Iwona_Maria_Musialik_-_Współczesne_przyczyny_dehumanizacji_procesu_kształcenia_głosu.pdf

Iwona Maria Musialik

Współczesneprzyczynydehumanizacjiprocesukształceniagłosu

PodejmującdzisiajpróbęrozwaŜaniaproblematykikształceniagłosu,przyjęłamdwapunkty

odniesienia.Pierwszyznichstanowiąwybranezagadnieniazobszarunaukiogłosie.UmoŜliwia

onafoniatrycznebadaniebudowyiczynnościnarządugłosu,mowyisłuchuorazzachodzącejw

nim patologii z wykorzystaniem coraz doskonalszej bazy technicznej. Drugim punktem

odniesieniajestprzyjętapowszechniedefinicjakształceniaijejbezpośrednizwiązekzistotnądla

tematurozwaŜańproblematykąpedagogikiwokalnej,impostacjiiemisjigłosu.

RóŜnorodnośćformpracy,bogatedoświadczeniepedagogiczne,czywreszcieprowadzone

bezustannieeksperymentynadgłosemsygnalizują,iŜkoniecznejestprecyzyjnedefiniowanie

zjawiskzachodzącychwtejdziedzinie,abykształceniemogłosłuŜyćszerokorozumianemu

rozwojowiosobowościartystyśpiewaka,aktoraikaŜdego,ktoposługujesięgłosemzawodowe,

Obserwujemy,iŜobecniebardzoszybkozmieniająsięoczekiwaniaiwymaganiawodniesieniu

do elektów kształcenia głosu. Precyzują się poglądy na temat technik śpiewu solowego,

podporządkowanychwymaganiomestetycznymstawianymwprzypadkukonkretnegostylu,

kierunkumuzycznegojakrównieŜindywidualnościtwórczejkompozytora(np.wewspółczesnym

wykonawstwiemuzykidawnejczytezwtechnikachwykonawczychmuzykiXXwiekuod„Pierrot

Lunaire"op.21A.Schönbergapocząwszy).JednocześnieciągleŜywaidynamicznawewnętrznie

pozostajekonwencjateatruoperowego. 1 Wkonsekwencjitychuwarunkowańśpiewaksolista

musisprostaćwysokimiwszechstronnymwymaganiom.Dajesięrównocześniezaobserwować

odmiennepodejściedoformy,treściiestetykiprzekazuartystycznego,wktórymemocja

determinujepraceśpiewakalubaktoraistajesiędominującymśrodkiemjegokomunikacjiz

widzemisłuchaczem.

Istnieje w tym wypadku niebezpieczeństwo podporządkowywania głosu wymaganiom

sprzecznymzjegofizjologicznymipredyspozycjami. 2

Praktyka wykonawcza i pedagogiczna od dawna wchodziła we wszystkie obszary

wykorzystywaniaikształceniagłosu.Samaparatgłosowynaprzestrzeniwiekówpoddawanybył

wszelkimmoŜliwym,najbardziejwyrafinowanymwymogom,którympotrafiłsprostaćdzięki

indywidualnym, wybitnym zdolnościom śpiewaków i aktorów lub dzięki długotrwałemu

procesowikształceniazawodowegoiartystycznego. 3

Współczesnanaukakierujeswojebadaniawstronęfizjologiiipatologii,słuŜącspecjalistyczną

diagnostykąibudującpodstawypoprawnegoiefektywnegokształcenia. 4 Dzisiejszewynikibadań

naukowychpotwierdzająwwiększościprawidłowośćprzyjmowanychwpraktycezałoŜeń

metodycznychorazwzorcówpracynadgłosem. 5 PozwalająznaleźćpunktyintegracjiróŜnych

technikgłosowychidająpodstawędorozwiązywaniakonkretnychproblemówwystępującychw

kształceniugłosu(np.opanowanieumiejętnościłączeniamowyiśpiewuwpracyśpiewakai

aktora). 6 BadaniazzakresufoniatriiibiofizykistwarzająmoŜliwośćprojekcjidoświadczeń

wybitniespecjalistycznych(np.śpiewusolowego)naszerokorozumianyobszarkształceniagłosu.

WynikitychbadańmoŜemywykorzystaćwpracynadgłosamiprzeciętniepredysponowanymi,

naraŜonyminachorobyzawodoweprzezcodzienneprzeciąŜeniaaparatugłosowego.Problemyte

1 Por.B.Horowicz,Teatroperowy,PaństwowyInstytutWydawniczy,Warszawa1963,s.159196.

2 Por.F.Husler,Y.RoddMarling,SingingthePhysicalNatureoftheVocalOrgan,HutchinsonofLondon1989,s.

89—93.

3 S.A.Sanford,Seventeen;eighteenthCenturyStyleandTechnique,tłum.polskie:C.Zych,Stylitechnikawokalnaw

XVIIXVIIIw.,„Canor"1994,nr37.

4 Por.F.Husler,Y.RoddMarling,j.w.,s.1565.

Por.B.White,SingingTechniquesandVocalPedagogy,GarlandPublishing,Inc.NewYorkLondon1989,s.107.

6 Por.F.Husler,Y.RoddMarling,j.w.,s.106122.

dotycząnauczycieli,lektorów,spikerówradiowychitelewizyjnych. 7 Znajdujemyuzasadnienie

naukowedlastosowanychpowszechniewkształceniugłosuelementówTechnikiAlexandra,

Yogi,TaiChi.PracępedagogicznąmoŜemyzatemświadomieukierunkowaćnaeliminowanie

czynników destrukcyjnie działających na procesy fizjologiczne zachodzące w organizmie

człowiekainaintegracjęosobowościkształcącegogłos. 8 Szczególnieinteresującewydajesię

odczytywanie w świetlebadańnaukowychrzeczywistegoipełnegoznaczeniaprzekazów

pedagogicznych,ujmowanychdotejporywformęporównańobrazowych,np.„appoggiarealla

testa". 9 Niewymagaspecjalnegopodkreśleniafakt,Ŝewynikibadańnaukowychstanowiły

zawszepodstawęhigienygłosu,naktórejbazujeszerokorozumianyprocesjegokształcenia. 10

Spotykamysięjednakzopiniami,Ŝewpraktycepedagogicznejwnikliwaanalizanaukowanie

znajdujebezpośredniegoodniesieniaiwtymznaczeniuprowadzidodehumanizacjiprocesu

kształceniagłosu. 11

Wartościhumanistycznestanowiąbezpośredniootreściwspółcześnieprzyjętejdefinicji

kształcenia.Mamyzatempodstawę,abystwierdzić,iŜkształceniemgłosunazywaćbędziemy

ogółczynnikówiprocesówumoŜliwiającychpoznaniefizjologiigłosuimoŜliwościjego

kształtowania,atakŜeosiąganiewszechstronnegorozwojuwzakresiesprawnościtechniczneji

świadomościartystycznejorazbudzeniezdolnościizainteresowańwodniesieniudopracy

głosem. 12

Czynnikiwarunkująceprawidłowyrozwójgłosuosobykształcącejsięto:

•naturalnepredyspozycjegłosowe,

•szczególnezainteresowanieimotywacjadokształceniagłosu,

•ogólnagotowośćdozdobywaniaipogłębianiawiedzywjaknajszerszymzakresie.

Pedagogwinienodznaczaćsię:

•rzetelnąipotwierdzonądoświadczeniemartystycznymwiedząogłosie,

•doskonałymsłuchemfunkcjonalnym,umoŜliwiającymrozpoznawaniesposobu

funkcjonowaniaaparatugłosowegonapodstawiebrzmieniagłosu,

•twórcząosobowościąizamiłowaniemdopracypedagogicznej.

Doprocesówwarunkującychprawidłowyprzebiegkształceniagłosuzaliczymy:

•fizjologięrozwojugłosu,zeszczególnymuwzględnieniemrozwojugłosudziecka,okresu

mutacjiorazstarzeniasięgłosu,

•rozwijaniezainteresowańimotywacjidopracynadgłosemzestronykształcącegosię,

•konfrontowanienabywanychumiejętnościzpowszechnieuznanąwiedzązzakresunauki

ogłosieorazróŜnymitendencjamiwykonawczymiiestetycznymi.

WprocesiekształcenianaleŜyuwzględnićrównieŜwysokistopieńintegracjifizjologicznychi

psychologicznychuwarunkowańprocesupowstawaniagłosu.

Uczeńpowinienbyćzawszepodmiotemkształcenia,ajegogłosstawaćsięinstrumentem

komunikacjiintelektualnoemocjonalnej,artystycznejitwórczej.

Szczególnewymaganiapostawionesąprzedpedagogiemodpowiedzialnymzasytuację,w

którejuczeńpoznajeswójgłosjakoinstrument,odczuwawyzwolenienaturalnegoprocesu

oddychania,podparcieoddechowe,pracęnarządówartykulacyjnychiprzestrzenierezonacyjne,

doświadczawewnętrznychzaleŜnościzachodzącychpomiędzytymiczynnościami,odkrywa

moŜliwośćbudowaniaiposzukiwaniagłosu.Podkontroląpedagogaanalizujepopełnianeprzez

siebiebłędy,nabierapewnościiwiarywswojąsamodzielność.Uwalniasięodobawprzed

7 Por.F.Husler,Y.RoddMarling,j.w.,s.9597.

Por.B.White,j.w.,s.309313.

Por.B.White,j.w.,s.107.

10 Por.Higienagłosuśpiewaczego,red.naczelnyJ.Krassowski,WydawnictwoAkademiiMuzycznej,Gdańsk1990;M.

Łączkowska, Wprowadzenie do anatomii, fizjologii i patologii narządu głosu, mowy i słuchu, Wydawnictwo

UniwersytetuM.CurieSkłodowskiej,Lublin1983.

11 Por.B.White,j.w.,PrefacetotheGarlandEdition.

12 Por.EncyklopediaPopularna,PaństwoweWydawnictwoNaukowe,Warszawa1994.

wszelkiego rodzaju presją zewnętrzną, bezwzględnie podporządkowującą jego naturalne

predyspozycje określonym wymogom estetycznym lub wykonawczym. Proces kształcenia

podporządkowujesięzatemmoŜliwościomfizjologicznymgłosu.Odstępstwoodtejzasady

prowadzidozadaniagwałtunaturzeorazgłosowikształcącejsięosoby. 13

PodsumowującpowyŜszerozwaŜanianaleŜystwierdzić,iŜniebezpieczeństwodehumanizacji

procesukształceniagłosumoŜewynikaćjedyniezbrakuświadomościpodstawowychzasad

kształceniainieprzestrzeganiaichwpracynadgłosem.Zdarzasię,iŜnastawienienaściśle

określonelubszybkieefektykształcenia,bezznajomościprzebiegucałegoprocesurozwoju

głosu,rujnujegłosbezpowrotnie.

BadanianaukowezcałąpewnościąsłuŜądydaktyce.Wzbogacającbezustannienasząwiedzęo

głosieimoŜliwościachjegorozwojuukierunkowująnaswpracypedagogicznej.UmoŜliwiają

weryfikacjępostępowaniametodycznegowzakresieprzyjętychsystemówimetodkształcenia.

Dając pełniejszy i szerszy obraz fizjologii głosu stanowią płaszczyznę obiektywnego

rozpoznawaniaróŜnorodnychzjawiskzachodzącychwprocesierozwojugłosu.Sygnalizują

ponadto konieczność otwartego dyskutowania nad problemami kształcenia głosu, których

poznanieprzerastadziśmoŜliwościjednejosoby,anawetzespołuludzi,specjalizującychsięw

określonejproblematycenaukowej.Szczególniecennepodczastakichdyskusjimogąbyćsugestie

doświadczonychpedagogów,wskazującekonkretnepotrzebydydaktykiwzakresiekontaktówz

nauką. Musimy pamiętać, Ŝe podstawy naukowe czynią wiedzę o głosie przystępniejszą

szerszemugronuodbiorcówidająszansępopularyzacjitejwiedzy. 14 15 16 17

NiezmienniewaŜnąpozostajenatomiastwsamymkształceniurolapedagoga,którybędąc

odpowiedzialnymzadoskonałyznaturyinstrument,jakimjestgłos,moŜepomócuczniowiw

znalezieniumotywacjidopracyiwzbudzićwniminstynktposzukiwaniamoŜliwościswojego

głosu.Mistrzwskazujeuczniowi,jakmakochaćsiebie,swójwarsztat,rozwijaćwraŜliwośći

pracowaćnadkształtowaniemtwórczejosobowości.Jesttoichwzajemneobdarowywaniesię,

którympoprzezsłowoimuzykęmogądzielićsięzewszystkimi.

NiewielkaliczbapublikacjizzakresukształceniagłosudostępnawPolscezachęcado

popularyzacjiwiedzyztejdziedziny,szczególniewśrodowiskachakademiimuzycznych,szkół

teatralnychipedagogicznych,kształcącychprzyszłychdyrygentówzespołówśpiewaczych,

aktorów i nauczycieli. Realizowanie programu przedmiotu: emisja głosu, na wydziałach

wychowania muzycznego, czy na wydziale aktorskim wprowadza studenta zaledwie w

elementarnezagadnieniawiedzyogłosie,niedającstudentowigwarancjidalszegorozwoju.

(Jedyniestudianakierunkuśpiewusolowegowakademiimuzycznejstwarzająszansęlepszego

przyswojeniawiedzypraktycznejiteoretycznejztegozakresu.)PrzypowaŜnychobciąŜeniach

głosuwystępującychwpracyzawodowejkoniecznejestjaknajszerszewprowadzeniestudentaw

13 TorzeczywistezagroŜeniepotwierdzająfaktyhistoryczne.Drastycznymprzykładempozostanienazawszekastracja9

10letnich chłopców przeprowadzana dla zaspokojenia określonych oczekiwań muzycznoestetycznych

zachodnioeuropejskiegospołeczeństwawXVIIXVIIIw.

14 Por.A.Łączkowski,Znaczeniebadanianasadynarządugłosowegoczłowieka,KatedraFoniatriiAkademiiMuzycznej

im.Fr.ChopinawWarszawie,1994.Pracadoktorska.

15 A.SzeptyckaAdamus,AnalizakorelacjiaerodynamikioddychaniainatęŜenia głosu,KatedraFoniatriiAkademii

Muzycznejim.Fr.ChopinawWarszawie1981.Pracadoktorska.

Z.Pawłowski,Z.Kraska,Holograficznebadaniadrgańnasadywokalistów.Sprawozdaniezpracypt.Holograficzne

badaniadrgańnasadywokalistów.Sprawozdaniezpracypt.Holograficznebadaniamechanizmówpowstawania

głosuwwarunkachfizjologicznychipatologicznych.EtapV,1990.ProblemCPBR.11.9,I.B.I.PAN.

17 Z.Pawłowski,M.śółtowski,Opracowanieiwykonaniewziernikakrtaniowegodookreślaniadługościiszerokościstrun

głosowych. Sprawozdanie z pracy pt. Holograficzne badania mechanizmów powstawania głosu w warunkach

fizjologicznychipatologicznych.EtapIV,1990.ProblemCPBR.11.9,1.I.B.I.B.PAN.

problematykęwiedzyogłosie.Otwieramuonoperspektywysamodzielnejpracywtymkierunku.

Budowaniepełnejświadomościgłosu,jakoindywidualnegoiniepowtarzalnegoinstrumentu,daje

kształcącemusięmoŜliwośćkrytycznegoprzyjmowaniastawianychwobecniegowymagań

wykonawczychiestetycznych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: