Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Wydział Biologii
Stanisław Czachorowski
Jak napisać pracę magisterską
– poradnik dla magistranta Katedry Ekologii i Ochrony Środowiska
Praca wykonana w Katedrze Ekologii i Ochrony Środowiska
pod kierunkiem......
OLSZTYN 2001
To jest przykład strony z podziękowaniami (dedykacją) – więcej szczegółów na stronie 12, 26
Pracę tę dedykuję również wszystkim moim byłym magistrantkom i magistrantom. Dziękuję im za trud oraz inspirację do napisania tegoż tekstu.
Na tej stronie mogą się znaleźć podziękowania. Należy raczej unikać standardowych i suchych podziękować promotorowi – jest już on wymieniony na pierwszej stronie. Chyba, że jest to coś wyjątkowego. Nie zapomnij podziękować wszystkim osobom, które w różnorodny sposób pomogły Ci w wykonaniu badań i napisaniu pracy magisterskiej. Ich wysiłek nie może być zapomniany.
Spis Treści
Wstęp 4
Wstęp wstępu 4
Od kiedy zacząć pisanie? 5
Po co i dlaczego studiować biologię? 6
Od czego zacząć? 6
Przegląd piśmiennictwa czyli co inni napisali w temacie „pisanie pracy magisterskiej” 7
Zaznaczenie własnego problemu badawczego 8
Cel niniejszego opracowania (cel pracy) 8
Materiał i metody 8
Technika pisania, czyli jak się do tego zabrać 10
Zbieranie notatek 10
Wyniki – czyli jak napisać prace magisterską 11
Wstęp do wyników - kompozycja całości 11
Przykładowy schemat struktury pracy magisterskiej 12
Strona tytułowa 12
Podziękowania 13
Spis treści 14
1. Wstęp 14
2. Materiał i metody 14
3. Wyniki 15
4. Dyskusja 15
Wnioski lub podsumowanie 16
Streszczenie (abstrakt) 16
Streszczenie w jezyku angielskim 16
Piśmiennictwo 16
Załączniki (tabele, rysunki) 16
Estetyka czyli jak to będzie wyglądało – wyniki cd. 16
Wstęp – czy pisać samemu, czy też zlecić przepisanie? 16
Objętość pracy magisterskiej 17
Estetyka i strona formalna 17
Poprawki, współpraca ze mną 18
Czcionka, marginesy, ustawienia strony, akapity 19
Formatowanie tekstu 20
Ilustracje, tabele 20
Język i styl 20
Dyskusja 21
Piśmiennictwo 21
Załączniki 23
Spis treści wykonany automatycznie: na pasku narzędzi (standardowy) przycisk „wstaw”, wybierz: „indeksy i spisy” i dalej „spis treści”. Możesz wybrać format. Kliknij na powyższy spis treści i spróbuj go zmodyfikować.
Potrzeba niniejszego opracowania, jego kształt i zawartość ukształtowały się w procesie wielogodzinnych poprawek dotychczasowych prac magisterskich wykonanych pod moim kiernkiem (np., Boroszko 2000, Bujarska 2001, Chrzastowska 2000, Kanclerz 1997, Małek 2001, Mońko 2001, Lipnicka 1999[1]). Niniejszy tekst jest pierwszą wersją przygotowywanej broszury. I jak zobaczysz, wymaga jeszcze wielu uzupełnień i poprawek. W tej mierze liczę i na Twoją pomoc. Bardzo proszę o wszelkie uwagi i komentarze (także bezpośrednio w pliku – jest na dołączonej dyskietce). Razem przygotujemy bardziej przydatne opracowanie. W ten sposób będziesz uczestniczyć w kształceniu kolejnych roczników studentów biologii. Samemu ucząc się przez działanie, jednocześnie będziesz nauczać innych.
Praca magisterska jest nie tylko zwieńczeniem i podsumowaniem pięcioletnich studiów magisterskich. Może być także wizytówką studenta i swoistym listem polecającym w poszukiwaniu pracy. Przyszły pracodawca może się zorientować w Twoich różnorodnych talentach i umiejętnościach. Również w umiejętnościach twórczego i logicznego myślenia, rzetelności i innowacyjności w rozwiązywaniu problemów. A także w technicznych umiejętnościach prezentacji wyników, zarówno w aspekcie logiki i „dramaturgii” wywodu, jak i technicznego przygotowania tekstu: jakości ilustracji, składu komputerowego, oprawy, opublikowania w internecie itp.
Praca magisterska jest dla studenta swoistą pracą mistrzowską. Tak jak dla krawca uszycie „dyplomowego”, mistrzowskiego garnituru. Z tym, że ocenie „mistrzostwa” poddana jest Twoja umiejętność naukowego rzemiosła: wyszukiwania i identyfikowania problemów, zbierania i wyszukiwania informacji, krytycznego weryfikowania hipotez oraz argumentacji wywodów. Jak również – co zaznacza się „między wierszami” - umiejętność doboru partnerów do pracy oraz efektywnego współdziałania z nimi. Kształcenie uniwersyteckie jest w gruncie rzeczy kształceniem „biznesowym”. Myślenie jest – mimo całego tego oszałamiającego postępu technologicznego – najdoskonalszą technologią i dlatego poszukuje się dobrych i sprawnych intelektualnie pracowników.
Przystępując do pisania pracy magisterskiej nie zabierasz się tylko za eleganckie zakończenie pięcioletnich studiów. Tworzysz swoją przyszłość. Dlatego warto w ten proces włożyć maksymalnie dużo zaangażowania i wysiłku. Tak jak biegacz na finiszu... Pięć lat to długi dystans. Czy starczy czy sił na efektowną końcówkę?
Praca magisterska jest pisemną pracą naukową poświadczająca o naukowych i uniwersyteckich umiejętnościach studenta. I warto pamiętać, że nauka jest bardziej procesem dochodzenia do prawdy i metodą rozwiązywania problemów, niż miejscem gromadzenia informacji.
Kształcenie uniwersyteckie jest też kształceniem zawodowym. Właśnie tak – zawodowym! We współczesnym świecie coraz większe znaczenie ma wiedza (nie mylić z wiadomościami...) i umiejętność posługiwania się nią. Sprawność w posługiwaniu się metodą naukową jest bardzo przydatna w pracy zawodowej. Nawet nie osławiony iloraz inteligencji (IQ).
Jedną z umiejętności (być może najważniejszą), którą powinien posiadać absolwent uniwersytetu, jest skuteczne przekazywanie informacji w mowie i piśmie, skuteczne publiczne wypowiadanie się. Ta umiejętność rozwijana jest już od pierwszych klas szkoły podstawowej. Czasem zbytnie skoncentrowanie się na zapamiętywaniu informacji (a na kierunku „biologia” informacji tych jest bardzo dużo) powoduje regres w umiejętności płynnej wypowiedzi ustnej czy pisemnej.
Wcześniej, być może miałaś(eś) okazję ćwiczyć umiejętność wypowiedzi ustnych (przedmiot do wyboru – „autoprezentacja”). Teraz przyszła pora do pokazania sobie samemu, promotorowi, władzom wydziału a także przyszłemu pracodawcy, na ile Cię stać w wypowiedziach pisemnych.
Od kiedy zacząć pisanie pracy magisterskiej? Najlepiej już od pierwszego roku studiów. To nie przesada. Warto dużo wcześniej rozpoznać swoje własne zainteresowania czy mocne strony. I przede wszystkim kształcić umiejętność posługiwania się metodą naukową oraz umiejętność wyrazistego i komunikatywnego pisania. Przypomnij sobie przysłowie „trening czyni mistrza”. Warto wykorzystywać każdą okazję: w postaci prac zaliczeniowych, prac seminaryjnych czy nawet publikacji naukowych i esejów popularno-naukowych, drukowanych w ogólnopolskich lub międzynarodowych pismach. Wierzę, że stać Cię na to. Uwierz i Ty.
Żeby wypowiadać się publicznie... trzeba przede wszystkim mieć coś istotnego lub ważnego do powiedzenia, coś interesującego do przekazania. W badaniach naukowych poszukuje się nowych informacji, nowych hipotez lub nowych rozwiązań starych hipotez. Cała procedura badawcza zmierza do „wyprodukowania” nowości, czegoś, co do tej pory było nieznane, niewiadome. Plagiat nie może być interesujący. Łatwiej opisać coś nowego wtedy, gdy masz dobre rozeznanie w tym, co już jest znane. Z tego powodu warto o pracy magisterskiej myśleć już od pierwszego semestru.
Dużo bardziej przyjemnie i efektywnie będzie Ci się pisało pracę magisterską, jeśli będziesz pisał(ła) z pasją i jeśli temat będzie Ciebie osobiście intrygował. Dlatego zajmij się czymś naprawdę ważnym z naukowego punktu widzenia. Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska prowadzi badania w zakresie ekologii bezkręgowców wodnych i niektórych kręgowców. Im lepiej znasz zagadnienie, tym łatwiej będzie Ci zorientować się we wszystkich białych plamach i „plameczka”, nierozwiązanych problemach, tym łatwiej będzie Ci dostrzec błędne hipotezy czy fałszywe rozwiązania. Inspiracji szukaj więc w lekturze (poprzez książki masz dostęp do najtęższych umysłów całego świata) oraz w rozmowach z promotorem lub innymi pracownikami naukowymi. Nie omijaj różnorodnych seminariów, konferencji i spotkań naukowych, mimo że nie są one zajęciami obowiązkowymi lub nie są wprost do Ciebie adresowane.
Nauki biologiczne to nie tylko zestaw informacji, to także swoista filozofia przyrody. Bezpośrednio w „biologii” trudno Ci będzie znaleźć pracę. Może na uczelni, może w placówce naukowej, może w szkole. Ale rozumienie świata otaczającego może być wielce przydatne w dziesiątkach innych zawodów. Po pierwsze studiowanie biologii może być jakimś ważnym elementem poszukiwania sensu w życiu: tym indywidualnym jak i tym ogólnym. Deficyt sensu życia doprowadza do... śmierci! Zarówno w aspekcie indywidualnym jak i społecznym. Jeśli świat jest całością – a ja tak sądzę – to poprzez poznawanie wycinka tego świata można zrozumieć wszystko inne. Tak jak po jednym ziarenku piasku można poznać przeszłość pustyni.
Studiowanie biologii pozwoli ci – jeśli tylko tego zechcesz – zrozumieć prawidłowości rządzące światem zewnętrznym. Do poznawania metoda naukowa jest znakomita. Praca magisterska jest świadectwem, że znasz, rozumiesz i stosujesz metodę naukową. A jeśli to umiesz, to potrafisz skutecznie ją zastosować w każdej firmie i każdej działalności. Narzędzie i „sprzęt” zawsze nosisz ze sobą. Jest to Twój mózg i umiejętność posługiwania się nim...
Postępy współczesnej biologii generują duże zmiany w społeczeństwach całego świata. Ot chociażby możliwości inżynierii genetycznej, biologii molekularnej oraz postęp w naukach medycznych wymuszą na nowo odpowiedź: czy zaakceptować i usankcjonować aborcję, eutanazję, modyfikacje genetyczne przyszłych ludzi? Czy przestępstwa uwarunkowane są genetycznie? Z kolei ekologia i inżynieria środowiskowa stawia problem świadomej odpowiedzialności człowieka za biosferę, stawiają pytanie o przyczyny i konsekwencje wielkiego antropogenicznego wymierania gatunków i ogromnego przekształcania ekosystemów Ziemi. Nauka o życiu – biologia – to nauka o złożoności. Ze zjawiskami złożonymi spotykamy się też na gruncie fizyki, informatyki, optymalizacji różnorodnych procesów. A czyż nie można poszukiwać Dzieła Stworzenia w ewolucji i różnorodności biologicznej? Będąc biologiem będziesz o to wszystko pytany – jako ekspert, nawet przy świątecznym stole. Warto abyś umiał rozwiązywać te problemy i samodzielnie poszukiwać odpowiedzi.
Jak widzisz pisanie pracy magisterskiej nie jest tylko trudną i formalną koniecznością. To także szansa na nabycie wielu przydatnych Ci umiejętności. To także szansa na wypromowanie swojej osoby.
Na trzecim roku musisz zapisać się do jednej z katedr lub zakładu. Wybierając katedrę wybierasz określoną tematykę badawczą. Zorientuj się więc na czym te badania polegają. Sama „botanika” czy „zoologia” to za mało konkretnie. Możesz też zacząć od wyboru odpowiedniego promotora – wszak z nim spędzisz najwięcej czasu. Od charakteru jego osobowości wiele zależy. Wszak trudno zapalić gałąź z wygasłego ogniska... Z drugiej zaś strony od silnego ogniska i mokrą gałąź można zapalić.
Najlepiej zacząć poszukiwania... już od pierwszego roku studiów. Tak żeby pełniej poznać zarówno potencjalnych promotorów jak i tematykę badawcza katedr. Jak to zrobić? Najprościej poprzez pracę w kole naukowym lub nieformalne kontakty ze studentami starszych lat lub doktorantami. Możesz iść wprost do wybranych osób na konsultację, z zapytaniem itp. Część zapewne „spławi” Cię. Ale przynajmniej już wiesz, które studnie są wyschnięte...
Praca w kole naukowym to także kontakt ze starszymi koleżankami i kolegami. Oni pomogą Ci „zbliżyć” się do pracowników naukowych i ich badań. Są też obfitym źródłem informacji. Pamiętaj jednak, że każdy ocenia świat poprzez swój pryzmat, poprzez swoje własne predyspozycje, potrzeby, sympatie i antypatie.
Ty już dokonałaś(eś) wyboru. Wybrałeś mnie jako promotora. Powyższe rady możesz przekazać jedynie młodszym kolegom. Ale nigdy nie jest za późno. Zawsze możesz ulepszyć relacje interpersonalne i osiągnąć więcej. Zawsze Twoja praca magisterska może być lepsza. Od Ciebie najwięcej zależy. Ale to i Tobie najbardziej na tym sukcesie zależy. A przynajmniej powinno...
Co przed Tobą? Wybór tematyki (to już w zasadzie wykonane), wykonanie pracy (jesteś w trakcie) i... napisa...
Carolineaga