Marek Bieńczyk-Tworki(2).pdf

ty: morze i jego ryby, swetry i dżerseje, oraz Jurek jako syn ma

my i jako przyjaciel Soni, omawiany i już nie krytykowany udał

się do pokoju i bardziej szrajbnął, niż napisał list do Olka.

Opowiedział w nim o przedobiedniej wizycie na podwór

kach i skwerach ich wspólnej „sztubackiej Arkadii, czyli raju

dzieciństwa", o uśmiechu Soni to smutnym, to radosnym, o jej

żywym zainteresowaniu każdym szczegółem i miejscem poka

zanym jej przez wspaniałego przewodnika, o kompetentnych

objaśnieniach tego „Beatrycze z zarostem", tłumacząc, dlacze

go Beatrycze i dlaczego z zarostem. Wiele też wspominał Jurek

o tęsknocie, jaką wywołał niespodziewany wyjazd Olka; „wiel

ką pustkę uczyniłeś swym zniknięciem", zapewniał i następnie

ujmował w skrócie ich młodą egzystencję na tle dziejów po

wszechnych, bowiem „w ciężkich przyszło nam żyć czasach".

Kończył zaś mąż pióra tymi słowami: „kochany Olku, za parę

tygodni, dwudziestego piątego maja, przypadają urodziny Soni.

Spieszę Cię zapewnić, że Twój list z życzeniami sprawi jej nie

opisaną przyjemność. Wiesz, jak paniom podoba się dostawać

listy. Nie zaniedbaj, proszę, tego wydarzenia i skreśl kilka zdań,

choć wiem, jak ciężki jesteś do pióra (a propos, czyli w związku

z tym ostatnim, nie mówi się „ciężki za piórem", chyba że po

amerykańsku). Ona z pewnością czeka na Twój list, wierz mi".

Tyle i dość długo Jurek, lecz mama z Sonią jeszcze dłużej

0 rybach wędzonych i faszerowanych ze szczególnym docenie

niem karpia, o księgowaniu techniką polską i obcą, gwoli praw

dy dokładniejszą, o weselu w kawiarni Ratuszowej przeto

1 o tym, że mąż na robotach. Pograli jeszcze w tysiąca i w remi-

brydża, bo niestety nie było czwartego, bo czwarty, i mąż,

i Olek, za granicą, a Witek dziś u ciotki nosi węgiel. Zrobiło się

zbyt późno na powrót i wkrótce poszli spać, Sonia na miejsce

Jurka w pokoju, Jurek na miejsce kuchennego stołu. Spali

twardo, aż ziemia zrobiła swoje, okręciła się wokół osi jak zalot

na baletnica i świtem podstawiła się usłużnie pod nogi obojga

pracowników.

Gdy wyszli, rozbudzeni zbożową i resztką piernika, słońce

rozwiewało już wczorajszy chłód i znowu zapowiadało maj.

Kwiecień plecień, powiadają, bo przeplata. Była Sonia, to

nie było Olka, był Marcel, to żona wciąż nie z nim, ale w samej

Warszawie, był też Jurek, jednak Janki ani widu, ani słychu.

Ale Janka już jechała. Pociąg stukał, pociąg dmuchał i cza

sem świstał, na Ulrychowie i w kuchni, i w pokoju od godziny ci

che pochrapywanie, a w pociągu także równe oddechy śpiących

pasażerów, i tylko szeroko otwarte oczy Janki mówiły o praw

dziwym zmęczeniu i o nie śnionym koszmarze. Z góry jak wnie

bowzięte patrzyły na nią dwie bliźniacze walizki ze świńskiej

skóry, której zakup i wyprawienie tata nadzorował osobiście,

tak jak teraz osobiście, choć nie pojedynczo, spoczywał całkiem

nisko, w płytkiej dziurze. Co się w tych walizkach kryło, nie bar

dzo wiadomo - aż do chwili, gdy Janka sama zechciała je otwo

rzyć, najpierw w pociągu na prośbę dwóch panów w ciemnozie

lonych mundurach i mówiących bardzo gardłowym językiem,

a potem, już za rogiem toalety warszawskiego dworca, dwóm

panom ubranym na granatowo i swojsko gaworzącym o sielan

ce w alei Szucha. Zniechęceni grubymi podręcznikami buchalte-

rii i Nowym Testamentem Wujka ukrytym w czeluściach baweł

nianej bielizny, wyjęli ręce spod sterty biustonoszy i majteczek

i odeszli, złorzecząc pod swymi bulwiastymi nosami.

