Moduł 4.pdf

Pediatria

Wstęp

1. Opieka nad dzieckiem

2. Szczepieniaochronne

2.1. Przeciwwskazania do szczepień

3. Wybrane aspekty pediatrycznej opieki środowiskowej

3.1. Patronaże

4. Opieka nad dzieckiem chorym

5. Pomocspołeczna

5.1.Struktura organizacyjna pomocy społecznej

Wstęp

W ostatnich latach zakres terminu „pediatria” wyraźnie się rozszerzył. Obecnie,

oprócz perinatologii czy medycyny okresu dojrzewania, obejmuje on również

rozmaite zagadnienia dotyczące ochrony zdrowia, wczesnego rozpoznawania

różnych schorzeń, wykrywanych dzięki systematycznie prowadzonym badaniom

przeglądowym, przesiewowym, pogłębionym badaniom masowym, zwanym bilansem

zdrowia oraz zapobieganie tym schorzeniom. Za ważne uznaje się w pediatrii także

wzajemne powiązania między różnymi aspektami opieki zdrowotnej nad dziećmi:

ekonomicznymi, socjologicznymi, politycznymi i innymi. Pediatria zatem zajmuje się

nie tylko opisem chorób, ich patogenezą, symptomatologią, leczeniem. Ocenia także

normy wzrastania i rozwoju, standardy żywienia, prowadzi politykę szczepień,

prewencję chorób dziedzicznych, wad wrodzonych, zajmuje się wypadkami, a także

zabezpieczeniem higieny środowiska i zdrowiem psychicznym. Pediatria zajmuje się

również instytucjami wychowania zbiorowego dzieci, takimi jak żłobki, przedszkola

oraz szkoły. Do realizacji tak skonstruowanego programu działań nie wystarcza

oczywiście sam udział pediatrów — nieodzowna jest integracja z innymi

specjalnościami, a także instytucjami komunalnymi, zdrowia publicznego i innymi.

Pediatria

1. Opieka nad dzieckiem

Rozwój dziecka przebiega płynnie, jednak do celów dydaktycznych i organizacyjnych

niezbędne jest zdefiniowanie poszczególnych grup wiekowych:

1) noworodek — do 1 miesiąca życia,

2) niemowlę — od 1 m.ż do ukończenia 1 r.ż.,

3) wczesne dzieciństwo (wiek przedszkolny) — 2–5 r.ż.,

4) późne dzieciństwo (wiek szkolny) — 6–12 r.ż.,

5) wiek dojrzewania — 13–18 r.ż.

W działalności profilaktycznej wobec dzieci i młodzieży wyróżnia się następujące

postępowania:

1) profilaktykę pierwotną — optymalne oddziaływanie biologiczne na zdrowe

dziecko, realizowane między innymi przez nadzorowanie właściwego żywienia,

kontrolowanie fizycznego i psychicznego rozwoju dziecka, zapobieganie

chorobom zakaźnym przez szczepienia ochronne, zapobieganie wadom zgryzu

i próchnicy,

2) profilaktykę wtórną — zapobieganie klinicznemu ujawnianiu się choroby (np.

badanie przesiewowe noworodków w celu wykrywania fenyloketonurii

i wczesnego zastosowania diety eliminacyjnej),

3) profilaktykę trzeciorzędową — zapewniającą wczesne leczenie i rehabilitację

dziecka z wadą wrodzoną lub chorobą przewlekłą, co może niekiedy zapewnić

powrót do zdrowia lub zahamować rozwój choroby czy inwalidztwa.

Zasadnicze znaczenie dla prowadzenia działań profilaktycznych ma wczesne

wykrywanie zagrożeń zdrowotnych populacji. Celowi temu służą badania

przeglądowe, przesiewowe i okresowe pogłębione badania masowe, zwane

bilansami zdrowia.

Pozytywne mierniki oceny stanu zdrowia dzieci i młodzieży powinny znaleźć należne

im miejsce w działalności lekarskiej, aby w pełni obiektywnie móc ocenić rozwój

dziecka i jego wydolność fizyczną, będącą wyrazem adaptacji do zmieniającego się

Pediatria

środowiska. Pośród metod oceniających rozwój fizyczny najczęściej stosuje się:

tabele norm (biologiczne układy odniesienia), siatki centylowe, wskaźniki proporcji,

morfogramy, ocenę wieku biologicznego.

Przesiewowe i masowe badania przeglądowe ( screening ) polegają na stosowaniu

prostych, operatywnych testów, mających na celu wstępne wykrywanie w populacji

dziecięcej osób dotkniętych określoną chorobą lub wadą lub też w większym stopniu

narażonych na zachorowanie.

W praktyce stosuje się kilka form badań przesiewowych:

1) przesiew masowy, powszechny, populacyjny — działanie diagnostyczne

zmierzające do ujawnienia określonej choroby; badanie obejmuje całą populację

na danym terenie lub w określonym przedziale wiekowym (np. badanie ostrości

wzroku),

2) przesiew wybiórczy — obejmuje wybrane grupy dzieci o szczególnym stopniu

narażenia (np. badanie stężenia glukozy we krwi osób zagrożonych

zachorowaniem na cukrzycę),

3) przesiew wielokierunkowy, wielofazowy — równoczesne stosowanie kilku testów

wykonanych przez ten sam zespół w dużych populacjach; przesiew obejmuje

kilka bezpośrednio po sobie następujących etapów selekcji, doprowadzających

do rozpoznania schorzenia.

Niezależnie od badań przesiewowych prowadzi się powszechne, pogłębione badania

lekarskie, tzw. bilanse zdrowia, pozwalające na ocenę potrzeb zdrowotnych dziecka.

Dotyczą one sześciu roczników populacji dziecięco-młodzieżowej:

1) 0 bilans — w pierwszym tygodniu życia dziecka,

2) I bilans — w 2 roku życia,

3) II bilans — w 4 roku życia,

4) III bilans — w 6 roku życia,

5) IV bilans — w 10 roku życia,

6) V bilans — w 14 roku życia,

7) VI bilans — w 18 roku życia.

Pediatria

Badania te zostały wprowadzone w drugiej połowie lat siedemdziesiątych przez

MZiOS, a zainicjowane przez Instytut Matki i Dziecka. Mają one na celu zarówno

indywidualną ocenę somatycznego stanu zdrowia dziecka, jak i ocenę zdrowotności

określonej populacji dziecięcej. Instrukcje bilansowe są odpowiednio ukierunkowane.

Bilans 0 podsumowuje przebieg ciąży i porodu, ocenia stan noworodka po urodzeniu,

analizuje wyniki testów przesiewowych, badań laboratoryjnych, ustala wskazania do

dalszej opieki medycznej.

Bilans 2 i 4 roku życia ocenia stan zdrowia oraz poziom rozwoju fizycznego

i psychoruchowego dziecka, wykrywa potencjalne odchylenia czy wady rozwojowe,

które ujawniły się dopiero w okresie poniemowlęcym. Planuje leczenie czy

rehabilitację zaburzeń.

Bilans sześciolatka ocenia stan zdrowia i rozwój dziecka z punktu widzenia jego

gotowości szkolnej.

Bilans dziesięciolatka, poza oceną rozwoju fizycznego, bada czy nastąpiły jakieś

negatywne zmiany w czasie pierwszych lat nauki.

Bilans czternasto- i osiemastolatka ocenia przebieg dojrzałości płciowej i wydaje

orzeczenie pod kątem dalszego kształcenia czy wyboru zawodu.

Pediatria

2. Szczepienia ochronne

Uodpornienie czynne, tj. szczepienie, polega na podaniu człowiekowi drogą

pozajelitową, doustnie lub donosowo szczepionki. Szczepionką nazywa się preparat

zawierający antygen (antygeny) drobnoustroju, który po podaniu powoduje powstanie

swoistej odpowiedzi immunologicznej, chroniącej przed zakażeniem danym

mikroorganizmem. Zazwyczaj odpowiedź ta utrzymuje się przez długi czas, który

można przedłużyć podając dawki przypominające szczepionki.

Powyższe postępowanie prowadzi u osoby szczepionej do zwiększenia swoistej

odporności przeciwko chorobie zakaźnej. Zwykle musi minąć pewien czas, zanim

organizm wytworzy odpowiedni poziom przeciwciał, który zabezpiecza przed

zakażeniem lub powoduje, że przebiega ono łagodniej. Skuteczność szczepienia

zależy od przestrzegania dawki, drogi i techniki podania szczepionki oraz schematu

szczepienia.

Przez szczepienie ochronne osoby wrażliwe na zakażenie uzyskują uodpornienie

i w ten sposób zmniejsza się możliwość szerzenia choroby zakaźnej. Dodatkowo

w przypadku zaszczepienia powyżej 90% osób mieszkających na danym terenie

przeciw chorobom, których rezerwuarem zarazka jest człowiek, dochodzi do

powstawania odporności „zbiorowiskowej”, polegającej na zmniejszeniu liczby źródeł

zakażenia. W wyniku tego dochodzi do zahamowania krążenia drobnoustroju, a co

za tym idzie —ochrony osób, które szczepieniem nie były objęte.

Kalendarz szczepień uwzględnia szczepienia obowiązkowe lub zalecane.

Szczepieniami tymi mogą być obejmowane wszystkie osoby lub tylko określone

w kalendarzu grupy wysokiego ryzyka. Kalendarz szczepień obowiązujący w Polsce

uwzględnia następujące szczepienia: przeciw gruźlicy, błonicy, tężcowi, krztuścowi,

poliomyelitis , odrze, śwince, różyczce, wirusowemu zapaleniu wątroby, a dla grup

ryzyka: przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby, gruźlicy, durowi brzusznemu,

błonicy, tężcowi, wściekliźnie (patrz tabela 1).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: