RUCHY ŁĄKOTEK PODCZAS RUCHÓW W STAWIE KOLANOWYM.doc

(129 KB) Pobierz

RUCHY ŁĄKOTEK PODCZAS RUCHÓW W STAWIE KOLANOWYM

Nadesłany przez admin on 25-08-2006 o godz. 14:29:35
Dołożył starań: prezuro

Punkt styczności kłykci udowych z piszczelowymi przesuwa się do tyłu podczas zginania i do przodu podczas wyprostu; łąkotki podążają za tymi ruchami. W wyproście, tylna część plateau piszczeli zostaje odsłonięta, szczególnie kłykeć boczny. W zgięciu łąkotki (przyśrodkowa i boczna) przykrywają tylną powierzchnię pateau piszczeli, szczególnie łąkotka boczna, która sięga aż do tylnego brzegu kłykcia bocznego piszczeli.
Patrząc na łąkotki z góry staje się oczywiste, że zaczynając od pozycji wyprostu łąkotki przesuwają się nierównomiernie do tyłu; w zgięciu łąkotka boczna jest dwukrotnie dalej cofnięta niż łąkotka przyśrodkowa. Przemieszczenie tylne łąkotki przyśrodkowej wynosi 6 mm, natomiast łąkotki bocznej 12 mm.

Podczas cofania się, łąkotki zmieniają swój kształt. Dzieje się tak, gdyż każda łąkotka posiada ufiksowane dwa punkty – przedni i tylny róg, podczas gdy pozostała część łąkotek pozostaje swobodna. Łąkotka boczna ulega większej deformacji i większemu tylnemu przemieszczeniu, ponieważ jej rogi są usytuowane znacznie bliżej siebie.
Łąkotki odgrywają bardzo ważną rolę jako elastyczne połączenie, które przenosi każdą siłę kompresującą pomiędzy kością udową i piszczelową. Warte zanotowania jest to, że podczas wyprostu kłykcie udowe prezentują swój największy promień krzywizny w odniesieniu do kłykci piszczeli, a łąkotki pozostają ciasno usytuowane pomiędzy powierzchniami stawowymi. Te dwa czynniki sprzyjają przełożeniu sił kompresujących podczas pełnego wyprostu stawu kolanowego. Podczas zgięcia kłykcie udowe odznaczają się najmniejszym promieniem krzywizny, a łąkotki znajdują się tylko częściowo w kontakcie z owymi kłykciami. Te czynniki z kolei, równocześnie z rozlużnieniem więzadeł pobocznych sprzyjają mobilności stawu kosztem jego stabilności.
Po opisaniu ruchomości łąkotek, czynniki zaangażowane w te ruchy muszą zostać przedyskutowane. Czynniki te układają się w dwie grupy: bierną i dynamiczną.
Istnieje tylko jeden czynnik bierny biorący udział w przemieszczaniu łąkotek: kłykcie kości udowej przemieszczają łąkotki w przód. Taki uproszczony mechanizm jest oczywisty kiedy badamy układ anatomiczny, w którym wszystkie połączenia łąkotek zostałe usunięte poza przyczepami ich rogów. Powierzchnie stawowe są śliskie, a „klinowaty kształt” łąkotek jest popychany do przodu pomiędzy „kołem” kłykci udowych i „podłożem” kłykci piszczelowych (jako mechanizm ryglujący jest on całkowicie niewydolny).
Spośród mechanizmów dynamicznych rozróżniamy dwa:

1. podczas prostowania łąkotki są pociągane do przodu przez pęczki łąkotkowo-rzepkowe, które napinane sa przez przesuwanie się rzepki w przód, a to powoduje pociągnięcie więzadła międzyłąkotkowego w przód. Dodatkowo – tylny róg łąkotki bocznej jest pociągany do przodu poprzez napięcie więzadła łąkotkowo-udowego wraz z napięciem więzadła krzyżowego tylnego;

2. podczas zginania łąkotka przyśrodkowa jest pociągana do tyłu przez mięsień półbłoniasty, który przyczepia się do brzegu tylnego owej łąkotki, natomiast róg przedni łąkotki przyśrodkowej jest pociągany do przodu przez pęczki więzadła krzyżowego przedniego, które przyczepiają się właśnie do rogu przedniego; łąkotka boczna pociągana jest do tyłu przez mięsień podkolanowy, który oddaje włókna do tylnego brzegu owej łąkotki.

Mechanizm przenoszenia sił kompresyjnych przez łąkotki był lekcewazony dopóki nie zauważono, że po „profilaktycznych” usunięciach łąkotek dochodziło do gonartrozy. Dzieki temu ograniczono nadużywane meniscektomie. Wprowadzenie metody artroskopii spowodowało, że stwierdzenie uszkodzenia łąkotki nie było już jedynym elementem urazu, a tylko jednym z kilku w tym zerwanych węzadeł, powiązanych z łąkotkami oraz uszkodzeń torebki stawowej.

PRZEMIESZCZANIE SIĘ ŁĄKOTEK PODCZAS RUCHÓW ROTACYJNYCH;
USZKODZENIA ŁĄKOTEK

Podczas ruchów rotacyjnych łąkotki podążają dokładnie za kłykciami udowymi. Poczynając od pozycji neutralnej można zauważyć ich ruchy po plateau piszczeli w przeciwnych kierunkach:

1. podczas rotacji zewnętrznej łąkotka boczna pociągana jest do przodu, a łąkotka przyśrodkowa do tyłu;

2. podczas rotacji wewnętrznej łąkotka przyśrodkowa podąża do przodu kiedy łąkotka boczna cofa się.

W tym przypadku łąkotki podczas ruchów ponownie zmieniają swój kształt z powodu ich przyczepów (rogi łąkotek). Amplituda ruchu łąkotki bocznej jest dwukrotnie większa od amplitudy ruchów łąkotki przyśrodkowej. Owe przemieszczenia podczas rotacji są głównie wynikiem mechanizmu biernego – pociągania przez kłykcie udowe – lecz uczestniczy w tym także mechanizm dynamiczny. Pęczki łąkotkowo-rzepkowe stają się napięte w wyniku ruchu rzepki w odniesieniu do piszczeli i właśnie napięcie owych pęczków pociaga jedną z łąkotek w przód.
Podczas ruchów zachodzących w stawie kolanowym, łąkotki mogą zostać uszkodzone jeśli nie podążą za ruchami kłykci udowych po piszczeli; właśnie dlatego zostaja one „niespodziewanie zchwycone” w anormalnej pozycji i zgniecone między młotem a kowadłem. Dzieje się tak, na przykład podczas gwałtownego wyprostu kolana (piłka nożna): jedna z łąkotek nie przemieszcza się do przodu i zostaje zakleszczona pomiędzy kłykciami udowym i piszczeli, kiedy piszczel jest silnie dociskana do uda. Ten mechanizm, bardzo często spotykany u piłkarzy nożnych, prowadzi do rozerwań poprzecznych lub zerwania (uwolnienia) rogu przedniego łąkotki, który wtedy zaczyna się zawijać (składać) na samą łąkotkę. Innym mechanizmem uszkadzającym łąkotki jest ruch złożony (twisting movement) będący kombinacją translacji dobocznej i rotacji zewnętrznej. W powyższym ruchu łąkotka przyśrodkowa jest popychana do przodu osi stawu przez wypukły kłykeć udowy; kiedy staw jest wyprostowany łąkotka zostaje przycięta i zmiażdżona pomiędzy dwoma kłykciami przyśrodkowymi z następującymi możliwymi skutkami: (a) - rozerwanie podłużne lub (b) - całkowite oderwanie łąkotki od przyśrodkowej części torebki stawowej, bądż (c) - całkowite rozerwanie łąkotki. Wszystkie te rozerwania podłużne mogą prowadzić do samoistnego dostania się części centralnej (wewnętrznej) łąkotki do bruzdy międzykłykciowej uda – uszkodzenie typu „rączki od wiadra”. Uszkodzenia te są bardzo częste u piłkarzy podczas upadku na zgięte kolano oraz u osób pracujących w klęku.
Innym powodem uszkodzenia łąkotek jest zerwanie więzadeł krzyżowych, np.: ACL. Kłykeć przyśrodkowy uda nie jest już powstrzymywany przed translacją tylną i „odcina” tylny róg łąkotki przyśrodkowej, która zostaje oderwana od torebki przyśrodkowej lub skręca się horyzontalnie.
Kiedy łąkotka skręci się horyzontalnie, uszkodzona jej część uniemozliwai normalną ruchomość stawu i pozostaje wklinowana pomiędzy kłykciami. W rezultacie kolano zostaje zablokowane (blok kolana), który jest bardziej widoczny im większe było przesunięcie w tył; pełen wyprost jest niemozliwy.

Karol Szapel
(student Wydz. Rehabilitacji AWF w W-wie)