Dzień był jak co dzień. Kiedy pociąg z Janką dojeżdżał

do Warszawy, a Jurek z Sonią czekali na odjazd kolejki, wszyscy

księgowi i wszystkie księgowe wyszli już z domów. W tworkow-

skim gabinecie Kaltz temperował ołówek za ołówkiem i wyjmo

wał z szuflady gumki do ścierania błędów, które popełnia co

drugi rachujący i każdy piszący. Na jego polecenie Quick,

zgrabnie przykrywając rozziewane usta rozcapierzoną dłonią,

którą właśnie pokazał heil, rozkładał na biurku Soni księgi

ewidencyjne z nowymi nabytkami do wpisania, a na biurku

Jurka gromadził rozliczenia finansowe z dokładnością tym ra

zem, herrjerzy, do trzech miejsc po przecinku i bez typowego

dla Słowian zaokrąglenia. Janka zapięła żakiet, chwyciła

za walizki i rozglądając się ciekawie na lewo i prawo, skierowa

ła swe kroki w stronę wyjścia. Znowu było ciepło i do otwartej

za rogiem walizki wrzuciła żakiet, przesunąwszy Biblię na bok

i pończoszki dołożywszy do pończoszek. Pod bardzo pewnym

numerem trzy kroki od stacji nikt taki już nie mieszkał, więc

mogła pójść teraz przed siebie, albo też skręcić, gdzie jej się

żywnie podoba, gdyż wolność prowincjuszka nie zna dzielnic

i gubi się w stolicy, i poci się, i lśni w słońcu jak winogrona i zie

lone oliwki na Campo di Fiori. Toteż na pamięć ojca ruszyła

Janka gdzie popadnie, dla niepoznaki za każdą przecznicą

zmieniając kierunek, rozglądając się w lewo i w prawo i modląc

się na skrzyżowaniach. Wreszcie, znużona i spragniona, usia

dła w kawiarni, by napić się, jak każdy księgowy o tej porze,

kubka bądź szklanki dobrej herbaty.

Sonia nie zawsze słodziła, Jurek chętnie, zwłaszcza gdy

Kaltz poczęstował prawdziwym w kryształkach. Czasami do

smaku Jurek opowiadał dykteryjkę, a wokół milczano i parska

no, gdy herbata była już dopita i dowcip do końca zrozumiany.

Dzisiaj powiedział śmieszny wierszyk o saku wiszącym na ha

ku, po czym zanurzył się myślami w dodatnim saldzie tego mi

łego, bo to i Sonia do niego uśmiechnięta, i herbata smaczna,

przedpołudnia. Janka, jako konsument również zadowolona,

zamówiła nawet drugą szklankę, lecz wrodzona stołeczna go

ścinność z uśmiechem na rumianej twarzy postawiła na ceracie

aż trzy szklanki, równo naciągnięte i parujące pod sufit w nie

bieskie szlaczki. Do szklanek przysiadło się dwóch panów, któ

rzy niedbale powiesiwszy płaszcze nawiązali rozmowę. Musia

ła być zajmująca, skoro Janka chętnie zapłaciła za herbatę,

cztery kieliszki wódki, dwa śledzie, a nawet śledziki, i dwa, po

wiedzmy to od razu, ogóreczki, i niezbyt po księgowemu zosta

wiła panom resztę. Niestety musiała już iść i znowu ruszyła

w miasto już całkiem rozsłonecznione, mimo paru, tam za tymi

domami i tą wielką karuzelą, słupów skłębionego dymu.

Przeszła Janka obok bab z polskimi kwiatami, zerknęła

na zegarki w witrynie, przystanęła na chwilę przy karuzeli

i maneżu z milczącymi konikami. Rozglądając się nadal cieka

wie w lewo i w prawo, dotarła do szerokiej alei i poszła wzdłuż

szyn tramwajowych, licząc przystanki i porównując numery

wagonów nadjeżdżających z odjeżdżającymi jak uważny bu

chalter na dwóch kolumnach, jak Jurek zestawiający właśnie

wydatki z wpływami i klnący na czym Kaltz stoi od drugiego

miejsca po przecinku. Mogła następnie policzyć ławki w tym

parku i kwiaty na tym skwerze, ale cokolwiek by liczyła, tylko

ona była jedną niewiadomą, więc bardzo już znużona zawróci

ła na handlową ulicę, zatrzymała się na chwilę przed witryną

i ujrzawszy nagle w szybie swą twarz, na której wiosny jeszcze

się nie liczą, zmarszczki nie księgują i oczy wychodzą wciąż

zwycięsko z podkrążenia, sięgnęła do wewnętrznej kieszeni

po ostatnią kartkę ratunku z zapisanym adresem, niezbyt pew

nym, gdzie raczej ryzyko iść. Miły, młody rikszarz troskliwie

ułożył walizki przy jej nogach i riksza chyżo przemknęła przez

miasto. Wesoło rozdzwonił się na kocich łbach dzwoneczek po

jazdu i dźwięcznie się rozweseliła na końcu linijki Jurkowa ma

szyna, gdyż wszystko się wreszcie cudownie zgodziło, ponownie

zaokrągliło i na plusie okazał się szpital.

I już dla Janki nie tak daleka droga do niego, do ziemi obie

canej stołówki, do kompotu z możliwą repetą i do dębów rzuca

jących cień. Bo okazało się, że pod bardzo niepewnym adresem

przy stacji Opacz pani Aniela co prawda chętnie bierze, lecz

również przyjmuje. Więc jeszcze dziesięć dni w pokoju z wido-

kiem na ogród za umiarkowane jak na barwy i zapachy pienią

dze, jeszcze pierwsze majowe noce przy lekturze ofert pracy

w „Kurierze" i metod bilansu ciemnych chwilami jak majowa

noc, lecz logicznych jak jedynka zmiażdżona przez dwójkę.

I jeszcze tylko łut szczęścia w postaci Soni, która szyła u pani

Anieli nową sukienkę w świeże kwiaty, podobne nieco do mar-

gerytek w ogrodzie i tak piękne i dziwne, że nieznane dotąd

wszystkim wielbicielom czystej natury i ubranych kobiet, co

najwyżej wyśnione przez tworkowskich wariatów, i teraz ści

skane przez panią Anielę nad biodrami czarnym paskiem ze

srebrną klamerką.

Urodziny! urodziny! niewstrzymane parcie wiosny do świę

ta i cyfr do uczczenia, za to, że przybywają i zdają się okrągłe!

Kuszący szelest barwnego materiału i flesz dekoltu z perełką

na łańcuszku, żeby utrwaliły się i roześmiały twarze wokół, że

by szklanki wzniosły się do toastów, żeby sprawiedliwości, sko

ro już stąpamy po ziemi, stało się zadość! - Zrobimy dla ciebie

wielkie przyjęcie - oznajmił Jurek Soni - gości co najmniej tu

zin i większość z miasta, a mama staropolskim zwyczajem

przyjedzie z ciastem i kompotem.

Łut szczęścia, który podjechał tu właśnie parę przystanków

kolejką, spojrzał więc Jance głęboko w oczy, przypatrzył się sto

sowi podręczników, Janka kazała skrócić sukienkę o centymetr,

podnieść nieco pasek i lekko ściągnąć z tyłu, i w ten sposób, bez

żadnych broń Boże dodatkowych falbanek, pani Anielu, zosta

ła Janka zaproszona, wysłuchana i ucałowana przez Sonię

w oba policzki, a nazajutrz zatrudniona normalnym trybem,

od szeptu Soni w zawsze nadstawione ucho Kaltza po zamaszy

sty podpis Honnette'a na Kaltzowym wniosku a 4.

Gdy w dwa dni później stanęła Janka w progu buchalterii,

zaskrobalo mocniej na papierze pióro wieczne Marcela, krzesło

Jurka nieznacznie zatrzeszczało i na parapecie rozziewa! się

kot Wirtuoz. Zmrużył Jurek oczy za grubymi szkłami i od pro

gu ruszyła w głąb pokoju kawowomleczna plama, przybierając

za każdym metrem coraz bardziej złożone kształty. Domyślił

się już Jurek dwunożnej podstawki w pończoszkach, dostrzegł

już ręce zgrabnym ruchem wypływające spod jasnych rękaw

ków niczym porcelanowe uszka i proszące, by całość miękko

chwycić; jeszcze dwa kroki, i uderzył go widok kawowej kibici

wypełnionej do ostatka stuprocentową arabiką ciała, a za kolej

nym krokiem mógł dostrzec parujące znad szyi ciemniejsze

smugi włosów, i wśród nich twarz afrodyty zrodzoną z oparu

i chylącą się zalotnie to ku jednej, to ku drugiej stronie.

Rzeczywiście, Janka rozejrzała się po raz ostatni w lewo

i w prawo i stanęła niepewnie przed pustym biurkiem, ale już

podniósł się Marcel, już zerwał się Jurek. Sonia dokonała pre

zentacji, pochwaliła dobór sukienki na debiut, po czym wszy

scy, połączonymi siłami księgowych i lekceważąc samotnego

w swym kącie Quicka, zasiedli do świeżo naparzonej, ale niesło-

dzonej herbaty. Nie zdążyły fusy całkiem opaść na dno, a już

Jurek sparzył sobie język i zaparował sobie okulary, i zgubił re

zon we własnej mgle. A tyle miał do powiedzenia wraz z trady

cyjnym wierszykiem o czaju pitym w raju, choćby i to, że wła

śnie kolejny anioł zbliżył kształtne usta do pożyczonej mu

przez Jurka szklanki, że ujął w zgrabne dłonie jego zapasową

łyżeczkę z miękkiego aluminium i że wcale nie jest gorzkie to,

co nieosłodzone, gdyż on Jurek, Jureczek, żaden tam pan Jerzy,

mógłby pić, a nawet sączyć tę herbatę przez wiele długich go

dzin, aż przeminie niejedna wiosna i oliwa okaże się sprawiedli

wa. Przy kolejnej dolewce drzwi się cicho otworzyły i do nieba

wkroczył Kaltz z marsową, jak przystało na ponadludzkie, mi

ną i ustami pełnymi długich rzeczowników, ale zbity z tropu

spojrzeniem Soni, najstraszniejszą w guberni katiuszą, gorszą

od banditen przy szosie, podreptał potulnie po zucker i przy

siadłszy się do ucztujących, opowiedział taki wic, jak to w pie

kle spotyka się Niemiec z Polakiem i diabeł pyta.

Kto wraz z diabłem wyszedł z piekieł, odpowie historia,

ale nie zajmujmy się długim trwaniem, bo oddech nasz krót

ki, bo pośpiech krwi w nas duży, bo niewiele już czasu zostało

do sobotnich urodzin. Dowództwo i nadzór ogólny przejął Ju

rek gryzipiórek, scenarzysta ex machina w podzespole teatru

świata, wielki budowniczy święta. Do wcielenia pięknie wyka

ligrafowanego planu, z podpunktami i odnośnikami, zagonił

wszystkich bez względu na stan zmysłów i stopień zakocha

nia w Soni. Waleczna drużyna cesarzy z pawilonu F pod de

mokratycznym przywództwem Nerona sprzątnęła łąkę

nad Utratą i z zebranych kamieni ułożyła niebanalny stół

pod bufet. Święte z pawilonu K wykonały ze służbowych pa

pierów atrakcyjne girlandy, które komando Marsjan i jeden

z Neptuna rozwiesiło na najniższych gałęziach sosen. Vivaldi

chodził wte i wewte po głównej alejce, mrucząc pod nosem ze

cztery tak na ucho melodie, naczelny Rubens od dwóch dni

kręcił się wokół Soni w poplamionej piżamie i z tajemniczą

miną, zaś Antyplaton gdzieś się zaszył i w ogóle nikomu nie

pokazywał. Stołówka kochana przyrzekła blaszane kubki i ta

lerze, a o prawdziwe noże, długie, harrjerzy, na pewno długie,

obiecał się wystarać Kaltz, i jeszcze o tyle przepustek, ile bę-

dzie trzeba. Któregoś popołudnia zaraz po fajrancie Jerzy po

jechał nagle do Warszawy, dwa razy widziano go, jak szedł

w stronę Pruszkowa, a wieczorami zamykał się z Marcelem

w pokoju, skąd rozbrzmiewało, skandowało i grało, i ostatniej

nocy coś tajemniczo pod oknem gwizdnęło, a co, to się zoba

czy. Wiele pracy czekało też Jankę przy nowych przymiarkach

sukienki Soni, z dnia na dzień coraz lepiej leżącej mimo po

prawek pani Anieli, i podczas długich narad z Jurkiem i Mar

celem nad wyglądem ostatecznym. Ponadto dzień już się roz

kosznie wyciągał kosztem nocy, wiatry przeganiały te

najbardziej szare chmury, wejściówki sprzedając tylko kumu-

lusom, a od Wołgi drżały coraz bardziej niecierpliwie matecz

ka ziemia i tatulo czas.

W sobotę dwudziestego piątego maja pierwszy obudził się

kot Wirtuoz. Miauknął umówione trzy razy i oblizał pyszczek.

Na ten znak słońce puściło przez listowie próbny promień i gdy

tylko przyjął się na korze, wytoczyło zza dachu swoją ciężką

kulę. Wówczas z wielkim hukiem otworzyło się okno w pokoju

na piętrze i wychyliły się dwie pary niespokojnych oczu. Coś

wesoło zagwizdało, to chyba Marcel, coś zanuciło, to Marcel na

pewno, a obok zagadało, jak to Jerzy, gdy słońce kosmiczna na

sza aspiryna przynosi ulgę życiu i świętu odpowiednią oprawę.

Na zapach wiosny pokropili panowie policzki wodą bursztyno

wą, na złote powietrze nad okapem włożyli panowie marynarki

i spodnie ze szczerej bawełny, wyprasowane jak tylko umieli,

na głęboką zieleń traw wciągnęli skarpetki z barwnym szlacz

kiem nad kostką, a na wszystko, co jeszcze piękne i niezaprze-

paszczone, wpięli panowie do butonierek kolorowe wstążki.

Spojrzał Marcel na Jerzego, spojrzał Jerzy na Marcela, dobry

Boże, jak ja go lubię, pomyślał jeden; groźny Jahwe, jakże ja go

lubię, pomyślał drugi.

Tymczasem dwa pawilony dalej trzasnęło okno, madonny

wciągnęły desusy i stanęły oko w oko z otwartą przez przeciąg

szafą.

- No to już - zawołała Janka - nie ma na co czekać, bo spóź

nimy się do biura.

Było na co czekać, na boskie zmiłowanie i na koniec tego

wszystkiego, na lepsze czasy i do domów powroty, albo i faktycz

nie też nie było - Sonia załkała w wyprasowaną chusteczkę -

gdyż po co to mniej więcej wszystko, po co te kwiaty na sukien

ce i pasek ze srebrną klamrą, i ten flakonik z paryską esencją,

kiedy jego nie ma i może już nie będzie. Po drugą chusteczkę się

gnęła Janka, na przyszłość bardziej zachłanna, na przepowied

nie jednak czuła, i objęły się madonny, i szeptały sobie coś

w ucho, i dalej płakały, a łzy im kapały rzęsiście na halki, nie

mych świadków tego, co pod spodem i co w sercu ukryte.

Co mogło jednak zostać na wierzchu, jak nie trwalsze

od smętku kwiaty i zapachy, jak nie wyższe od głupiej ziemi ob

casy, i pasek, który trzeba porządnie ściągnąć. Sprzączka trafi

ła wreszcie w najdalszą dziurkę, Sonia spojrzała ostatni raz

w lustro, zręcznym gestem poprawiła fryzurę i zeszła ostrożnie

po schodach odebrać w stołówce poranny kubek zbożowej i paj

dę z marmoladą.

Huknęło, gruchnęło, a za drzewem, tam gdzie Jurek, zachi

chotało. Chór wariatów utworzył przed drzwiami pawilonu

szczelne i sprofilowane półkole od najwyższego śpiewaka do naj

niższego, i na znak Marcela, który wysunął się z cienia, podał

próbne sol. Przyjęło się znakomicie, gdyż Marcel uśmiechnął się

z satysfakcją, wzniósł groźnie obie ręce, zastygł i nagłym ru

chem ściągnął niebo w dół. Z gardeł napiętych pod pasiastymi

kołnierzykami wydobył się pierwszy liczebnik, okrągły i długi

jak każdy wiek i wszystkie stulecia. Powtórzony wielokrotnie,

ułożył się w prośbę o długie istnienie, gdzieś tak z dziesięć pro

cent wieczności, o szczelny dach nad głową i bociana w gnieź

dzie, o czterolistne koniczynki, o nieprzerwany wschód słońca

nad laguną i o pyszne rzeczy w ustach, kiedy już wyśpiewają

szczęście dnia codziennego. I dodatkowo o wspólne z chórem pi

cie, jakby co.

Ręce Marcela podniosły zasłuchane niebo, machnęły raz

jeszcze z góry w dół i zapadła cisza. Sonia kraśniała i bladła na

przemian, lecz jeszcze bledszy był najstarszy Matuzalem, nestor

Tworek, dobrze pamiętający wyprawy Corteza i indiańskie od-

wety nad ranem. Wysunął się z szeregu z kubkiem dymiącej

zbożowej i pajdą chleba w dłoni, i drżącym krokiem podszedł

do solenizantki, księgowej i azteckiej bogini w jednej osobie,

i ponadto świętej od stóp do głów z wyróżnieniem talii. Podaw

szy jej z namaszczeniem to, co przyniesione, przyklęknął i za

chrypiał wzniosie, zanim się rozpłakał:

- O, przyjmij tę ofiarę i zostań z nami, Ty Wieczna, i swój

dzień czcić pozwól!

Sonia jedną ręką uniosła wysoko kubek, pokazała go

wszystkim i kapłańskim gestem przytknęła do warg; drugą po

głaskała starca po siwej głowie i wśród oklasków lekko dygnę

ła. Wówczas chór wypchnął przed siebie szczyla Lulajże Lulaj,

tonącego w zbyt dużej piżamie. Najmłodszy wśród grona, lecz

już kompletny czubek, podbiegł do Soni, ucałował ją bez żena

dy w oba policzki, włożył na głowę wianuszek z bławatków

i wykrzyknąwszy donośnie „alleluja, alleluja" oraz, po chwili

zadumy, „heil hitler, frau buchalter", pomknął chyżo do szere

gu. Wszyscy wesoło się roześmiali, „te wariat" wykrzyknęli,

i półkole, przemienione w orszak jednym pstryknięciem Marce-

lowych palców, ustawiło się do marszu. Sonia, rozpromienio

na i szepcząca na lewo i prawo „dziękuję, dziękuję", ruszyła

pierwsza, a chór stąpał za nią w takt piosenki o rozmarynie

w chwili rozkwitania i o tym, że och jak przyjemnie. Na progu

administracji Sonia odwróciła się i raz jeszcze wszystkim po

dziękowała, przytulając teatralnie kubek i wianek do serca.

Wówczas Marcel wyciągnął przed siebie ręce, rozcapierzył pal

ce, i chór, mrucząc coś nierówno pod nosem, niechętnie się roz-

szedł, obserwowany zza kolejnego drzewa przed nadzornego

Jurka i łączniczkę Jankę.

Na widok Soni roz stukały się w buchalterii maszyny i liczy

dła i spadł na podłogę jeden niemiecki ołówek. Zrobiło się jakoś

głupio, na szczęście do biura wpadli zziajani Janka z Jurkiem

i machający wciąż rękami Marcel i ucałowali Sonię tak głośno

i tyle razy, że odważyła się uśmiechnąć Bronka i porównać su

kienkę z perskim kobiercem, że wszystkiego najlepszego powie

działa Jabłkowska, a z kąta jakiś blondyn wysapał „ja, gut".

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: