Oznaki życia.pdf

Robin Cook

Oznaki życia

(Przekład Wiesław Martynow)

data pierwszego wydania oryginalnego: 1991

data wydania polskiego: 1997

Książkę tę dedykuję

niezliczonym parom,

narażonym na emocjonalne i fizyczne

udręki i cierpienia spowodowane niepłodnością

oraz współczesnymi próbami jej leczenia

PROLOG

16 lutego 1988

Zjadliwe bakterie napłynęły wartkim strumieniem, jakby trysnęły z rynsztoka. W

jednej chwili miliony pałeczkowatych mikroorganizmów wypełniły światło

jajowodów.

Bakterie w większości tworzyły małe zbite grudki. Osiadały na aksamitnych

fałdach błony śluzowej, zagnieżdżały się w jej przyjaznych, żyznych

zagłębieniach. Znajdowały tam niewyczerpane ilości pożywienia. Tam również

wydalały swoje trujące produkty. Delikatne komórki wyścielające wnętrze

jajowodów okazywały się bezradne w obliczu atakującej hordy. Gnilne wydaliny

bakterii - wśród nich żrące proteiny i lipidy - parzyły jak kwas, powodując

natychmiastowe uszkodzenie delikatnych rzęsek, których właściwym zadaniem było

przesuwanie komórki jajowej w stronę macicy. Komórki walcowate uwolniły własne

chemiczne substancje obronne oraz wysłały sygnały wzywające całe ciało na pomoc.

Niestety, obronne wydzieliny nie mogły zaszkodzić bakteriom, których

powierzchnię pokrywała brązowawa, woskowata warstewka lipidów.

Studenci medycyny świeżo po zajęciach z mikrobiologii z łatwością mogliby te

bakterie rozpoznać. Lśniące woskiem ściany komórek bakteryjnych były

kwasooporne. Miały zdolność pochłaniania różnych barwników i wykazywały

odporność na próby odbarwienia za pomocą kwaśnych alkoholi. Studenci krzyknęliby

zgodnie: „Gruźlica!”, odczuwając przy tym pewien rodzaj samozadowolenia.

Gruźlicze czy jakiekolwiek inne, dla komórek we wnętrzu jajowodów wszystkie

bakterie oznaczały kłopoty. Uwalniane mediatory chemiczne zainicjowały złożony

system obrony immunologicznej, skierowany przeciwko najeźdźcom. Ten system to

cudo, które ulegało stałemu doskonaleniu od początku życia na Ziemi. Pod

wpływem czynników chemicznych nastąpiły zmiany w miejscowych naczyniach

krwionośnych. Wydatnie wzrósł w nich przepływ krwi, w ich ściankach zaś

otworzyły się miniaturowe „okienka”, umożliwiające wypływ osocza do tkanek.

Przez okienka te wydobywały się także granulocyty, wysoko wyspecjalizowane do

walki z bakteriami komórki, tworzące pierwszą linię obrony. Granulocyty zaczęły

wydzielać kolejne substancje chemiczne, wśród nich potężne enzymy. Przystąpiły

także do bezpośredniej walki z drobnoustrojami. Przypominały jednak przy tym

samobójczych lotników kamikadze, wszystkie bowiem ginęły wyczerpane walką z

bakteriami. Ich miejsce zajęły wkrótce większe komórki nazywane makrofagami.

Przyzwane sygnałami chemicznymi, przybywały one prosto ze szpiku kostnego.

Podobnie jak granulocyty, po drodze musiały się wydostać z naczyń poprzez

niewielkie pory. Zaraz po tym włączały się do szalonej bijatyki. W walce były

skuteczniejsze od granulocytów.

powodzeniem pochłaniały znaczne ilości bakterii. Wydzielały również pewne

substancje do otoczenia, które coraz bardziej przypominało zielonkawą ropę. W

ciągu siedmiu godzin na placu boju zaczęły się pojawiać limfocyty. Oznaczało to

uruchomienie drugiego etapu obrony immunologicznej. Ponieważ organizm nigdy

wcześniej nie zetknął się z bakteriami, jakie pojawiły się obecnie, toteż we

krwi nie było specyficznych, skierowanych przeciw nim przeciwciał. Jednak proces

ich wytwarzania właśnie się rozpoczął.

Gromadziły się limfocyty T, ulegające transformacji pod wpływem impulsów

chemicznych.

Komórki te przywoływały kolejne falangi makrofagów, które z kolei wzmagały

napływ limfocytów T. W ten sposób została uruchomiona samonakręcająca się

spirala odporności typu komórkowego.

Po dwudziestu czterech godzinach od początku inwazji szala zwycięstwa zaczęła

się przechylać na niekorzyść bakterii. Zwyciężały komórki jajowodów, jednak

zwycięstwo miało się okazać pyrrusowe. Rozległe obszary śluzówki uległy

zniszczeniu w wyniku własnej reakcji immunologicznej. Nieuniknionym tego

skutkiem musiało być powstanie masywnego bliznowacenia we wnętrzu jajowodów. Do

powiększenia strat przyczyniły się także zaburzenia w ukrwieniu zajętego

obszaru. Wreszcie niedobitki bakterii oraz ich metabolity nadal pobudzały układ

odpornościowy. Organizm w dalszym ciągu przysyłał zastępy komórkowych

wojowników, nieświadomy, że wojna już została wygrana. Ciągle przybywały

makrofagi, a ich działalność powiększała zniszczenia. Niektóre komórki w zapale

walki ulegały nieprawidłowym podziałom komórkowym, czego wynikiem było

pojawienie się olbrzymich komórek o licznych jądrach.

Studenci medycyny oglądając pod mikroskopem opisywane zjawiska zapewne znów by

się uśmiechnęli. Tak, w ten właśnie sposób powstawała struktura guzka ziarniny,

zwanego gruzełkiem.

Dalsza część dramatu komórkowego rozgrywała się jeszcze przez wiele kolejnych

tygodni w mrocznych zakamarkach ciała Rebeki Ziegler. Sama Rebeka nie miała

pojęcia ani o zawziętej wojnie toczącej się wewnątrz jej organizmu, ani też o

poniesionych stratach.

Odczuwała wprawdzie niewielkie dolegliwości, takie jak stany podgorączkowe czy

przyśpieszenie czynności serca. Miewała bolesne skurcze w brzuchu, zauważyła też

zwiększoną ilość wydzieliny z pochwy. Żaden z tych objawów nie wzbudził w niej

jednak niepokoju. Przecież nawet nieprawidłowy wynik wymazu cytologicznego z

pochwy wkrótce uległ całkowitej normalizacji.

Rebeka postanowiła zignorować te drobne dolegliwości. W końcu, w jej życiu

wszystko układało się znakomicie. Sześć miesięcy temu, ku zadowoleniu matki,

wyszła za mąż, zdobyła także pracę w prestiżowej bostońskiej firmie prawniczej

jako jedna z najmłodszych specjalistek od prawa procesowego. Było wspaniale i

Rebeka po prostu nie miała zamiaru psuć sobie nastroju drobnymi dolegliwościami.

Jednak zakażenie, które zbagatelizowała, miało przynieść poważniejsze

konsekwencje, jakich nawet w najśmielszych przypuszczeniach nie mogła sobie

wyobrazić.

Bakterie uruchomiły łańcuch zdarzeń daleko wykraczających poza immunologię. Ich

skutki miały zaatakować znienacka, odbierając Rebece Ziegler radość życia i

pośrednio doprowadzając ją do śmierci.

21 lutego 1988

Przeraźliwy zgrzyt metalu trącego o metal drażnił stargane nerwy Marissy

Blumenthal, gdy stara kolejka podziemna usiłowała pokonać ostry zakręt przy

wjeździe na stację Harvard Square w Cambridge, w stanie Massachusetts. Marissa

uchwyciła się poręczy i przymknęła na chwilę oczy, daremnie próbując ignorować

hałas. Chciała wydostać się z kolejki. Oprócz ciszy i spokoju pragnęła świeżego

powietrza. Drobna, wciśnięta pomiędzy rosłych współpasażerów, odczuwała

klaustrofobię silniej niż zwykle. Dzień był deszczowy i unoszący się w wagonie

zapach wilgotnej wełny pogarszał jej samopoczucie. Podobnie jak reszta ludzi w

kolejce, Marissa próbowała unikać kontaktu wzrokowego ze stłoczonymi wokół

pasażerami.

Był to tłum mieszany - Harvard Street przyciągała ludzi wszelkiego autoramentu.

prawej strony stał ktoś w typie prawnika z Ivy League z czarną aktówką, z nosem

utkwionym w pomiętym egzemplarzu „Wall Street Journal”. Przed sobą widziała

młodziana w stylu „skinhead” o cuchnącym oddechu, odzianego w drelichową kurtkę

z obciętymi rękawami i mającego niechlujnie wytatuowane swastyki na kostkach

palców. Po lewej stronie stał ubrany w szary sweter potężny Murzyn, z dredami

związanymi w koński ogon i w tak ciemnych okularach przeciwsłonecznych, że

ukradkiem zerkając, nie mogła dostrzec jego oczu.

Pociąg zatrzymał się z szarpnięciem, które omal nie rzuciło Marissy na podłogę,

i drzwi rozsunęły się. Z westchnieniem ulgi wyszła wreszcie na peron. Normalnie

przyjechałaby swoim samochodem, zostawiając go pod hotelem „Charles”, ale

dzisiaj nie była pewna, jak się będzie czuła po drobnym zabiegu chirurgicznym -

dlatego postanowiła pojechać metrem. Wcześniej była mowa o podawaniu jej jakichś

środków uspokajających lub przeciwbólowych. Nie miała co do tego zastrzeżeń,

gdyż wiedziała, że źle znosi ból. Otępiała po znieczuleniu wolała nie prowadzić.

Pośpiesznie minęła trzech muzyków ulicznych zbierających datki od przechodniów i

wbiegła po schodach prowadzących na ulicę. Deszcz padał cały czas, więc

przystanęła na chwilę, aby rozłożyć parasolkę.

Zapięła płaszcz i mocno trzymając parasolkę przecięła plac, kierując się w górę

Mount Auburn Street. Gwałtowne porywy wiatru udaremniały próby osłonięcia się

przed deszczem.

Zanim dotarła do Kliniki Kobiecej przy końcu Nutting Street, krople deszczu

zrosiły jej twarz jak perełki potu. Po wejściu do oszklonego wiaduktu,

spinającego obie strony ulicy i łączącego główny budynek kliniki z jego częścią

szpitalną i sekcją ostrego dyżuru, złożyła parasolkę, otrząsając ją z wody.

Klinika mieściła się w niemodnym już budynku z czerwonej cegły i lustrzanego

szkła, zwróconym w kierunku ceglanego dziedzińca. Do głównego wejścia,

znajdującego się poza podwórzem, prowadziły szerokie granitowe schody.

Westchnąwszy głęboko weszła na nie. Jako lekarka nawykła do odwiedzania

instytucji medycznych, po raz pierwszy jednak robiła to w charakterze pacjentki,

idąc nie do pracy, lecz by poddać się zabiegowi. Fakt, że nie miało to być nic

poważnego, pocieszał ją dużo mniej, niż oczekiwała. Marissa uświadomiła sobie,

że dla pacjenta nie istnieją drobne zabiegi.

Zaledwie dwa i pół tygodnia wcześniej wchodziła tymi schodami, aby wykonać

coroczny rutynowy wymaz Papa. Kilka dni później dowiedziała się, że wyniki

badania cytologicznego były złe. Była tym szczerze zdziwiona, gdyż do tej pory

cieszyła się doskonałym zdrowiem. Bez przekonania zastanawiała się, czy ta

nieprawidłowość ma coś wspólnego z jej świeżo zawartym małżeństwem z Robertem

Buchananem. Niewątpliwie od ślubu czerpali wiele przyjemności z fizycznej strony

swego związku. Ujęła mosiężną gałkę masywnych drzwi i weszła do hallu. Wystrój

wnętrza był raczej surowy, ale w dobrym stylu i z pewnością wskazywał na

bogactwo. Podłogę pokrywał ciemnozielony marmur, a przy oknach stały fikusy w

dużych donicach. Pośrodku pomieszczenia znajdował się punkt informacji. Marissa

musiała chwilę poczekać, odpięła więc płaszcz i strząsnęła krople wody ze swych

długich kasztanowych włosów. Dwa tygodnie wcześniej, poznawszy zaskakujące

wyniki badania, Marissa odbyła długą rozmowę ze swym ginekologiem, Ronaldem

Carpanterem, który usilnie zalecał wykonanie biopsji i kolposkopii.

- To nic groźnego powiedział z przekonaniem. - Pójdzie jak z płatka, a my

będziemy wiedzieć na pewno, co się tam dzieje. To prawdopodobnie nic groźnego.

Jeszcze trochę poczekajmy i zróbmy następny wymaz. Nawet gdyby chodziło o moją

żonę, to w tym przypadku powiedziałbym: kolposkopia. Znaczy to, że należy

obejrzeć wycinek pod mikroskopem.

- Ja wiem, co to jest kolposkopia - rzekła Marissa. - Zatem wie pani również,

jakie to proste - odpowiedział. - Obejrzę szyjkę jeszcze raz, pobiorę drobny

wycinek, i to wszystko. Wyjdzie pani stąd za godzinę. Podamy pani jakiś środek

znieczulający. Na ogół lekarze nie stosują tego przy biopsji, ale my jesteśmy

bardziej cywilizowani. Jest to tak proste, że mógłbym to robić nawet przez sen.

Marissa zawsze lubiła doktora Carpantera i ceniła jego bezpośredni i

niefrasobliwy styl. Niemniej jednak jego stosunek do biopsji... Uświadomiła

sobie, że punkty widzenia lekarza i pacjenta nie mają z sobą nic wspólnego. Nie

obchodziło ją, jak łatwy ten zabieg jest dla lekarza, martwiła się bardziej o

siebie. W końcu, pomijając ból, zawsze istniała groźba komplikacji.

Postanowiła jednak przezwyciężyć swe opory, gdyż jako lekarz zdawała sobie

sprawę z konsekwencji odłożenia biopsji. Po raz pierwszy poczuła się zagrożona,

zawsze istniała bowiem niewielka, ale realna możliwość, że biopsja wykaże

nowotwór. W takim przypadku im szybciej się o tym dowie, tym lepiej.

- Dzienna chirurgia jest na drugim piętrze - odpowiedziała pogodnie

recepcjonistka. - Proszę iść wzdłuż czerwonej linii.

Marissa spojrzała na podłogę. Od punktu informacji prowadziły w różne strony

kolorowe linie: żółta, czerwona i niebieska. Czerwona doprowadziła ją do wind.

Na drugim piętrze doszła wzdłuż linii do oszklonego okienka. Biało ubrana

pielęgniarka, widząc zbliżającą się pacjentkę, odsunęła szybę. - Nazywam się

Marissa Blumenthal - rzekła Marissa z trudem. Musiała przełknąć ślinę, aby słowa

przeszły jej przez gardło.

Pielęgniarka znalazła kartę, sprawdziła rzutem oka dane, wyjęła plastykową

bransoletę identyfikacyjną i przechylając się pomogła ją zamocować.

Niespodziewanie Marissa odczuła cała tę procedurę jako poniżającą. Już od

trzeciego roku studiów czuła się pewnie w otoczeniu szpitalnym, a nagle role się

odwróciły. Wstrząsnął nią dreszcz strachu.

- To potrwa kilka minut - rzekła melodyjnie pielęgniarka i wskazując na podwójne

drzwi dodała - tam jest wygodna poczekalnia, wywołają panią, gdy wszystko będzie

gotowe.

Szklane okienko zasunęło się, a Marissa posłusznie weszła do dużego kwadratowego

pokoju, umeblowanego w trudnym do opisania modernistycznym stylu. Czekało tam

już około trzydziestu osób. Poczuła obojętne spojrzenia, gdy zażenowana szła w

stronę wolnego miejsca przy końcu kanapy.

Z okna widać było Charles River płynącą przez mały park. W szarej wodzie

odbijały się bezlistne szkielety rosnących na brzegach drzew fikusowych.

Odruchowo wzięła jedno z czasopism z lśniącymi okładkami i zaczęła je z

roztargnieniem przeglądać. Ukradkiem zerknęła znad pisma na innych pacjentów i z

ulgą stwierdziła, że powrócili oni do czytania swoich pism. Jedynym słyszalnym w

poczekalni dźwiękiem był szelest przewracanych stron.

Spojrzała na kilka innych czekających kobiet, zastanawiając się nad celem ich

wizyty.

Wszystkie wyglądały bardzo spokojnie. Przecież nie mogła być jedyną, która jest

zdenerwowana.

Próbowała czytać artykuł o najnowszych trendach mody wiosennej, ale nie mogła

się skoncentrować. Jej anormalny wymaz Papa wydawał się synonimem wewnętrznej

zdrady, ostrzeżeniem przed tym, co miało nadejść. Mając trzydzieści trzy lata

zaczęła zauważać pierwsze oznaki starzenia - na przykład drobne zmarszczki

pojawiające się w kącikach oczu.

Koncentrując się na chwilę na reklamach wypełniających czasopismo kobiece,

Marissa spoglądała na twarze szesnasto- i siedemnastolatek wypełniające strony.

Ich młodzieńcze, świeże cery wydawały się z niej kpić; nagle poczuła się bardzo

stara.

Co będzie, jeśli biopsja da wynik dodatni? Jeśli okaże się, że to nowotwór? Choć

nieczęsto, ale zdarza się to wśród kobiet w jej wieku. Wielki Boże! Może czekać

ją wycięcie macicy - a to oznacza bezpłodność.

Serce zaczęło jej mocniej bić, poczuła zawrót głowy i oglądane ilustracje

zamazały się przed oczami. Myśl o bezdzietności była koszmarem. Wychodząc za mąż

zaledwie pół roku temu, nie planowała natychmiastowego powiększenia rodziny, ale

zawsze wiedziała, że dzieci będą odgrywać ważna rolę w jej życiu. Bała się

pomyśleć o perspektywach zarówno osobistych, jak i swego małżeństwa, gdy okaże

się, że nie może mieć dzieci. Uświadomiła sobie, że do tej chwili oczekiwania

na biopsję - która według słów doktora Carpantera miała pójść jak z płatka -

nigdy poważnie nie brała takiej możliwości pod uwagę. Nagle Marissa poczuła

żal, że Robert tak łatwo jej uwierzył, gdy przekonywała go, że czuje się na

siłach pójść sama do kliniki. Spoglądając wokół zauważyła, że większość

pacjentek przyszła w towarzystwie mężów bądź przyjaciół. Jestem śmieszna,

strofowała się w duchu, próbując opanować emocje. Była zaskoczona i zakłopotana,

gdyż zawsze sądziła, że niełatwo ulega nastrojom. Poza tym wiedziała, że Robert

nie mógłby z nią pójść, nawet gdyby chciał. Tego ranka miał w pracy ważną naradę

kierownictwa, spotkanie zaplanowane już od wielu miesięcy. - Marissa

Blumenthal! - wywołała ją pielęgniarka. Marissa drgnęła, odłożyła tygodnik i

podążyła za pielęgniarką długim, białym, pustym korytarzem. Weszła do szatni, w

której były drugie drzwi prowadzące do jednego z gabinetów zabiegowych. Z tego

miejsca mogła widzieć fotel ginekologiczny z jego połyskującymi strzemionami z

nierdzewnej stali.

- Na wszelki wypadek - pielęgniarka sprawdziła bransoletę identyfikacyjną na

ręku Marissy. Upewniwszy się, że ma do czynienia z właściwą pacjentką,

powiedziała wskazując na leżące rzeczy: - Proszę się przebrać w tę koszulę,

pantofle i szlafrok, a swoje ubranie powiesić w szafie. Rzeczy wartościowe można

zamknąć w szufladzie. Gdy będzie pani gotowa, proszę przyjść i usiąść na fotelu.

Uśmiechnęła się i zamknęła za sobą drzwi. Była profesjonalistką, nie pozbawioną

jednak pewnej dozy ciepła.

Marissa się rozebrała. Podłoga ziębiła jej bose stopy. Próbując zawiązać z tyłu

tasiemki szpitalnego szlafroka, przyznała, że ma dużo sympatii dla personelu tej

kliniki, począwszy od recepcjonistki, a skończywszy na swym lekarzu. Głównym

jednak powodem jej sentymentu był prywatny status kliniki i dyskrecja, jaką

zapewniała pacjentom. Teraz, przeprowadzając biopsję, była jeszcze bardziej

zadowolona ze swego wyboru. Gdyby poszła do któregoś z większych szpitali

bostońskich, niewątpliwie zetknęłaby się z ludźmi, których zna.

Marissa zawsze dbała o to, aby jej życie osobiste nie stawało się przedmiotem

rozmów kolegów w pracy. A nawet gdyby nie rozmawiali, nie chciała spotykać swego

ginekologa na szpitalnych korytarzach czy w szpitalnej kawiarence. Cienki, nie

dający się zawiązać na plecach szlafrok szpitalny i tekturowe pantofle bez pięt

dopełniły przemiany Marissy z lekarza w pacjentkę. Człapiąc źle dopasowanymi

pantoflami, przeszła teraz do gabinetu i usiadła na brzegu fotela zabiegowego.

Spoglądając na zwyczajne dla niej instrumenty, ponownie wpadła w panikę. Obawa

przed zabiegiem i możliwością potrzeby usunięcia macicy wzrosła; intuicja

ostrzegała przed nadciągającym nieszczęściem. Nagle Marissa uświadomiła sobie,

jak bardzo zaczęła cenić swoje życie - szczególnie w ostatnich latach. Mąż,

zaliczenie do grupy renomowanych pediatrów - wszystko szło zbyt dobrze, tak

wiele było do stracenia; to ją przeraziło.

- Halo! Jestem doktor Arthur - powiedział barczysty mężczyzna, wchodząc do

pokoju z wyćwiczoną zawodową pewnością siebie i niosąc garść opakowanych w

celofan pudełeczek oraz butelkę do kroplówki. - Jestem anestezjologiem i będę

podawał pani różne środki przed rozpoczęciem zabiegu. Czy jest pani na coś

uczulona? - Nie - odpowiedziała. Odczuła ulgę, gdyż towarzystwo doktora

uwalniało ją od przykrych myśli.

- Tego prawdopodobnie nie potrzebujemy - rzekł doktor Arthur, zręcznie

wprowadzając kaniulę w nadgarstek Marissy - ale dobrze jest założyć to na

wszelki wypadek.

Jeśli doktor Carpanter potrzebowałby więcej środków znieczulających, łatwo

możemy je podać.

- Dlaczego miałby potrzebować? - nerwowo spytała Marissa. Spoglądała na krople

płynu spadające na mikroporowaty filtr. Nigdy wcześniej nie używała kroplówki.

- A co, jeśli zdecyduje się nagle na biopsję macicy zamiast punkcji? -

odpowiedział doktor, zwalniając przepływ płynu niemal do kropelek. - Lub gdy

zaleci inną szerszą procedurę? Będziemy wtedy musieli podać coś dodatkowo. W

końcu chcemy cały zabieg uczynić jak najmniej przykrym.

Marissa wzdrygnęła się, słysząc o szerszej procedurze, i zanim się pohamowała,

powiedziała:

- Chcę oświadczyć bez niedomówień, że podpisałam zgodę wyłącznie na biopsję, a

na nic szerszego w stylu hysterektomii.

Doktor Arthur zaśmiał się, po czym przeprosił za to, że słowa Marissy tak go

ubawiły.

- Nie ma obawy, z całą pewnością nie robimy hysterektomii w gabinecie

przystosowanym do drobnych zabiegów.

- Co panowie będą mi podawać? - spytała pokornie.

- Chce pani znać nazwy leków, których będę używał? Marissa skinęła głową. Nikt

w klinice nie wiedział, że jest lekarzem, i wolała utrzymać ten stan rzeczy. Gdy

podawała dane do kartoteki kliniki, w rubryce „pracodawca” wymieniła szpital

Boston Memorial - jako że wówczas odbywała tam roczną praktykę w zakresie

endokrynologii dziecięcej. Swego zawodu nie trzymała w tajemnicy, nikt jednak

nie pytał. Uznała to za kolejny dowód oczekiwanej dyskrecji kliniki.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: