Ludwiczak - W. MiÄ™dzyanrodowe prawo prywatne.pdf - prawo międzynarodowe - ZULUS555

WlTALls LUDWlczAK

M|DZYNARODOWE

PRAVVO PRYWATNE

WyDAN|E lll

zminione

.,*

..t

WARSZAWA 1979

PANSTWOWE WYDAWN|CTWO NAUKOWE ,

llrlzwll1zltttir. ll,!l) wllrll1,1{o |)y1{lnill j(,st rlltl sltt,uw rlldrlwytlh ttJt;[r,

w |)l,z{.l)|||ll(:Il ll ltl it;llzy nn rt xlllwylrr ptlstrl;rlwaniu cywilnym, zuwrrrtych

w lt"zt,l,it,I ltsiqc,lzc ktldtlksu postt;prlwnia cywilnego (art, I096-1153),

tt lllt sllt,itw ttrbitt,au mit;dzynalodowego w odpowiednich umowach mi-

rlzv t tlt l,rllltlwych.

()1llircz 1;odstawowej kwestii, jak jest jurysdykcja spotykamy w

l tr it;tlzv rra1,odowym prawie postpowania cywilrrego takie kwestie, jak:

rx,ltt,rlna cywilnoplawtna cudzoziemcw, midzynarodowa pomoc prawna,

ttztlitnitl i wykonanie zagranicznych orzecze sdowych i arbitraowych

r1,1l, |'l,zepisy midzynarodowego postpowania cywilnego, okrelajc wa-

ilz(; n]ajc jurysdykcj w pewnej sprawie, wskazuj tym samym noTmy

lrlllizvjne, wedug ktrych nastpi poszukiwanie waciwego prawa ma-

l,,l)ialnego. W tej mierze trzeba zauway, e jurysdykcja przysugujca

l)(,wnemu pastwu moe take przesdza o stosowarriu prawa mate-

fi lncgo tego pastwa. Dzieje si tak, kiedy normy kolizyjne patwa

lrlil jcego jurysdykcj wskazuj lerJor jako waciwe prawo.

Wspomniane zagadnienia ochrony cywilnoprawnej cudzoziemca oraz

wykonarria zaglanicznych orzecze sdowych maj w stosowaniu prawa

tak wag, i niepodobna pozostawi rrauk midzynarodowego pra$/a

l)fywatnego bez tych wiadomoci. Nauka francuska ujmuje kwestie pra-

wa cudzoziemcw, midzynalodowego prawa postpowania cywilnego

()raz ptawa kolizyjnego w jedn cao. Razem z prawem cudoziemcw

tlaktuje ona o obywatelstwie i wychodzi z zaoenia, e wszystkie trzy

wvmienione dzledziny s jednorodne, zatem wszystkie nale do jednej

gazi nauki prawa, tzn. do midzynarodowego prawa prywatnego. Nau-

ka francuska jest zdania, e poczenie i taki ukad jest logiczny, albo-

wiem najpierw traktuje si o osobach, potem o wykonywaniu praw,

wrcszcie o sa,nkcjach. w nauce frairrcuskiej zatem okrelerrie midzyna-

I,tldowe prawo prywatne ma dwa zraczerrla jedno oznacza szeroki za-

kles nauki obejmujcej trzy w;zmienione dziay (prawo o obywatelstwie

i prawo cudzoziemcw, jurysdykcj oraz prawo kolizyjne); drugie zna-

r:ztnie obejmuje wycznie prawo kolizyjne.

Systematyka angie]skiego i amerykaskiego midzyrnarodowego pra-

wir pl,ywatnego pojmuje je take szeroko. Obejmuje dwa zagadnierria:

,iLr r,l,sdykc j i kolizj praw.

Nasza systematyka, podobnie jak w wielu innych pastwach nie za-

liczlr do midzynarodowego prawa prywatnego obir wymienionych dzie-

tlzill ttwiraic, e s one rnorodne, a zwizek, jaki istnieje midzy

l.r,rrri gaqziami prawa a midzynarodowym plawem prywatnym, ma

lr lli r, ,,,,,,hr- funlrcjonalne.

ozdisl II

BUDOWA NORMY KOLIZYJNEJ

BRANA LtTIiATUn

W. Ludwiczak, Nektre Lulr,i aD ustalDe z dfua 2. vil. 1926 r, o pral/e mi-

dzlfi,aroIowum rnw.Dg,tnarl, PP, 1,957, z.2; J. Balickt, IJugg o p,loponolranei Ineto-

llc 7DaIreniani, lulc 7D ustawe o p,raue praugtlrn 1nd!nrod,o1D!lr1, PP, 1957,

,. 9; S. Rundstein, La thorie notrntDe et la sttucture du d,roit internatofuat pr-

tt!, ,,cvue International de La Thorie du Droit'', 1935; H. Tlammer, o tk l|j,..-

'ttllch ,,leclnostronnuch nomnach'' ,nd.?unatod,o1l)ego pra]u7a ptlu,atnego, Sc, i. II,

lil,ilkw 1963; H. T.ammer, tjber de sogenannten ,,einseiti,gefu Nofinen' d"es inter-

ntLioalen Prh)atrechts, ,,Rabels zeitschrift'', lg57, z, 3; H. Tramme!, z tozuaa

1, lL slruktur norma kolzuinej pfua prau)atnego ndzandrod,ouego, sc, t. XIII-

xlv, Krakw 1969.

ZAKRES I CZNIK

Przypatrujc si normie kolizyjnej nietrudno zauway, e jest inna

w swej konstrukcji, ni oglnie spotykane . noTmy prawne. Gw,rr;rm

ttl<centem lnicy jest to, e z normy kolizyjnej nie wyrrikaj bezpo-

l,t,dnie prawa i obowizki dla stron stosunku prawnego, Jest ona bo-

wicm, podohnie jak norma midzyczasowa, norm o normach. Wynika

z rliej obowizek zastosowania pewnego systemu prawnego, a nie pla\ra

r llb<lwizki stron. Jako przykad normy kolizyjnej midzynarodowego

;ll,itwa prywatnego wemiemy art. 34 ustawy z 12.XI.1965 r. o midzynaro-

llrlwVm prawie prywatnym, Oto jego tre: ,,W sprawach spadkowych

waciwe jest prawo ojczyste spadkodawcy z chwiti jego mierci''.Dla

lvy.ianienia wypada doda, e pTawem ojczystym jest porzdek praw-

llv tcgo pastwa, ktrego dana osoba jest obywatelem.

Z tekstu podanej normy mona bez wikszej trudnoci wczyta, e

jrlj_adresatem jest podmiot stosujcy prav9o. tymi

1lrxlrniotami przede wszystkim sdy oraz arbitia. Norma koli-

zyjtul iost ubrana w posta hipotetl.czn, a nie kirtegoryczn, jako c nir:

Ir,;;t sl< it,t,tlwit trlt drl wszclkich podmiotilw i nic w kaclr:j sytuacji ma a-

l,tt ltrylll. ()ltlclnik rllltttiltttltly ,.lllltltltt sit; z, 1ltxlstawy i dolrtllniact-

I)rxlstwi1 w ltilszylll 1;l,zylrlltrlzlr,.i1,1;[ lb.ywatclstwo, a dopeniaczcm jest

ttzttpcnicnic, l<trire odpowiadrt rla 1lytanic., o czyjc obywatelstwo chodzi.

W ptlclanvm przykadzic ,icst t() obywatelstwo spadkodawcy. Subokrel-

l]ik tcmporalny precyzuje okre]niknominalny pod wzgldem czaso-

wvm. Nie zawsze jest on wypowiedziany wyranie, jak w podanym

przvkadzie. Czsto trzeba go si dorozumiewa. Na przykad w art. 9

J ustawy o midzynarodowym, prawie prywatnym powiedziano: ,,Zdol-

tl,s(,Wltrli(.. 7,1ttctrl llrtl,ntt 1:rllnl1 foltltt; wyllr:wit,tlzi trstttwt,llttwt:y w 1ltl-

tlttrryIrt pl,zvl<it<izit, plzyjrl w nrrstt;pttjilccj ptlstuci: ,,Jccli occttia siq

"plliwy .r1,,,rlkuwc nrrlcy zastostlwit prirwo tego pastwa, ktr,ego oby-

wutclcm by spadkodawca w chwili mierci".

Pod,stawow czciskadow normy kolizyjnej, podobnie jak ka-

dej innej, jest pewien sposb postpowania, jakiego normdawca wy-

maga od adresata. Ustawodawca nakazuje mu coczyrri, od czego si

powstrzyma lub te stawia adresatowi do wyboru pewme moliwoci

zachowania si. Ta cz normy nazywa si dyspozyci.

Normy kolizyjne maj zasadniczo posta tkich, w ktrych jest za_

lroprawna i zdo]nodo czynnoci prawnych osoby fizycznej podlegrr

.icj prawu ojczystemu". Subolrre]nik temporalny jest tu dorozumiany.

Chodzi o chwil zdarzenia, w zwiku z ktrym zdolno jest oceniana.

Norma prawna ujta w struktur hipotetyczn wzacza powinno

llkrelonego postpowania dopiero wtedy, gdy powstan przewidziane

l)r,zez norm oko]icznoci. T cz normy nazywamy hipotez (wedug

rtowszej nomenklatury poprzednikiem). W powszechnie spotykanych

ttormach merytorycznych poprzednik powiada, w jakich okolicznociach

;lclresat ma si zachowa w sposb wskazany w nastpniku (dyspozycji).

Nllrmodawca wyraa to za pomoc hipotetycznego (plzypuszczalnego)

jrtlnu faktycznego (std hipoteza). W normie kolizyjnej jest inaczej.

warty nakaz zastOowania pewnego systemu praw-

nego jakiego pastwa, Normy kolizyjne zawierajce zakaz

pewnego postpowania, tzf,r. zakaz stosowania pewnego ystemu praw-

nego, Spotyka si rzadziej. S to gwnie rrormy zawierajce tzw. klau-

zul porzclku pub}icznego. Sformuowanie plzepisu jest w takim razie

jas,ne i nie wymaa opisowego przedstawienia. Oto przykad: ,,Prawa

obcego stosowa nie mona, jeii jego zastosowanie miaoby skutki

sprzeczT}e z podstawowymi zasadami porzdku plawnego Polskiej Rze-

czypospolitej Ludowej" (art. 6 ustawy o prawie prywatnym midzy-

narodowym). Niejiczne s te normy kolizyjne, w ktrych normodawa

pozostawia ilresatowi do wyboru dwie lub wicej moliwoci postpo-

wania, Przykadem takiej normy moe by art. 12 ustawy o midzy-

narodowym plawie plywatnym, gdzie powiedziano: ,,Forma czynnoci

plawnej podlega prawu waciwemu dla tej crynnoci.Wystarcza jednak

zachowanie formy przewidzianej przez prawo pastwa, w ktrym czyn-

nozostaje dokonana". W opisanym przypadku nakaz stosowania pew-

nego plawa jest wypowiedziany alternatywnie.

Obok wskazwki pewnego postpowania jest jeszcze w dyspozycji

nolmy kojizyjnei inna, istotna jej cz. Jest to pewien wskanik, kt-

ry kieruje adresata do tego systemu pTawnego, ktry jest mu plzez nor-

'I'reci dyspozycji jest nakaz zastosowania pew-

ttego systemu plawnego. Oko]icznoci przeto, w ktrych pew-

lle plawo ma by zastosowane polegaj na okre]eniustosunkw praw-

rrych, dla ktrych naley zastosowa system prawny wskazany przez

l;;czr-rik. Normodwca uywa w tym wzgldzie rrazw wzitych ze sow-

rrilta materialnego prali/a cywilnego (w szerokim tego sowa znaczeniu),

jk rrp. zdolno prawna, zdo]no do czynnoci prawrrych, uznanie z&

ztnarego, stosunki osobiste i majtkowe midzy maonkami, rozwd,

1l rzysposobierrie, opieka, wasno,zobowizania wynikajce z wiad-

lzc woli, sprawy spadkowe itd. Mamy tu do czynienia z pewnymi ro-

rIzajami stosunkw prawnych, ktre wyznaczaj cznikowi granic sto-

|li)wania. Ta cz t,Iolmy kolizyjnej nazywa si te zakIesem.

Normy kolizyjne nale do prawa bezwzgidnie obowizujcego (ir,r.s

(,()(,/e?rs). Nawet wtedy, kiedy ustawa pozwala strrnom na wybr prawa

(rrlr,,a,, zobowizaniach z owiadczenia woli - art. 25), mamy do czynie-

oaka"urry. Wskanik terr nazywa si cznikiem (priuio,zka,

point d'attachement, AnkniipJungslnonrent, pont oJ contact, n"Lo,nlento

d,i collegarruento). Mona o czniku powiedzie, e wie stosunek

pIawny z pewrrym porzdkiem pIawnym, W podanych

przykadach 1ait, a i 12 usta\ y o prawie prywatnym midzynarodo-

lrrlt z s cogezs, albowiem adresat normy (sd, arbitra) ma bezwzgld-

lry obowizek zastosowania prawa, ktre strony sobie wybray.

W zwizku z omawianiem struktury normy kolizyjnej wypada wy-

,;;l'lni znaczenie sowa s t a t u t, ktrego uywa si w midzyrrarodo-

tvvln prawie prywatnym nader czsto. Mwi si o statucie personalnym,

|,l\]7owym, ob}igacyjnym, spadkowym itp. Statutem personalrrym zwy-

k lrl si obejmowa kwestie zwizal:re z zdo}nocipraw,rr i zdolnoci

rlrl t,zynnoci prawnych, do statutu rzecuowego zalicza si kwestie zc-

llIltllu lllaw na |zeczy, statutem obligacyjnym nazywa siq cao stosutr-

lrilw prawnych zwiilzanych z zobowi;lzanietn, statut spdkow.,, 1o s|)l.il-

wvm) cznikami s: obywatelstwo i miejsce dokonania czynnoci praw-

nej. Moe te by czrrikiem miejsce zamieszkania osoby fizycznej, miej-

sc pooeniarzeczy, siedziba osoby pTawnej, siedziba sdu itd,

W normie zawartej w art. 34 cznik jest wylaony sowami: ,,pra-

wo rliczyste spadkodawcy z chwili jego mierci",Nietrudrro zalway,

t, ilcznik ten skada si z dwch elemerrtw. Pierwszym jest prawo

rljczvstc spadkodawcy, a drugi element zawiera okrelenie o charakte-

|,z(, (,ziltj()wym. Pierwszy element cznika nazywa si okre]ni-

lricttl lltltllittltlnym, clrugi subokrelnikiem

tempo-

wy ()twll1,t'irl lJpndl(tl, l)l,zyj(](:itt i rxlt,zuct,rtltt sprttll<tt, rlz,itu sprt(lku itd.

Slrlwo statut ()7rltu(]Z Wi(;c pcwielr svsttlrrr pl, llWlly wuciwy

rlIa szeIszcgrt lrlt2gu stosunk<iw pIawnych lub sy-

tuacji pIaWnych.

Midzynarodowe prawo plywatne uywa take sowa statut w zu-

penie irrnyrn znaczeniu. Chodzi o nazw statut spotykan w historii

plawa, a oznaczajc porzdek prawny redniowiecznego- patwa-mia-

sta woskiego. Prawo statutw woskich odegrao donios rol w roz-

woju midz;marodowego prawa prywatnego. Wyksztaciobowiem teo-

ri, ktra przetrwaa okres od XII do XIX wieku zwan teori statuto-

w (patrz rozd,zia o historii midzynarodowego prawa prywatnego).

pttsIw merylri aclrisltirlJ), Wlr,ll<i1 ptlpularn<r zawdzir;czrr c:rrik

<lbywalelstwa uczonemu wtrskicttlu Manciniemu (poowa XIX w.), ktry

zwrci uwag na to, e czowick jest silniej zwizany z narodowoci

ni z domem.

Kiedy mowa o czniku obywatelstwa nie mona ppmin faktu, e

na jego rozwj wpyny w pewnej mierze wzgldy polityczne. Byy to

czasy wielkich ruchw emigracyjnych z Europy do obu Ameryk. Pst-

Wa starego kontynentu chcc moliwie najduej utrzyma wi emi-

grantw z krajem ojczystym uciekay si m.in. do przyjcia cznika oby-

watelstwa dla spraw osobistych, rozcigajc je na sprawy maeskie

ispadkowe.

Stosowanie cznika obywatelstwa pociga za *ob dwie sytuacje,

lrtre wymagaj rozwizania. Pierwsza dotyczy tzwiib e z p a s t w o w-

cw (apatrydw, apolidw), tzn. osb nie bdcych obywate-

lami adnego pastwa (pTzewanie dtatego, e jedno obywatelstw utra-

cili, a drugiego nie nabyli). Nasza ustawa Tozwizuje t sytuacj jasno.

Kae w takim przypadku stosowa prawo pastwa, w ktrym apatry-

da (apolida) ma miejsce zamieszkania (art. 3).

Kopotliwa jest take sytuacja w zwracaniu si do prawa ojczyste-

go, kiedy kto jest obywatelem wicej ni jednego pastwa (p o d w j-

RODZAJE CZNIKW

czniki wi stosunek prawny z okrelonym porzdkiem praw-

nym w sposb rozmaity. Mona take o czniku powiedzie, e lokali-

zuje stosunek prawny w pewnym systemie prawnym.

a) czNIK osoBITY (PERSoNALNY)

Na czoo cznikw wysuwaj si te, ktre wskazuj p r a w o

ne obywatelstwo). Trudnopolega na tym, e jedni chc stoso-

sowa prawo tego pastwa, ktrego obywatelstwo zostao ostatnio na-

llyte, inni natomiast stoj na stanowisku, e wiksz rol odgrywa w y-

ciu czowieka jego dawniejsze obywatelstwo. Podwjne obywatelstwo

Inona naby w rozmaity sposb. Do wicej ni jednego obywatelstwa

dl;chodzi si najpierw przez nadanie i to w ten sposb, e uzyskanie no-

wego obywatelstwa nie pociga za sob utraty poprzedniego. Zdarza si

l.illre, e kobieta pojmujca cudzoziemca za maonka nabywa z mocy

silmego plawa 1ub przez owiadczenie zoone ptzy zawieraniu zwizku

ltraeskiego obywatelstwo pastwa swego maonka, a nie tlaci swe-

l1o poprzedniego obywatelstwa. Mona te naby podwjne obywatelstwo

1ll,zcz urodzenle, kiedy z rodzicw bdcych cudzoziemcami przychodzi

rrlt wiat w pastwie, w ktrym nabycie obywatelstwa jest oparte na

zlrsdzie itris sol (us soli). Jeeli wedug prawa o obywatelstwie ro-

rlzir:ijw dziecko nabywa ich obywatelstwo na podstawie u rs sanguinis

(itts sungunis), ma z chwil przyjcia na wiatdwa obywatelstwa.

NasZ System prawny rozwizuje przypadki podwjnego obywatelstwa

w sposb wyczerpujcy. Przepisy w tym wzgldzie znajdujemy w usta-

waciwe dIa oceny zdol,noci pIawnej i zdoIno-

.ci do czynnoci prawnych osb lizyczmy ch, spraw

pIa,u/a rodzinnego i spadkowego. S to czniki oby-

wateISt\Ma i zamieszkania. Traktujemy je Tazem, gdy oba

wskazuj prawo waciwe dla stosunkw osobistych (le personalis).'

Rnica midzy cznikami obywatelstwa a miejsca zamieszkania polega

na tym, e pierwszy z ,rrich kae stosowa prawo obowizujce w pa-

stwie, ktrego dana osoba jest obywatelem (Le patriae), a drugi wska-

zuie porzdek prawny obowizujcy w pastwie, w lrtrym dana osoba

ma miejsce zamieszkania (Lex dolllicili\,

Omawiamy cznik obywate]stwa na pielwszym miejscu d]atego, e

jest on nam bliszy. Potskie plawo kolizyjne, podobnie jak prawa ko-

1izyjne wikszoci pastw europejskich, w tym take pastw socja]i-

stycznych, opiera swoje normy i zasady kolizyjne na tej zasadzie po-

wizania.

cznik ten pojawi Si, kiedy w nowoczesnych pastwach wykszta-

cio si pojcie obywatelstwa, co przypada dopiero na czasy po lewolu-

t:ji francuskiej XVIII w. cznik ten zosta wprowadzony przez kodeks

t:ywilny francuski (1804). Zastpiono nim zasad miejsca zamieszkania,

Z prawa .frirncuskiego przeszed cznik obywatelstwa do wszystkich

wil rl gtrd262itncach (z 29.III. 1963 r. _ Dz. U. ff 15, poz. ?7), w usta-

lvil, tl midzynarodowym prawie prywatnym i w ustawie o ob;,ryul"r-

lllwic (z 15. II- 196 r. -Dz.lJ, nf 10, poz.49).

SpI,wa przedstawia si najprociej, kiedy midzy obywatelstwirmi

Ilr lsillrlltnymi przcz t sam osob jest obywatelstwo polskie. w takim

1,1tzir,Jlrllwt,llt ojczystym tej osoby jcst prawo polskie (art. 2 ustawy <l ll-

systcrn(lw 1ll,wnych krgu romaskiego, tzn. wywodzcych si z k.c.

l'r,. (l.lt,lgi.iski, lltlltlndtlt,ski, hiszpaski, portugalski i liczne systemy

lllcl{() l)t,ttwll z t.hwilr1, kir,rlv tllttttllt wltrtlltki tllrr istrrioniit drlrlll-

cikl tlt <:ltoit:c. l.)omiailr: o! oriql txlywlr choby fat<t plzcbvwania w

tylr) mic,jsctl ttic 1rowtrzvl sir;.

Pojqcic domicylu przyitc p],zcz stanowe systemy prawnc Stanriw

Zjednoczonvch Ameryki odbiega od angielskiego o tyle, e zmiana d.oltl.i-

ciLe oJ origin na d,omcLe oJ choice jest atwiejsza, a z chwil gdy domi-

cile oJ choice zostaje zaniechany d,cmcile o! origin nie odywa z nrocy

samego prawa.

Patrzc na pojcie domicylu z punktu widzenia prawa kolizyjncgo

trzeba zwrci uwag na to, e rni si ono od pojcia domicylu w pra-

wie we\ntrznym, gdzie natura prawna domicylu poiega na umieszcze-

niu osob1, w pewnym miejscu telytorium pastwowego, co ma czsto

charakter fikcyjny. W prawie kolizyjnym domicyl wyraa rzeczywista

wi osoby ze spoeczestwem, w ktrym" ona vje.

Z kierowaniem si ku cznikowi domicyiu s zwizane dwa probie-

my do rozstrzygnicia, Pierr szy to przypadek, w ktrym osoba. nie po-

siada adnego domicylu. Doktryna i orzecznictwo powszechnie kae

kierowa si w takim przypadku do miejsca staego pobytu lub do oby-

wtelstwa, ktIe w tym przypadku odgrywa rol cznika posikowego.

Pojcie miejsca zwykego pobytu rni si od

domicylu tym, e ma ogIaniczone cechy trwaoci.

Polega na aktualnym przebywaniu w pev/nym miejscu bdz cechy ,,urz-

dzenia si" tam na stae.

cznik domicylu by powszechnie stosowany przed pojawieniem si

pojcia obywatelstwa. Utrzyma si w sposb naturalny w wielu sy-

stemach prawnych jak np. w Stanach Zjednoczonych Ameryki i w Wiel-

kiej Brytanii. Na utrzymanie si cznika domicylu miay midzy innymi

wpyw wzgldy po]ityczne. Pastwa imigracyjne (przyjmujce emigran-

tw) dyy do moIiwie szybkiego zasymilowania si emigranta z wa-

runkami ycia w pastwie, w ktrym si osiedli. S to przede wszyst-

kim d liczne pastwa Ameryki aciskiej jak: Argentyna, Brazylia,

Boliwia, Paragwaj, Peru i Urugwaj. cznik domicylu dominuje rwnie

w pastwach skandynawskich (Dania, Norwegia, Szwecja), gdzie utrzy-

ma} si chyba prawem tfadycji.

W naszej ustawie o midzynarodowym prawie prywatnym domicyl

wystpuje jako cznik o charakterze posikowym, co

stwierdzilimy ju w przypadku apatrydv/ (art. 3), Poza tym potvka-

my cznik miejsca zamieszkania w zakresie spraw rodzinnych. Dla roz-

wodu oraz dla oceny stosunkw osobistych i majtkowych midzy mal-

onlrami stosuje si prav/o tego pastwa, ktrego maonkowie s oby-

watelami. Gdyby jednak mieli obywatelstwo rne waciwe jest praw()

l)astwa, w ktrym oboje maonkowie maj miejsce zamieszkaniir (at.t,

l ? 3 i art. 18). Tak samo odwouje si ustawa do stosowaniu pt.irwa

tllltlwillzu jcego w miejscu zamicszkania w niektrych sprawirch ze sto-

llvwltlr,llltwit,<ll,uz ttrl. 2 l ustlrwv lr rlr it;tlzytltt t,tldtrwyrlr plirwirl plYwut-

tlvln. Jecli adne sptlr,lltl l<ilku <rbywatclslw jcdnej osoby nie jest oby-

w;ttt.lstrvcm po,Iskirrr naley osllb t;rk tlaktowa jako obywatela jed-

l)(,{l() patwa (art. 2 ustawy o cudzoziemcach), a stosowa naley prawo

1,(,g() palistwa, z ktrego obywatelstwem dana osoba jest najciIej zwi-

zuIla (art,2 2 ustawy o midzynarodowym prawie prywatnym). Kon-

ct.lrci t zaczelpnj,to z art, 5 konwencji haskiej z 12. IV, 1930 I. w

spfawie pewnych zagadnie dotyczcych kolizji ustaw o obywatejstwie

oraz przypadku bezpastwowoci.

cznik zamieszkania (domicylu) wskazuje prawo ob-

szalu, na ktrym dana osoba zamieszkuje. W porwnaniu z obywatel-

stwem cznik zamieszkania ma t przewag, e jest bardziej jawny. O

ile jednak cznik obywatelstwa, opierajcy si na nie budzcym wtpli-

woci klytelium urzdowej plzyna]enocipastwowej, jest pewny -

o tyle trudno jest trafnie i bez reszty okreli pojcie miejsca zamiesz-

kania, W tej mierze nie tylko nauka, lecz take poszczeglne systemy

prawne uywaj rozmaitych okrele.

Oglnie mona powiedzie, e domicyl czyli miejsce zamieszkania

oz;rlacza zwizek pomidzy osob a telytolium w tym sensie, e bierze

sr pod uwag cznie dwa elementy: fakt przebywania w pewnym

miejscu okrelonego terytorium stanowicym odlbny obszar prawny

oraz zwizanie faktu przebywania z krgiem istotnych spraw yciowych

osoby (centrum krgu interesw).

O ile pierwsze klyterium nie budzi wtpliwoci o tyle co do dru-

giego istniej rnice w poszczeglnych systemach prawnych i w dok-

trynie. Zgodno istnieje w jednym punkcie, mianowicie gdy chodzi

o trwao plzebywania w jednym miejscu. Rnica zapolega na tym,

e jedne systemy plawne wi ocen trwaoci przede wszystkim z wo-

przypisuje si kryteriom obiektywnym jak faktowi wykonywania pra-

cy, prowadzenia przedsibiorstwa, lokaty kapitaw itp.

Opisane pojcie domicylu odpowiada zasadom przyjtym plzez pa-

stwa kontynentu eulopejskiego. Odmienn trema pojcie domicylu w

prawie angielkw (comrnon-lal,D).

Dla prawa angielskiego najwaniejszym elementem donric},lu jest

zwizanie osoby przez zamieszkanie z pewnym pastwem na cae ycie.

Kady czowiek nabywa z chwil urodzenia si domicyl pochodzenia (do-

m,cLe of or1n\. Jest to miejsce zamieszkania, ktre w tym momencie

Inia ojciec danej osoby. Zmiana tego domicylu jest bardzo trudna (oczy-

wicie nie pod wzgldem faktyczrrym). Domicyl pochodzenia moe by

zitstpionv przez domicyl z wyboru (d,omclle ot choce), co jest zwizane

z licznymi warunkami. Nie moe nastpi, jeeli istnieje ;akakolwiek

ltarlzicja powrotu do domicylu pochodzenia. Cech charakterystycn

;tlt;1illlllrir.11tl dolnl.cilt: oJ ori.gn jest, e odywa on na nowo z mocy sa-

Ludwiczak - W. MiÄ™dzyanrodowe prawo prywatne.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: