maści, kremy, żele - artykuł.pdf - Technologia Postaci leków - mPIETRUH

INTERMEN - PORTAL DLA MÊ¯CZYZN

Ma¶ci, kremy, ¿ele - czyli o co chodzi z lekami stosowanymi na skórê

Leki przeznaczone do stosowania zewnêtrznego stanowi± liczn± grupê w¶ród preparatów dostêpnych na

rynku. Zaliczaj± siê do nich specyfiki podawane na skórê lub błony ¶luzowe w celu wywarcia działania

terapeutycznego, lub ochronnego.

Leki przeznaczone do stosowania zewnêtrznego stanowi± liczn± grupê w¶ród preparatów dostêpnych na

rynku. Zaliczaj± siê do nich specyfiki podawane na skórê lub błony ¶luzowe w celu wywarcia działania

terapeutycznego, lub ochronnego. Mog± wystêpowaæ pod postaci± ma¶ci, kremów, ¿eli, roztworów,

emulsji, past, plastrów, pudrów, zasypek, zawiesin (pudry płynne), aerozoli. Dobór postaci leku dla

konkretnej substancji leczniczej ma zapewniæ jej jak najlepsze parametry (np. uwalnianie, wchłanianie

substancji leczniczej) warunkuj±ce efekt terapeutyczny.

Ze wzglêdu na stopieñ przenikania substancji leczniczej przez poszczególne warstwy skóry wyró¿niamy

trzy typy działania leków zewnêtrznych. Pierwszy z nich to adsorpcja wystêpuj±ca, gdy lek dociera

jedynie do zewnêtrznej, martwej warstwy naskórka i tam rozwija siê jego działanie (np. leki działaj±ce

antyseptyczne, ¶ci±gaj±co, ochronnie). Gdy specyfik przenika dalej, w gł±b ¿ywej struktury skóry

wła¶ciwej, a jednocze¶nie nie wnika do naczyñ krwiono¶nych mówimy o penetracji (np.: leki

przeciwalergiczne). Wnikanie substancji do skórnych naczyñ krwiono¶nych (co mo¿e przyczyniæ siê do

przedostawania siê leku wraz z krwi± do innych tkanek) nazywamy resorpcj± (w ten sposób podawane s±

np.: hormony, witaminy, kwas salicylowy, olejki eteryczne, wyci±gi ro¶linne). Proces ten umo¿liwia lekom

podawanym zewnêtrznie wywieraæ działanie ogólne na organizm, co je¿eli nie jest efektem zamierzonym

w pewnych przypadkach mo¿e stanowiæ zagro¿enie dla pacjenta. Z takim zjawiskiem mamy do czynienia,

gdy lek podawany jest na zbyt du¿± powierzchniê skóry, lub błon ¶luzowych lub gdy pacjent jest uczulony

na podawan± w postaci zewnêtrznej substancjê (np. salicylany). Innym wa¿nym aspektem jest

stosowanie leków zewnêtrznych u dzieci, których skóra nie stanowi tak sprawnej bariery jak u osób

dorosłych. Wiele substancji łatwiej przenika do kr±¿enia ogólnego mog±c wywieraæ działania negatywne.

Nale¿y wiêc pamiêtaæ, ¿e podobnie jak w przypadku leków doustnych istniej± pewne ograniczenia

wiekowe, co do ich stosowania. Przykładem mog± byæ rozgrzewaj±co-inhalacyjne ma¶ci zawieraj±ce

kamforê przeciwwskazane dla dzieci do 3 roku ¿ycia nie tylko ze wzglêdu na silnie dra¿ni±ce działanie

kamfory, ale równie¿ w zwi±zku z mo¿liwo¶ci± wyst±pienia skurczu oskrzeli. Lek mo¿e przenikaæ nie tylko

poprzez naskórek, ale równie¿ przez ujêcia gruczołów potowych i mieszków włosowych oraz płytkê

paznokciow± (głównie leki przeciwgrzybicze). Ma to jednak mniejsze znaczenie w stosunku do działania

przez struktury naskórka.

Do wymiany zwi±zków chemicznych pomiêdzy skór±, a otaczaj±cym j± ¶rodowiskiem dochodzi tak¿e w

trakcie k±pieli i innych zabiegów fizjoterapeutycznych. Z otoczenia przenikaj± substancje zawarte w

k±pieli czy okładzie (np. pochodne beta – sitosterolu, kwasy humidowe borowin, minerały zawarte

w solankach, wodach mineralnych), a z kolei ze skóry wypłukiwane s± : sól, kwas moczowy, kwas

mlekowy, cholesterol, co mo¿e mieæ znaczenie w procesach oczyszczania organizmu.

Aby zwiêkszyæ ilo¶æ substancji wnikaj±cej przez skórê w gł±b tkanki stosuje siê takie zabiegi

fizykoterapeutyczne jak jonoforeza gdzie cz±steczki leku intensywniej wnikaj± dziêki zjawisku przepływu

pr±du elektrycznego, czy fonoforeza, gdzie efekt ten osi±ga siê dziêki ultrad¼wiêkom. Metody te stosuje

siê przy podawaniu leków np. przeciwbólowych, przeciwzapalnych, znieczulaj±cych miejscowo,

antybiotyków, roztworów borowiny i innych.

Ciekaw± postaci± leków naskórnych s± plastry. Mog± wywieraæ działanie ograniczaj±ce siê jedynie do

miejsca podania np.: plastry przeciw odciskom z kwasem salicylowym, plastry rozgrzewaj±ce zawieraj±ce

wyci±g z pieprzowca, lub działanie ich mo¿e dotyczyæ całego organizmu jak w przypadku plastrów

transdermalnych. Te ostatnie stopniowo uwalniaj±c substancje lecznicz± do krwioobiegu, zapewniaj± stałe

stê¿enie leku we krwi, umo¿liwiaj± przedłu¿one działanie, zmniejszenie działañ niepo¿±danych. Zalet± ich

jest równie¿ nie obci±¿anie układu pokarmowego, a tak¿e mo¿liwo¶æ przerwania terapii w dowolnym

momencie, przez usuniêcie plastra. Systemy transdermalne stosowane s± w leczeniu: bólu, zaburzeñ

hormonalnych, choroby niedokrwiennej serca, nikotynizmu, choroby lokomocyjnej i nadci¶nienia.

Ma¶ci, ¿ele, kremy, pasty Składaj± siê z substancji leczniczej i podło¿a stanowi±cego ¶rodowisko, w

którym substancja lecznicza jest rozpuszczona, zawieszona lub wemulgowana. Wszystkie powinny dobrze

rozsmarowywaæ siê na skórze w temperaturze pokojowej. Mog± byæ stosowane na skórê, błony ¶luzowe

oraz stanowi± jedn± z form leków ocznych.

Tu nale¿y zaznaczyæ, ¿e jak wszystkie leki podawane na powierzchnie gałki ocznej musz± spełniaæ

odpowiednie kryteria co do czysto¶ci, trwało¶ci, oraz doboru składników i bezwzglêdnie nie wolno

http://intermen.pl/new

Wygenerowano: 28 March, 2008, 09:17

INTERMEN - PORTAL DLA MÊ¯CZYZN

podawaæ do oka leków do tego nie przeznaczonych! Do wytwarzania tych postaci leku stosuje siê

ró¿norodne podło¿a stanowi±ce przewa¿aj±c± czê¶æ ich masy np.: euceryna, wazelina, lanolina, smalec

wieprzowy, lekobaza i inne. W ma¶ciach czê¶ciej stosuje siê podło¿a tłuste, kremy zawieraj± głównie

podło¿a uwodnione. Dobór odpowiedniego no¶nika ma na celu jak najlepsze działanie konkretnej

substancji leczniczej, jej uwalnianie, i wchłanianie przez skórê.

Oprócz typowego działania terapeutycznego warunkowanego przez substancje lecznicz± zawart± w leku

ma¶ci, ¿ele lub kremy mog± byæ stosowane w innym celu. - mog± stanowiæ ochronê przed czynnikami

chemicznymi. S± to preparaty profilaktyczne przeznaczone do stosowania na skórê, których zadaniem

jest ochrona przed substancjami szkodliwymi, b±d¼ poprzez stworzenie bariery ochronnej wobec

czynników, b±d¼ poprzez zneutralizowanie działania negatywnego. Stosowne s± głównie w zapobieganiu

uszkodzeñ skóry wynikaj±cych z kontaktu z substancjami niebezpiecznymi np.: kwasami, zasadami,

rozpuszczalnikami w przemy¶le chemicznym (tzw. rêkawiczki chemiczne). - inna forma ochrony to

preparaty promieniochłonne stosowane dla protekcji przed promieniowaniem słonecznym zawieraj±ce

substancje absorbuj±ce o ró¿nej mocy. U¿ywane w profilaktyce poparzeñ słonecznych i raka skóry. - o

działaniu ochronnym mo¿emy mówiæ równie¿ w kontek¶cie preparatów odstraszaj±cych insekty (komary,

kleszcze, meszkii inne uci±¿liwe stworzenia). - mog± słu¿yæ jako ¶rodek po¶lizgowy np. do masa¿u, w

niektórych zabiegach diagnostycznych, a tak¿e zwiêkszaj± komfort współ¿ycia w przypadku sucho¶ci

pochwy - stanowi± podstawowe postacie leku w kosmetologii (głównie kremy i ¿ele).

Ma¶ci (Ungmenta) - s± postaci± leku przeznaczon± do stosowania zewnêtrznego na skórê, lub błony

¶luzowe w celu uzyskania działania miejscowego lub ogólnego. Składaj± siê z substancji leczniczej

rozpuszczonej, zawieszonej, lub wemulgowanej w podło¿e.

Kremy - (Cremores) preparaty stosowane w dermatologii, ale równie¿ w kosmetologii w celu pielêgnacji

skóry. Maj± w porównaniu z ma¶ciami strukturê bardziej uwodnion±. Mog± nawadniaæ, natłuszczaæ,

od¿ywiaæ skórê oraz wywieraæ działanie specjalistyczne np.: kremy przeciwzmarszczkowe, kremy z

ceramidami. Dermatologiczne mog± zawieraæ równie¿ substancje lecznicze np.: hormony, witaminy,

eznymy. Traktowane s± jako postaæ leku ró¿ni±ca siê od ma¶ci głównie wiêksz± zawarto¶ci± wody.

Pasty - (Pastae) stê¿one ma¶ci o charakterze zawiesin zawieraj±ce 25-50% sproszkowanych substancji

stałych, nadaj±ce siê do rozsmarowywania. Mog± byæ stosowane np.: w dermatologii, lub jako pasty

czyszcz±ce do zêbów.

¯el (Gelatum) - koloidalne dyspersje ciała stałego w cieczy. Je¿eli ¶rodowiskiem, w którym ciało stałe jest

rozproszone to woda mówimy o hydro¿elach. Obecnie stosowane coraz czê¶ciej gdy¿ wiele substancji ma

lepsze wła¶ciwo¶ci w tej postaci ni¿ w postaci ma¶ci czy kremów.

Uwagi dotycz±ce stosowania leków zewnêtrznych - nieumiejêtne stosowanie niektórych ma¶ci np.:

sterydów jest niebezpieczne i mo¿e doprowadziæ do powa¿nych uszkodzeñ skóry. Nie stosujmy ich na

własn± rêkê. - nie wolno stosowaæ ¿adnych substancji na uszkodzon± skórê, lub gałkê oczn± poza lekami

wskazanymi do tego celu. Metody babcine w tym przypadku mog± przynie¶æ wstrz±saj±ce efekty. -

nale¿y pamiêtaæ, ¿e skóra dziecka nie stanowi tak dobrej bariery, jak skóra osoby dorosłej - składniki

zawarte w leku mog± uczulaæ np. salicylany - niektóre leki nale¿y przechowywaæ w lodówce. Zawsze

nale¿y przeczytaæ doł±czon± do preparatu ulotkê.

dr n. farm. Piotr Kaczmarczyk

Artykuł ukazał siê w czasopi¶mie &bdquo;Po pierwsze człowiek” nr 21/2005

{mos_fb_discuss:8}

http://intermen.pl/new

Wygenerowano: 28 March, 2008, 09:17

maści, kremy, żele - artykuł.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: