Legenda o Leszku Czarnym
Lublin w dawnych wiekach był punktem częstych napadów Rusinów, Litwinów, Jadźwingów, Tatarów i z tego powodu musiał być ustawicznie w pogotowiu do obrony. Za książęcego panowania Leszka Czarnego Lublin skupiał się dokoła kościoła św. Mikołaja na Czwartku jako gród, a zamek grodowy, drewniany wówczas, posiadał załogę i urzędnika z ramienia księcia. Obecne Stare Miasto powstało znacznie później i wtedy było wolną przestrzenią, ze świętym gajem, tradycyjnie z czasów pogańskich przechowanym. Gdy w roku 1282 Jaćwingowie raz jeszcze napadli na Lublin, niszcząc go ogniem, mieczem i rabunkiem, Leszek Czarny, odbywający wówczas sądy w Krakowie, pośpieszył na jego ratunek. Ale zanim przybył na miejsce, napastnicy zbiegli, a książę - wahając się między pościgiem a powrotną drogą do Krakowa - rozkwaterował się ze znużonymi wojownikami w świętym gaju na stoku wzgórza i zasnął pod dębem. I oto nawiedził go proroczy sen. ...Gdzieś z przestrzeni, jakby po tęczowym pomoście łączącym niebo z ziemią, zjawił się przed nim Archanioł Michał na świetlistym koniu i podał mu miecz. Rycerski książę zerwał się ze snu, pobudził odpoczywających wojowników, opowiedział im swoje widzenie, a zrozumiawszy je jako radę bitwy i przepowiednię zwycięstwa, puścił się w pogoń za Jaćwingami i rozbił ich doszczętnie. Wtedy wdzięczność dla Boga i jego wysłannika pobudziła Leszka Czarnego do złożenia godnego wotum. Dla tego celu kazał ściąć na znacznej przestrzeni drzewa świętego gaju i ufundował wspaniały kościół pod wezwaniem św, Michała, zachowawszy pień świętego dębu Światowida, pamiętny proroczym snem, pod ołtarz Chrystusowy. A piękny to był kościół: wczesnogotycki, trójnawowy, z długim prezbiterium, z nawą poprzeczną i dwoma absydami. Z czasem stał się on głównym punktem miasta i przetrwał prawie sześć wieków, bo dopiero w drugiej połowie dziewiętnastego stulecia został rozebrany jako zagrażający bezpieczeństwu publicznemu. I oto okazało się po rozebraniu go, że pod głównym ołtarzem tkwi nie zniszczony pień legendarnego dębu, z którego zrobiono pasyjkę pół metra wysoką dla skarbca katedralnego, a ułamki przesłano miłośnikowi Lublina - Kraszewskiemu. Obecnie oglądamy już tylko fundamenty tej wspaniałej kolegiaty, staraniem konserwatorów zabezpieczone, a przez bezmyślnych wyrostków i dziatwę marnowane. A ci, którzy myśleć umieją, opowiadają sobie legendę o Leszku Czarnym, starając się wywołać z przestrzeni świetlistą postać Archanioła z mieczem. Udokumentowane jest istnienie na Czwartku nieprzerwanego osadnictwa w wiekach VII-IX a następnie od XI wieku, natomiast nie natrafiono tam na ślady grodu.
derwisz77