garsc informacji o odpadach.pdf

Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl

– bazy materiałów do edukacji ekologicznej

Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl

ODBIORCA

Szkoły

FORMA EDUKACYJNA

Informacja

TEMAT

Odpady

Garść informacji o odpadach – ich właściwościach, sposobach utylizacji i problemach z

nimi związanych. PVC, azbest, odpady gumowe – to tylko niektóre z omówionych tu

grup odpadów.

PVC

PVC czyli polichlorek winylu jest jednym z najstarszych tworzyw termoplastycznych i

pod względem powszechności stosowania ciągle znajduje się w czołówce

standardowych termoplastów.

Posiada takie właściwości jak:

przezroczystość, lekkość, nieprzepuszczalność gazów i zapachów ,odporność na oleje,

tłuszcze i kwasy , dobrą przetwarzalność, odporność na korozję i ekstremalne warunki

atmosferyczne.

Zastosowanie:

Cechy te spowodowały powszechne wprowadzenie go do przemysłu opakowaniowego,

zwłaszcza jako opakowania produktów chemii gospodarczej, oraz umożliwiły

zastosowanie PVC do wytwarzania elementów o długim „czasie życia” dla budownictwa

lub motoryzacji (profile okienne, rury i kształtki profilowe do instalacji wodno-

kanalizacyjnych, rolety, przewody kanałowe do kabli, rynny dachowe, meble biurowe i

ogrodowe, części samochodowe). PVC jest ponadto stosowany do wyrobu kart

kredytowych, płyt gramofonowych, dyskietek i in. plastyfikowany PVC jest używany

powszechnie do wytwarzania wykładzin podłogowych, izolacji kablowych, folii i węży. Ze

względu na obojętność biologiczną, PVC stosuje się w technice medycznej (węże do

płynów infuzyjnych, cewniki, pojemniki na krew, rękawiczki jednorazowego użytku).

PVC zastępuje więc metale, szkło, papier, skórę i inne materiały klasyczne.

Najpoważniejsze zastrzeżenia wobec PVC dotyczą generalnie dużego udziału

chloru (ok. 57% mas.) w cząsteczce polimeru, który w pewnych warunkach może

stanowić potencjalne zagrożenie dla środowiska. Czysty polimer składowany na

wysypisku nie jest niebezpieczny dla otoczenia, gdyż jest biologicznie nierozkładalny.

Obecne jednak w wyrobach z PVC dodatki (plastyfikatory, stabilizatory, pigmenty) mogą

przedostawać się do wód infiltracyjnych, powodując obciążenie gleby i wody gruntowej

szkodliwymi substancjami organicznymi lub metalami ciężkimi. Dotyczy to jednak

głównie wyrobów z plastyfikowanego PVC, bowiem podczas składowania odpadów z

twardego PVC nie uwalniają się z nich żadne składniki.

Chociaż spalanie skutecznie przyczyniają się do redukcji objętości odpadów, są

jednak źródłem znacznego zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Krytyce

Materiał opublikowany dzięki wsparciu:

Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl

– bazy materiałów do edukacji ekologicznej

Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl

poddawane jest zwłaszcza spalanie odpadów z PVC i towarzyszące temu procesowi

wydzielanie HCI i związków chloroorganicznych, głównie jednak potencjalna możliwość

emisji silnie toksycznych dioksyn.

Recykling PVC jest jednak tylko wtedy ekonomicznie i ekologicznie uzasadniony,

kiedy dokonuje się selektywnej zbiórki zużytych wyrobów tego samego asortymentu.

Zebrane tak odpady są jednorodne i można je następnie przetwarzać na takie same lub

podobne wyroby, np. ze starych okien - nowe okna, ze starych wykładzin - nowe

wykładziny.

Okna

Stare ramy okienne i drzwiowe z PVC są zbierane i składowane u wytwórców lub w

specjalistycznych firmach utylizacyjnych, w których się ustawia przeznaczone do tego

celu okratowane boksy. W określonym czasowo rytmie przewozi się je do zakładów, w

których są demontowane i rozdzielane na poszczególne składniki (metal, guma, szkło,

PVC); z kolei oddzielone tworzywo poddaje się recyklingowi materiałowemu, aż

wreszcie w postaci granulatu kieruje się do ponownej przeróbki na nowe profile.

Preferowany kierunek utylizacji PVC to recykling materiałowy.

Wykładziny z PVC

W analogiczny sposób grupa firm wytwarzających w Niemczech wykładziny podłogowe

z PVC gwarantuje odebranie i przetworzenie zużytych wykładzin w tzw. zamkniętym

obiegu materiałowym Następnie wykładziny te, po oddzieleniu kleju i gipsu, są

rozdrabniane, myte i mielone. Uzyskany w ten sposób proszek PVC jest surowcem do

nowych wykładzin.

Inne odpady PVC

Dzięki podobnym inicjatywom jest możliwe również odzyskiwanie PVC z wielu innych

wyrobów, jak kart kredytowych, butelek, płyt gramofonowych, kart telefonicznych, kabli

elektrycznych, folii i inne.

Przedstawione przykłady realizowanego już w Europie recyklingu materiałowego

jednakowych asortymentowo odpadów PVC dowodzą, że polimer ten może być niemal

w pełni odzyskiwany. Zachowanie obiegu zamkniętego sprawia, że recykling

materiałowy zużytych wyrobów z PVC nie wytwarza żadnych odpadów, a zatem nie

stanowi istotnego obciążenia dla środowiska. Taka metoda recyklingu zapewnia

najwyższy stopień wykorzystania wartości materiałowej odpadów, uzyskany bowiem

recyklat niemal w całości nadaje się do zastąpienia nowego surowca. Natomiast w

wyniku destrukcyjnych metod recyklingu (hydroliza, piroliza) powstają tylko niewielkie

ilości produktów, które można wykorzystać jako surowiec (np. mieszanina

węglowodorów) bądź nośnik energii; podczas spalania można odzyskać już tylko

energię.

W Polsce

Znaczący udział w recyklingu takich odpadów mają dwa polskie zakłady przeróbki po- I

użytkowych odpadów termoplastycznych: Zakłady Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych w

Kłaju k/Krakowa i Zakłady Chemiczne w Międzyrzeczu k/Gorzowa Wlkp. Wspólnie z

Instytutem Przemysłu Tworzyw i Farb uruchomiono proces odzysku PVC ze zużytych

profili. Uzyskany recyklat zastosowano do wytwarzania takich wyrobów, jak profil do

Materiał opublikowany dzięki wsparciu:

Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl

– bazy materiałów do edukacji ekologicznej

Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl

bezściółkowego chowu bydła, profil do konstrukcji namiotów foliowych, profil ławki

stadion owej i in. Wdrożono również recykling zużytych wyrobów z plastyfikowanego

PVC połączonego z materiałem niepolimerowym, takim jak wykładziny na podłożu

tkaninowym lub tapety na podłożu papierowym. Ze względu na znaczne koszty

oddzielenia tworzywa od nośnika, opracowano technologię, która umożliwia

przetworzenie odpadu wraz z nośnikiem i wyprodukowanie z takiego recyklatu nowego

wyrobu. Zasadniczym elementem tego rozwiązania jest zwiększenie ciężaru

nasypowego rozdrobnionych odpadów. Osiągnięto to w wyniku rozdrabniania odpadów

połączonego z aglomeracją z dodatkiem niewielkiej ilości nowej mieszanki PVC.

Uzyskany aglomerat może być następnie przetwarzany metodą wytłaczania. wtrysku.

prasowania lub na walcach. Z takiego recyklatu są produkowane grube folie techniczne

(np. folia podłogowa do autobusów). folie izolacyjne, bloki i płyty zabezpieczające noże

wycinarek dla przemysłu obuwniczego. Autorzy stwierdzili, że dzięki obecności

rozdrobnionych włókien tkaniny nośnikowej otrzymywane folie techniczne mają lepsze

właściwości fizykomechaniczne niż folie z surowca oryginalnego.

PET

Politereftalan etylenu produkowany jest od 1941 r. jako surowiec włókienniczy. W latach

pięćdziesiątych zastosowano go do produkcji folii, a w końcu lat sześćdziesiątych - do

przetwórstwa wtryskowego. Od połowy lat siedemdziesiątych jest on stosowany do

wytwarzania butelek do napojów gazowanych.

Politereftalan etylenu (PET) jest tworzywem zaliczający się do poliestrów

termoplastycznych, posiada on budowę liniową. W zależności od szybkości chłodzenia

stopu otrzymujemy PET bezpostaciowy przezroczysty, przy szybkim chłodzeniu i

częściowo skrystalizowany nieprzezroczysty przy powolnym.

Własności

Charakterystyczne własności PET to:

- temperatura użytkowania od -40 – 100 st. C,

- wysoka udarność ok. 14 J/cm2, wytrzymałość na rozciąganie ok. 70 MPa i twardość,

- duża odporność chemiczna, na: oleje, smary, benzynę, rozcieńczone kwasy i alkalia;

- brak odporności na działanie: mocnych zasad i fenoli oraz przegrzanej pary wodnej;

- dobra odporność na czynniki atmosferyczne,

- dobre własności dielektryczne.

W porównaniu z typowymi termoplastami jak PCW, PE czy PP, ma znacznie większą

wytrzymałość mechaniczną.

Metody przetwarzania

Elementy konstrukcyjne z PET wytwarza się metodami typowymi dla termoplastów

przez wtryskiwanie w temperaturze 140 st. C.

Zastosowanie

PET jest szeroko stosowny w przemyśle spożywczym (do produkcji butelek,

przeźroczystych folii), w przemyśle elektrycznym, samochodowym, oraz na elementy

sprzętu sportowego tj. wiązania narciarskie, osprzęt żeglarski, jest on także dobrym

Materiał opublikowany dzięki wsparciu:

Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl

– bazy materiałów do edukacji ekologicznej

Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl

surowcem do produkcji włókna Elana. Otrzymuje się z niego włókna (terylen, dacron), z

których wytwarzane są niemnące tkaniny używane do wyrobu odzieży. Zastępuje

odlewy metalowe i wyroby z duroplastów w budowie maszyn i części samochodowych.

Produkcja tworzyw sztucznych na świecie wynosi obecnie ponad 100 mln ton rocznie.

Rodzaje opakowań z PET

Obecnie stosowane na polskim rynku opakowania z politereftalanu etylenowego PET to

głównie:

l) butelki jednorazowego użycia do napojów gazowanych i niegazowanych,

2) butelki wielokrotnego użycia, głównie do napojów gazowanych,

3) butelki i pudełka jednorazowego użycia do produktów spożywczych i kosmetycznych,

4) butelki po płynach do mycia naczyń, chemii gospodarczej itp.,

5) opakowania termoformowane typu "blister- pack", tacki, kubki itp.,

6) opakowania z laminatów, w których występuje folia z PET jako jedna z warstw

składowych.

Butelki typu PET są stosunkowo nowym rodzajem opakowań na polskim rynku.

Ogromny popyt na ten asortyment doprowadził do powstania w latach 1990-1993 ponad

15 dużych, zakładów produkcyjnych wytwarzających od kilku do kilkunastu milionów

sztuk butelek rocznie. Daje to produkcję roczną rzędu 1200-1500 mln sztuk butelek,

głównie 1,5- i 2-litrowych. Zdolność produkcyjna przemysłu opakowań z PET w Polsce

oraz producentów napojów produkujących opakowania we własnym zakresie wynosiła

w 1998 roku około 127,6 tys. ton/rok. Przy rocznej produkcji opakowań z PET w 1998

roku w wysokości około 73 tys. ton wskazuje to na olbrzymie rezerwy produkcyjne w tej

branży.

Jako odpady poużytkowe najbardziej przydatne do ponownego przetwórstwa są

butelki po napojach. Są to odpady stosunkowo czyste i stanowią, w porównaniu z

innymi poużytkowyrni odpadami poliestrowymi, znacząca masą tworzywa.

Elana PET spółka z o. o. w Toruniu jest jedynym w Polsce producentem polimeru

butelkowego PET. Granulat ten nosi nazwę ELPET ma strukturę krystaliczną i nadaje

się do dwustopniowego formowania butelek

Elana PET posiada zakład polikondensacji w stanie stałym, na który składają się dwie

instalacje, jedna o wydajności nominalnej 60 t/dobę i druga o nominalnej wydajności 45

t/dobę.

Roczna skala produkcji w 1998 wyniosła 34 tys. ton. Produkcja w Toruniu jest

niewystarczająca do pokrycia krajowego zapotrzebowania. Tworzywo jest więc

importowane, m. in. z Korei, Niemiec, Indonezji, Arabii Saudyjskiej, Tajwanu.

Recykling odpadów PET

Od 1998 r. budowana jest ogólnokrajowa sieć zbiórki i selekcjonowania

odpadowych butelek PET, które następnie kierowane są do cięcia na płatki i mycia, po

czym czyste płatki przekazywane są do Elana S. A., gdzie wykorzystywane są w

produkcji włókien ciętych. Do chwili obecnej Elana PET nie ma własnej nowoczesnej

linii płatkowania.

Wytwarzanie płatków odbywa się w oparciu o prymitywne urządzenia i mało

wydajną technologię, która jednocześnie nie zapewnia zbyt dobrej ich jakości, co

ogranicza możliwość wykorzystania.

Najważniejszym zagadnieniem w tym przedsięwzięciu jest zapewnienie dostaw

Materiał opublikowany dzięki wsparciu:

Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl

– bazy materiałów do edukacji ekologicznej

Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl

surowca poprzez zbudowanie ogólnokrajowej sieci skupu odpadowych butelek.

Projekt zakłada, że przedsięwzięcie opisane powyżej umożliwi otrzymanie takiego

produktu recyklingu, który umożliwi ponowne wytworzenie z niego opakowań

butelkowych.

Ocenia się, że w 1999 r. w Polsce zostało wyrzuconych na wysypiska komunalne

80 tysięcy ton odpadowych opakowań z PET. Według prognoz rozwojowych, w Polsce

w ciągu najbliższych lat. dojdzie do poziomu zużycia polimeru PET w ilości 100 tysięcy

ton. Ta prognoza pokazuje, jak wielkim problemem jest zagospodarowania odpadów

PET, które są odpadem objętościowym i praktycznie nie ulegają biodegradacji w

środowisku naturalnym.

Poużytkowe butelki z PET jako odpady stosunkowo czyste powinny być

utylizowane przez wtórne przetwórstwo. Przetwórstwo to wymaga jednak

funkcjonowania istotnych i powiązanych ze sobą ogniw:

l) wdrożonych w kraju technologii recyklingu,

2) systemu zbiórki opakowań łącznie ze stacjami

segregacji odpadów i ich przygotowaniem do portu (zmniejszenie objętości, związanie

rozdrobnienie itp.).

Nie wprowadzenie recyklingu tworzyw sztucznych, a zwłaszcza odpadów PET,

które głównie w postaci butelek po napojach trafiają na składowisko powodują szybsze

jego zapełnienie, w konsekwencji doprowadza do wydatkowania znacznych nakładów

na budowę nowego obiektu, nie mówiąc już o problemach lokalizacyjnych.

W procesie recyklingu szczególnie ważną rolę ma etap sortowania, który można

podzielić na metody mechaniczne i chemiczne. Zanieczyszczenie poliolefinami wpływa

na zmniejszenie wytrzymałości finalnego produktu, a zanieczyszczenie dodatkiem PVC

powoduje wydzielanie się chlorowodoru, który jest przyczyną hydrolitycznego rozpadu

PET i innych reakcji chemicznych powodujących zabarwienie polimeru.

Poliolefiny oddziela się od PET wykorzystując różnice gęstości materiałów, a

PVC - za pomocą pola elektromagnetycznego. Różne systemy zbierania butelek i folii

oraz ich rozdział na czyste gatunki polimerowe angażują duże na- kłady finansowe, a

wśród nich przeważa pogląd o konieczności wprowadzenia zwrotnych kaucji za

opakowania. Etap mechanicznego oczyszczania odpadów PET nie stanowi poważnego

problemu, jeśli producenci napojów stosują wodorozpuszcza1ne kleje i samo kurczliwe

etykiety.

Odpady PET poddaje się również recyklingowi chemicznemu (surowcowemu).

Potencjalnie z terenu całej Polski, w obecnych warunkach organizacyjno-prawnych,

można pozyskać szacunkowo 8-10 tys. ton odpadów PET. Masę butelek PET możliwą

do pozyskania w przeliczeniu na mieszkańca (w zależności od regionu) szacuje się w

skali kraju na 0,02-0,48 kg.

Zebranie poużytkowych opakowań PET prowadzi do ich odzyskiwania w ilości 15,5-

21,3% produkcji wprowadzonej na rynek.

Bariery odzysku tworzyw sztucznych z odpadów, w tym PET z odpadów

komunalnych w Polsce to:

1) brak rynku surowców wtórnych,

Materiał opublikowany dzięki wsparciu:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: