chocia� baran ma smaczne mi�so, nie jest ono przyjemne dla wszystkich ust. (mand�.) Ledwo pod�o�� traw� pod nos baranowi, patrz� na ogon, czy zgrubia�, (arm.) BAWӣ Byle jeden baw� przyni�s� b�oto, wszystkie si� w nim wybabrz�. (mai.) Je�li bawole chodzi z bawolic�, wilk go nie po�re, (gruz.) Nie kupuj bawo�u widzianego z daleka w polu. (mai.) BEZ Dziki bez nie zrodzi winnego grona, (gruz.) BLASK Blask s�oneczny z ca�ego roku bywa zmyty przez jedniodniowy deszcz, (mai.) B�OTO Grudk� b�ota nie rozdzielisz psa i hieny sczepionych w walce. (Hausa) Kto wlaz� w b�oto, b�oto b�dzie pi�. (Hausa) BR�D Br�d pochwal dopiero po wyj�ciu na brzegip. (gruz.) Nie wchod� do wody, gdy nie widzisz brodu, (pers., mong.) BYDL� Bezrogie bydl� nie mo�e wzi�� na rogi, mo�e tylko �eb gro�nie schyli�, (mai.) �WIAT PRZYNOSI RZECZY... BYD�-O Nie ma trawy � nie ma byd�a; nie ma byd�a � nie ma jedzenia, (mong.) BYK Dwa byki nie przebywaj� w jednej zagrodzie, (suah.) Gdzie nie ma byka, tam byczek panem, (a�t.) Nawet najgro�niejszy byk by� kiedy� ciel�ciem, (ka�m.) CEBULA Kto je cebul�, pachnie cebul�. (Hausa) CHART Kto wyrusza na polowanie bez chart�w, wraca do domu bez zaj�ca, (osm.) CHMURA Ka�da chmura ma sw� srebrn� smug�, (ang.) Nie ma deszczu bez chmury, (wiet.) Wystarczy ma�a ciemna chmurka, �eby za�mi� mn�stwo jasnych gwiazd, (maor.) Wystarczy ma�a chmurka, by zakry� tak�e wielkie i jasne s�o�ce, (arm.) CHWAST Kto sadzi chwasty, chwasty zjada, (suah.) CIEL� Ciel� ministra nie boi si� rze�nika. (kor.) Nie beczy ciel�, kt�re ssie. (abis.) Tylko ciel� nie boi si� tygrysa, (kor.) W sytuacji bez wyj�cia, nawet ciel� dobrze p�ywa, (tuw.) 5WIAT PRZYNOSI RZECZY... C1EN Cie� palmy barassus os�ania nawet to, co jest odleg�e, (suah.) CIER� Ostry cier� ig�� wyci�ga si� z nogi. (pers.) S�onia mo�e okulawi� jeden cier�, kt�ry utkwi� w podeszwie, (mai.) Z cierni nie zbierzesz winogron, (arab.) CZAPLA Czapla tyje w m�tnej wodzie, (wiet.) CZOSNEK Nawet najpi�kniejszy czosnek nie przypomina cebuli. (Hausa) DESZCZ Czasem deszcz spadnie cho� nie wida� chmur, (suah.) Deszcz jest jak kwiat, kt�ry czuje si� na odleg�o��, (pigm.) Kiedy ju� zmok�e�, nie boisz si� deszczu, (arab.) Majowy deszcz jest z�otem, czerwcowy � srebrem, lipcowy � ogniem, (gruz.) Ma�y, ale d�ugotrwa�y deszcz mo�e spowodowa� pow�d�. (wiet.) Okres deszcz�w przychodzi jak zaj�c, odchodzi jak s�o�. (Hausa) Wzywasz deszczu � ale� on nie ma uszu! (pigm.) Zapowiedzi� deszczu s� chmury, (suah.) DRZEWO Drzewo gromadzone przez trzy lata spali si� w godzin�, (wiet.) �WIAT PRZYNOSI RZECZY... 10 Drzewo owocorodne poznaje si� po kwiatach, (jap.) Drzewo pada na ziemi�, gdy zgnij� mu korzenie, (ord.) Drzewo przewraca si� na t� stron�, na kt�r� si� pochyla. (osm.) Drzewo si� nie ko�ysze, gdy nie ma wiatru, (jak., mai.) Drzewo si� nie przewr�ci od jednego ciosu, (gruz.) Gatunek drzewa poznaje si� po owocu, (gruz.) Gdyby ka�de drzewo, kt�re kie�kuje, wyros�o, nie mo�na by znale�� drogi w lesie. (Twi) Im wi�ksze drzewo, tym wi�kszy cie� rzuca, (chin.) Jakie drzewo, taki wi�r. (gruz.) Jedno drzewo nie rodzi lasu. (Twi, chin.) Jedz�c owoce, trzeba pomy�le� o tym, kto drzewo posadzi�. (wiet.) Kiedy drzewo ��czy si� z ogniem, jego ga��zie staj� si� popio�em. (Hausa) Kiedy drzewo nie spuszcza swych owoc�w, to je kopnij. (pigm.) Kiedy drzewo trzeszczy, ju� za p�no ucieka�, (pigm.) Kiedy drzewo znajduje si� w niebezpiecze�stwie, to z nim i jego owoce, (suah.) Kiedy z�amie si� drzewo, zg�asza si� wielu drwali, (arm.) Na drzewo, kt�re rodzi wiele owoc�w, wiele si� sypie kamieni, (osm.) Na owocuj�ce drzewo nikt nie rzuca kamieniem, (arm.) Nawet najsilniejsze drzewo mo�e si� ugi�� pod ci�arem swoich owoc�w, (ka�m.) Nie o ka�de drzewo mo�na si� oprze�, (osm.) Nie patrz na drzewo, na kt�re nie mo�esz si� wspi��, (kor.) Nie �cina si� drzewa rodzinnego. (Twi) Od jednego ci�cia drzewo nie pada. (w�.) �WIAT Proste ste drzewo e' niz krzywe' We wSi kt�ra ma du�o &z�, jest ma�o mgie�, (osm.) Zd>' drzewc^�tiest warte ni� pi�knie lakierowane. drzewc DZIk Dzik Umiera ca�kiem samotnie w swoim legowisku, (pigm.) Gaze*a jak lew chcia�a zawy�; p�k�a z wysi�ku, (abis.) al� ee� z Mata wvidzie i bia�a pozostanie, (kar.) \ VL S;rJ lj na dzik. g�si w ko� ee� z Mata wvidzie i p \ VL prZezS;rJycie poluje na dzik. g�si, w ko�cu mu n ,d^ika g� oko wyd�ubie. (chin.) Ud %�si owsa nie kupisz- (�yd.) P fcB| ie wodv mo�na pozna� za pomoc� odpowiedniego iia g��biSowia - przy pomocy jego s��w (ord.) S t iS ,e m�ci� bo strzeg�cy je, sta� si� ,uz w�r�d duch�w, (mai.) ewnie starszym po niebie na ziemi ro�en strugali, (gruz.) j (d) aUo��b po niebie szy go��b dzi�, & P*w jutro, (ind.) 11 D�Wo ze szczytu g�ry mo�na oceni� rozleg�o�� r�wniny. \chi�.) �WIAT PRZYNOSI RZECZY... 12 Gdy g�ra jest wysoka, to dolina zawsze g��boka, (kor.) G�ra Tai nie odrzuca najmniejszego py�ku i dlatego jest taka wysoka, (chin.) Nawet najwy�sza g�ra posiada szczyt i najg��bsze morze dno. (ord.) Nie smu� si�, �e g�ry uciek�y! Znajd� si�, niech tylko mg�a opadnie, (mai.) Tylko dwie g�ry nie schodz� si� razem. (Dama) GRAD Na posuch� i grad jest dobry, (gr.) Spad� grad i trafi� na kamie�, (gruz.) GROCH Niechaj ziarnko grochu nie zapomina o swoim str�ku, (mai.) GRZMOT Ledwie pos�ysz� grzmot, wylewaj� ca�y zapas wody. (mai.) GRZYB Grzyb idzie za swoj� pogod�, (gruz.) HIENA Co robi jedna hiena, robi� wszystkie. (Dama) Gdy hiena pije wod�, pies tylko patrzy. (Hausa) Hiena nie �pi z psem. (Hausa) Kiedy s�yszysz wycie hieny, wiesz, �e znikn�a kura. (Hausa) Kto umie zwi�za� hien�, wie, jak j� rozwi�za�. (Hausa) Nie powierzaj hienie pilnowania mi�sa. (Hausa) �WIAT PRZYNOSI RZECZY... HIPOPOTAM Cho�by hipopotamy nie wiedzie� jak walczy�y, nie wyrzuc� z wody krokodyla. (Hausa) Hipopotama nie �apie si� na w�dk� do �owienia ma�ej ryby. (pigm.) JAB�KO Nie wszystko, co okr�g�e, jest jab�kiem, (arm.) JAGNI� Jagni�ta chwali si� na wiosn�, jesieni� � kury. (arm.) JASTRZ�B Jastrz�b po�era go��bia, tak ju� jest od wiek�w, (ind.) Je�li jastrz�b na pole z gniazda nie wyleci, to nie zdob�dzie jad�a dla siebie i dzieci, (pers.) JA�MIN Kwiaty o zbyt silnym zapachu, szybko wi�dn�; kwiat ja�minu ma zapach delikatny, ale trwa�y, (wiet.) JESIE� Jesieni� wachlarz jest niepotrzebny, (kor.) Jesie� jest szczodra, wiosna sk�pa, (bur.) JE�OZW1ERZ Lepiej nie kopa� je�ozwierza. (mai.) KACZKA Sto dzikich kaczek podrywa si� nie dlatego, �e jedna zakwaka�a, lecz dlatego, �e si� poderwa�a, (chin.) 13 �WIAT PRZYNOSI RZECZY... 14 KACZOR Kiedy kaczor bije skrzyd�ami, �aby si� chowaj�, (pigm.) KA�AMARNICA Gdzie przep�yn�a ka�amarnica, woda jest czarna, (mai.) KIE�EK Je�li kie�ek nie jest zdrowy, nie b�dzie �odygi ani nasienia, (asyr.) KLACZ Je�eli klacz jest pstra, pstry b�dzie i �rebak, (ord.) K�OS Im pe�niejszy k�os ry�u, tym ni�ej si� schyla; pusty im d�u�ej stoi, tym wy�szy, (mai.) KOBY�KA Koby�k� najpierw trzeba pog�aska�, a potem uje�d�a�, (gr.) KOGUT Bez koguta tak�e �wita, (arm., suah.) Dwa koguty nie pomagaj� sobie wzajemnie, gdy �api� jednego robaka, (pigm.) Ka�dy kogut jest na swych �mieciach �mia�y, (ang.) Ka�dy kogut pieje najg�o�niej na w�asnej grz�dzie, (arab.) Kogut, kt�ry b�dzie pia� dobrze, pieje ju� w jajku, (arab.) Kogut rzek�: �Zapiej�, je�li jednak dzie� nie nastanie, c� mog� zrobi�", (gruz.) Kogutowi, kt�ry pieje o niew�a�ciwej porze, ucina si� �eb. (osm.) �WIAT PRZYNOSI RZECZY... Powieszony kogut nie pieje. (Hausa) Wi�cej korzy�ci z koguta wysiaduj�cego jajka, ni� z ma��e�stwa ze z�� kobiet�. (Hausa) KO� Dla zm�czonego konia i uzda ci�ka, (mong.) Gdy jeden ko� jest chory, ca�a stajnia nie je. (wiet.) Jako�� �elaza poznaje si� w czasie kucia, jako�� konia � w czasie jazdy, (mong.) Je�eli ko� dobrze biegnie rysi�, nadaje si� do jazdy, cho�by by� pstry, (mong.) Je�eli los ci sprzyja, nie spiesz si�; je�eli ko� jest dobry, nie pop�dzaj go batem, (ord.) Ko� b�dzie prowadzi�, ale nie b�dzie walczy�, (abis.) Ko�, kt�remu ufano, zrzuci� je�d�ca przez �eb. (abis.) Ko� nie skr�ca bez powodu. (Twi) Ko� zapracowa� � osio� zjad�, (oset.) Ko� zawsze idzie znajom� drog�, (wiet.) Konia nie mo�ecie nakarmi�, a c...
Bojozay