Platon-Listy.pdf

PLATON

LISTY

‘Επιστολαι

edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl

mail: historian@z.pl

MMIII ®

LIST PIERWSZY

PLATON ŻYCZY DIONIZJOSOWI , ABY MU SIĘ DOBRZE DZIAŁO .

Przeżyłem u Was taki szmat czasu i zarządzałem Wa-

szym państwem, zyskawszy sobie zaufanie większe niż

ktokolwiek inny; lecz podczas gdy Wy czerpaliście ko-

rzyści, ja oszczerstwom, choć były tak ciężkie, stawiałem

czoło. Wiedziałem bowiem, że nikt nie uwierzy, żeby

jakiś okrutniejszy czyn z Waszej strony mógł powstać

za moją zgodą. I wszystkich biorących wraz z Wami

udział w sprawach państwowych mam tutaj za świadków;

stawałem po stronie wielu z nich walcząc w ich obronie

i od niemałej uchroniłem klęski. I oto ja, który postawiony

z pełnią władzy na straży interesów Waszego państwa,

ustrzegłem je tylokrotnie od zguby, zostałem odesłany

w sposób bardziej niegodny, niżby się należało, żebyście

wyprawiali od siebie i kazali się zabierać w drogę że-

brakowi, który by przeżył u Was taki szmat czasu. Na

przyszłość więc będę myślał o sobie i dalej się trzymał od

ludzi. Ty zaś

władyka taki, będziesz gospodarzył sam 1 .

Tę sumkę złota wspaniałą, którą dałeś mi na drogę,

odwozi Ci Bakchejos wraz z tym listem. Nie wystarczała

1 Wiersz z nieznanego utworu.

bowiem ani na potrzeby podróży, ani nie mogła w ogóle

przydać się poza tym. Ujmę tylko przynosi Tobie, że ją

dałeś i niewiele mniejszą przyniosłaby mnie, gdybym ją

przyjął. Wobec tego też nie przyjmuję. Dla Ciebie nie ma

oczywiście żadnego znaczenia, czy odbierasz, czy dajesz

taką sumę, zabierz ją więc sobie i obdarz nią kogo innego

z Twoich przyjaciół, jakeś to zrobił ze mną. Bo i ja zosta-

łem dostatecznie przez Ciebie obdarowany. Na czasie

byłoby przytoczyć tu wiersz Eurypidesa, że, o ile Ci się

jakoś inaczej ułożą wypadki,

zapragniesz, aby taki ktoś przy Tobie stał 2 .

Chcę Ci jeszcze przypomnieć, że także większość innych

tragediopisarzy, gdy wprowadza na scenę tyrana ginącego

z czyjejś ręki, każe mu wołać:

przez druhów opuszczony ginę, biedny, dziś 3 ,

ale nikt go jeszcze nie przedstawił ginącego z braku zło-

ta. Także i wiersz następny „rozsądnym ludziom zda się

głosić zdrową myśl" 4

Niczym blask złota, tak rzadki w beznadziei ludzkiego żywota,

Niczym kruszce bezcenne, łoża ze srebra, skarb źrenic olśnionych

zachwytem,

Niczym ziemi rozległej żyzne, plonem obciążone łany,

Wobec zacnych mężów myśli zestrojonej zgodnie 5 .

Bądź zdrów i zdawaj sobie sprawę, żeś tak bardzo za-

winił w stosunku do nas, aby w stosunku do innych

postępować inaczej.

2 Fragment z nieznanej tragedii (Nauck, Trg. Gr. Frg. 2 , Eur., frg. 956).

3 Fragment z nieznanej tragedii (Nauck, Trg. Gr. Frg. 2 Adesp. 347).

4 Wiersz nieznanego pochodzenia.

5 Wiersze nieznane (Berg, Poet. lyr. Gr. Adesp. frg. 138).

LIST DRUGI

PLATON ŻYCZY DIONIZJOSOWI , ABY MU SIĘ DOBRZE

DZIAŁO . Słyszałem od Archedemosa, że jesteś zdania, iż

nie tylko ja osobiście nie powinienem sobie pozwolić mó-

wić coś na Ciebie, lecz że także bliscy mi ludzie winni

się powstrzymywać od wszelkiego czynu i słowa, które

by było na Twoją szkodę; wyłączasz jedynie Diona.

Już to samo jednak, że wyłączasz Diona, wskazuje, że nie

mam wpływu na moich bliskich. Gdybym bowiem po-

siadał wpływ tak na innych, jak przede wszystkim na

Ciebie i na Diona, większe by stąd wynikły korzyści, jak

sądzę, i dla nas wszystkich i dla pozostałych Greków.

Lecz moja wielkość teraz tylko w tym, że sam postępuję

według własnych zasad. A wdaję się w to dlatego, że nie

ma jednego uczciwego słowa w tym, co Ci naopowiadali

Kratistolos i Poliksenos. Podobno miał jeden z nich

mówić, że słyszał, jak podczas igrzysk w Olimpu

wielu z tych, którzy byli ze mną, odzywało się obelżywie

o Tobie. Być może, że ma lepszy słuch ode mnie, ja

bowiem nie słyszałem. Trzeba więc, jak mi się wydaje,

żebyś sobie na przyszłość postanowił, że zwrócisz się, o ile

by ktoś kiedyś coś podobnego mówił o kimkolwiek z nas,

wprost do mnie listownie i zapytasz, jak to było. Powiedzieć

prawdy z pewnością nie zawaham się, ani się nie powsty-

dzę. — Co do naszych zaś, moich i Twoich, wzajemnych

stosunków, to przedstawiają się one jak następuje: nie

jesteśmy ludźmi nieznanymi, słyszał o nas, żeby tak po-

wiedzieć, każdy Grek; zbliżenie nasze również nie jest

czymś, o czym się milczy. Musisz sobie zdawać sprawę,

że nie będzie się o nim milczało i w przyszłości. Wie o nim

tylu 6 ludzi, jako że nie było ono czymś błahym i nie było

6 Czytam τοσούτοι wraz z F. Novotnym (Platonis epistulae, Brno 1930)

i innymi.

trzymane w ukryciu. Po co więc mówię to teraz ? Powiem

zacząwszy od rzeczy zasadniczej: rozum i wielka potęga

dążą z natury rzeczy do zespolenia się, toteż gonią wciąż

wzajemnie za sobą, poszukują się, łączą. A ludzie następnie

z przyjemnością sobie o tym opowiadają, albo słuchają

chętnie jak o tym prawią inni czy to w prywatnych po-

gawędkach, czy w utworach poetyckich. Tak na przykład,

gdy mowa jest o Hieronie i o Pauzaniaszu ze Sparty, lubią

wspominać o ich zbliżeniu z Simonidesem i o tym, co on

zdziałał i co do nich mówił; zazwyczaj również wysławiają

razem Periandra z Koryntu i Talesa z Miletu, Peryklesa

i Anaksagorasa, a Krezusa znów i Solona, jako mędrców,

wraz z władcą Cyrusem. Naśladując ten zwyczaj łączą

poeci razem Kreonta i Terezjasza, Poliejdesa i Minosa,

Agamemnona i Nestora, Odyseusza i Palamedesa — a zda-

je mi się, że i pierwsi ludzie w tej właśnie myśli połączyli

z sobą Prometeusza i Zeusa — i opiewają, jak to jedni

z nich poróżnieni są z sobą, a inni w przyjaźni, i jak raz

są w przyjaźni, a kiedy indziej poróżnieni, i jak znów zgod-

ni są z sobą w jednej sprawie, a różnią się zdaniem w dru-

giej. Mówię to wszystko, aby ci wykazać, że gdy i my

zejdziemy z tego świata, nie zamilkną jednak wraz z nami

głosy ludzkiej o nas opinii. Toteż musimy mieć ją na

względzie. Bo należy, jak się zdaje, uwzględniać i przysz-

łość, skoro tak się już jakoś dzieje, jakby na mocy jakiegoś

prawa, że im podlejsze natury, tym mniej się o nią troszczą,

szlachetniejsze robią wszystko, aby zyskać poklask potom-

nych. Jest mi to także dowodem, że umarli posiadają pewną

świadomość tego, co się dzieje tutaj. Że to tak jest, prze-

powiadają wszakże w wieszczym przeczuciu najzacniejsze

duchy, przeczą najlichsze; lecz więcej chyba znaczą

przepowiednie bożych mężów niż tych, którzy nimi nie są.

Przypuszczam, że owi ludzie dawniejsi, o których wspomi-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: