Schizofrenia. Modele klniczne i techniki terapeutyczne. Birchwood M., Jackson Ch.pdf

Max Birchwood

Chris Jackson

Schizofrenia

Przekład: Zofia Pelc

www.AstralWeb.blo.pl

Recenzje wydawnicze:

prof. Jacek Bomba

prof. Jacek Wciórka

Tytuł oryginału: Schizophrenia

Rights Reserved

2004

Authorised translation from English language edition published by Psychology Press, a

member of the Taylor & Francis Group

Wydanie pierwsze

Edytor: Anna Świtajska

Redaktor prowadzący: Sylwia Kot

Redakcja merytoryczna: Jacek Wciórka

Redakcja polonistyczna: Bogumiła Cirocka

Korekta: Magda Witucka

Skład: Piotr Geisler

Projekt okładki: Agnieszka Wójkowska

Wskazówki dla bibliotekarzy:

1/ psychologia kliniczna 2/ psychiatria 3/ psychoterapia

ISBN 83-89574-38-1

Druk: Druk Intro S.A.

ul. Świętokrzyska 32, 88-100 Inowrocław

Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne sp. z o.o.

ul. Bema 4/la, 81-753 Sopot, tel./fax 058/551-61-04, 551-11-01

e-mail: gwp@gwp.pl http://www.gwp.pl

www.AstralWeb.blo.pl

Pamięci Elaine Birchwood

i Gary'ego Jacksona

www.AstralWeb.blo.pl

Rozdział 1

Co to jest schizofrenia?

W pierwszym rozdziale sprecyzujemy, czym jest schizofrenia, i wyjaśnimy, z czym się

wiąże chorowanie na nią. Zajmiemy się też niektórymi kontrowersjami i

nieporozumieniami, które narosły wokół pojęcia schizofrenii.

Doświadczenie schizofrenii

(...) Usiadłem i, jak twierdzi mama, po prostu zacząłem opowiadać kompletne bzdury (...).

Przebadano mnie bardzo dokładnie, a ponieważ lekarzom nie udało się znaleźć nic

nieprawidłowego, wszystko złożyli na karb „nerwów" (...). Odmawiałem wychodzenia z domu,

bo ludzie na ulicy potrafili czytać moje myśli. Mój umysł był przezroczysty (...). Skarżyłem się,

że słyszę głosy każące mi robić różne rzeczy. Czułem się zmuszony do wykonywania ich poleceń

(...). Miałem wrażenie, że wszyscy są przeciwko mnie, nawet pielęgniarki i lekarze (...). Przez

pierwsze dwa miesiące nie myłem zębów, nie kąpałem się ani nie czesałem (...). Po prostu

byłem, aż do momentu, gdy poczułem się lepiej i stopniowo zacząłem dbać o siebie. Zazwyczaj

siadałem samotnie i prawie do nikogo się nie odzywałem (...).

(Joe, 22-ietni mężczyzna z rozpoznaniem schizofrenii)

Schizofrenia to zaburzenie myślenia, w którym umiejętność rozpoznawania rze-

czywistości, reakcje emocjonalne, procesy myślenia, formułowania sądów oraz

umiejętność porozumiewania się pogarszają się tak bardzo, że funkcjonowanie chorej

osoby jest poważnie utrudnione. Częste są takie objawy, jak omamy czy urojenia.

(Warner, 1994, s. 4)

(...) Zobaczyłem krzyż i wtedy przemówił do mnie Bóg. Byłem tego pewny, i wtedy moje myśli

przejęły kontrolę. To były myśli religijne (...) i zacząłem co jakiś czas słyszeć głos. Tuż przed

przyjęciem mnie do szpitala powiedziałem mojemu staremu ojcu, który leżał w łóżku, że Szatan

pod postacią potwora z Loch Ness ma zamiar wylądować na trawniku i zrobi to dla nas, jeśli

obaj zostaniemy razem w domu. Wtedy głos słyszałem już prawie ciągle (...) głos mówił do

mnie od czterech miesięcy. Pewnego dnia siedziałem i słuchałem go, gdy nagle powiedział... „To

jest ostatni przekaz: koniec, bez odbioru". Od tej pory nigdy go nie słyszałem (...) ponownie

(...) moje myśli przejęły kontrolę. To był okres szalonych erotycznych doznań, braku snu,

spacerów o każdej porze, na przykład rozpoczynanych o pierwszej nad ranem, okres strasznego

zmęczenia. Wtedy też często miewałem myśli odnoszące. Wiadomości przekazywano mi za

pomocą numerów na tablicach rejestracyjnych samochodów, a w wielu zdaniach, które

czytałem, także były ukryte zaszyfrowane treści (...).

(Errol, 26-letni mężczyzna chory na schizofrenię)

Urojenia to przekonania danej osoby, które nie są podzielane przez jej rówieśników

należących do tej samej grupy kulturowej. W schizofrenii występują trzy główne typy

urojeń. Doświadczając urojeń pierwszego typu, człowiek może wierzyć (i odczuwać), że

jakieś siły zewnętrzne wywierają wpływ na jego zachowanie i go kontrolują (urojenia

wpływu lub owładnięcia). Urojenia drugiego typu sprawiają, że mająca je osoba wierzy,

że jest podglądana, śledzona czy w jakiś sposób prześladowana (urojenia

prześladowcze). Wreszcie, urojenia trzeciego typu prowadzą do przekonania, że utraciło

się poczucie tożsamości i celowości własnego życia albo też wywołują poczucie posiadania

niezwykłych mocy czy zdolności (urojenia zmiany tożsamości). Niżej zamieszczony opis

realistycznie rekonstruuje doświadczenie urojeniowej tożsamości i udrękę towarzyszącą

przeżywaniu urojeń prześladowczych. Opisywany 23-letni mężczyzna pracował jako

sprzedawca w jednym z dużych sklepów.

www.AstralWeb.blo.pl

(...) Urojenia pojawiały się, gdy przebywałem w swoim mieszkaniu. Byłem wtedy

sprzedawcą. Opracowałem „doskonały, nowy plan", system, według którego chciałem żyć,

który stworzyłem specjalnie dla siebie (...). Moje notatniki były pełne planów. Nie

przestawałem myśleć o tym, że ściga mnie mafia, a chroni FBI, gotowe w każdej chwili

wysłać mnie na szkolenie. Nie mogłem pozbyć się myśli, że moi rodzice są Żydami. Czułem

się tak osamotniony, że byłem gotów poprosić właścicielkę mojego mieszkania o możliwość

pooglądania z jej rodziną telewizji. Płakałbym w trakcie wszystkich programów. W końcu

zdecydowałem się wyjechać do mojej cioci Marii. Walizka z Biblią w środku była wszystkim,

co ze sobą zabrałem. Złapała mnie policja, której złożyłem fałszywe zeznanie - przyznałem

się do morderstwa, po to by mnie aresztowali i chronili przed mafią (...). Mój lekarz

powiedział, że potrzebuję odpoczynku. Następnego dnia inspektor medyczny przyszedł do

mnie z moją mamą, by sprawdzić, jak sobie radzę w mieszkaniu. Pracownik socjalny zabrał

mnie do szpitala. Nie przeciwstawiałem się, myślałem, że to wszystko jest częścią planu (...)

(Mark, 23-letni mężczyzna chory na schizofrenię)

Nie ulega wątpliwości, że schizofrenia jest przyczyną poważnych zmian w psychicznym i

społecznym funkcjonowaniu doświadczających jej osób. U części osób zmiany te mają

charakter przemijający, ale w większości przypadków powracają okresowo lub pozostają

na stałe.

Prawdopodobnie największym kosztem, jaki ponosi osoba obarczona takimi

doświadczeniami, są ich konsekwencje społeczne i psychologiczne, choć i w tej kwestii

można by się spierać - w społeczeństwie żyje przecież wiele osób, których zachowanie

jest w sensie statystycznym nienormalne, a mimo to nie skupiają na sobie powszechnej

uwagi (Peters, Day McKenna, Orbach, 1999). Wydaje się, że dopiero gdy czyjeś

zachowanie doprowadza do poważnego pogorszenia jakości życia albo zagraża dobremu

samopoczuciu samego zainteresowanego lub grona bliskich mu osób, wtedy rodzina, a

zwykle również i społeczeństwo zaczynają odczuwać potrzebę zareagowania. Wśród

najpoważniejszych skutków społecznych i psychologicznych takiej reakcji wymienia się

brak pracy, niepowodzenia i przemieszczenie społeczne, a także utratę pewności siebie,

własnej inicjatywy, a nawet zdolności do samodzielnego funkcjonowania. Ponownie,

najlepiej zilustruje to pewien prawdziwy przypadek.

(...) Colin pracował jako robotnik w fabryce produkującej narzędzia ogrodnicze. Ten 19-latek

mieszkał z matką i siostrą w mieszkaniu komunalnym, w ubogiej części miasta. Zawsze był

spokojną osobą. Miał niewielu przyjaciół. Większość jego zainteresowań miała charakter

samotniczy (wędkarstwo, ogrodnictwo), choć sporadycznie zdarzało mu się spędzać wieczory z

bratem. Pewnego lata, po wizycie u wróżki, Colin nabrał pewności, że rzuciła ona na niego urok i

sprawuje prawie całkowitą kontrolę nad jego zachowaniem i myślami. Colin stał się bardzo zam-

knięty w sobie i przestał chodzić do pracy. Zaczął być podejrzliwy w stosunku do ludzi, a także

wobec rodziny, którą uważał za agentów wróżki. Z relacji jego matki wynika, że większość czasu

spędzał w sypialni, śmiejąc się i mówiąc do siebie. Odkryto, że Colin słyszy głosy. Uważał, że za

ich pomocą wróżka próbuje doprowadzić go do szaleństwa.

Głosy czasem komentowały jego myśli albo zachowanie („zamierza zasnąć" [śmiech]), innym

razem krytykowały go („chce mi się rzygać, gdy widzę, jak żyjesz"; „doprawdy, jesteś

stuknięty"), a czasem były dziwaczne lub nawet dowcipne („on nie jest lubiany, ale jest

lubiany", „kleszcze potwornego kraba dla ciebie, stary"). Colin nie chciał oglądać telewizji, gdyż

miał wrażenie, że słyszy słabo maskowane nawiązania do swojej osoby i swojego zdrowia

psychicznego. Rodzinie Coli-na, która nie spotkała się wcześniej z podobnymi zachowaniami,

nawet przez myśl nie przeszło, że mogą mieć do czynienia z chorobą psychiczną. Woleli

traktować zachowanie Colina jako „fazę", przez którą przechodzi. Ich podejście zmieniło

się gwałtownie, gdy zorientowali się, że Colin od trzech dni nic nie je. Zadzwonili do

lekarza rodzinnego, który natychmiast skierował Colina do lokalnego szpitala psy-

chiatrycznego.

Po dwóch miesiącach hospitalizacji stan Colina bardzo się poprawił, ale mimo to Colin wciąż

słyszał głosy. Były tak natrętne i niepokojące, że nie był w stanie wrócić do pracy. W domu

jeszcze bardziej się wycofywał, a rodzinie ciężko było go zmotywować. Po dwóch latach od

tamtych wydarzeń Colin rzadko się śmieje i wydaje się, że z trudnością rozumie, co się do niego

mówi. Porzucił zamiar powrotu do pracy i trzy razy w tygodniu odwiedza oddział dzienny szpitala

psychiatrycznego. Większość czasu spędza samotnie w swoim pokoju.

(Colin, 24-letni mężczyzna z rozpoznaniem schizofrenii)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: