Diagnozowanie ryzyka dysleksji.pdf
(
105 KB
)
Pobierz
QPrint
DIAGNOZOWANIE RYZYKA DYSLEKSJI
Artykuþ na podstawie ksiĢŇki áRyzyko dysleksji, problem i diagnozowanieÑ
M. Bogdanowicz, Wydaw. áHarmoniaÑ, Wyd. I, Gdaısk 2002.
Rozwj psychofizyczny wiħkszoĻci dzieci w wieku przedszkolnym mieĻci siħ w
granicach norm dla wieku i jest w miarħ harmonijny. Jednak istnieje pewien procent
dzieci, ktre od najmþodszych lat Ňycia wykazujĢ odmienne tempo rozwoju. SĢ wĻrd nich
dzieci o rozwoju przyspieszonym, opŅnionym, a takŇe dzieci z dysharmoniami
rozwojowymi, czyli tzw. fragmentarycznymi deficytami rozwojowymi. SĢ to dzieci, u
ktrych mogĢ wystĢpię specyficzne trudnoĻci w uczeniu siħ. Specyficzny charakter majĢ
miħdzy innymi trudnoĻci w czytaniu i pisaniu. OdkĢd do programu dydaktycznego klas
zerowych wprowadzono naukħ czytania i przygotowanie do pisania, trudnoĻci w uczeniu
siħ mogĢ pojawiaę siħ jeszcze przed podjħciem obowiĢzku szkolnego, a wiħc w wieku
przedszkolnym, zapowiadajĢc specyficzne trudnoĻci w czytaniu i pisaniu (tzw. dysleksjħ
rozwojowĢ) na dalszych etapach ksztaþcenia. Dzieje siħ tak w przypadkach
nieharmonijnego rozwoju psychoruchowego dzieci, ktrego przyczynĢ sĢ parcjalne
opŅnienia w rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych, uczestniczĢcych w nabywaniu
umiejħtnoĻci czytania i pisania. Chodzi tutaj o zaburzenia funkcji jħzykowych,
spostrzegania (wzrokowego, sþuchowego), a takŇe motoryki, uwagi, pamiħci (wzrokowej,
sþuchowej, ruchowej), lateralizacji (stronnoĻci ciaþa) i orientacji w przestrzeni. Wobec
mþodszych dzieci (najczħĻciej w wieku przedszkolnym), wykazujĢcych wybircze
zaburzenia w rozwoju psychoruchowym, ktre mogĢ warunkowaę wystĢpienie
specyficznych trudnoĻci w czytaniu i pisaniu stosuje siħ termin: áryzyko dysleksjiÑ. Nazwħ
tĢ stosuje siħ rwnieŇ w odniesieniu do uczniw, ktrzy napotykajĢ na pierwsze, lecz
nasilone trudnoĻci w nauce, pomimo inteligencji w normie, dobrze funkcjonujĢcych
narzĢdw zmysþw i wþaĻciwej opieki dydaktycznej i wychowawczej.
Terminy áryzyko dysleksjiÑ czy ádzieci ryzyka dysleksjiÑ zostaþy po raz pierwszy
zaprezentowane przez prof. Martħ Bogdanowicz w 1993 roku na Oglnopolskiej
Konferencji Polskiego Towarzystwa Dysleksji w Gdaısku i szybko siħ rozpowszechniþy,
w stosunku do dzieci w przedziale wiekowym od okresu poniemowlħcego do okoþo 8 roku
Ňycia dziecka.
Ryzyko dysleksji jest najbardziej prawdopodobne u dzieci:
1. pochodzĢcych z nieprawidþowo przebiegajĢcej ciĢŇy i skomplikowanego porodu Î
sĢ to dzieci urodzone przedwczeĻnie, w zamartwicy, z niskĢ wagĢ urodzeniowĢ, w
zþym stanie fizycznym (w skali Apg poniŇej 6 pkt).
2. obciĢŇonych genetycznie Î w rodzinie wystħpuje dysleksja, opŅnienia w rozwoju
mowy, leworħcznoĻę
3. u ktrych moŇna zaobserwowaę dysharmonie w rozwoju psychomotorycznym Î
tzn. wystħpujĢ u nich symptomy ryzyka dysleksji.
Dzieci áryzyka dysleksjiÑ mogĢ byę identyfikowane przez rodzicw, nauczycieli,
logopedw na podstawie charakterystycznych symptomw. Niekiedy pojawiajĢ siħ one juŇ
w okresie niemowlħcym. Objawy ryzyka dysleksji sĢ moŇliwe do rozpoznania na
podstawie uwaŇnej obserwacji dziecka, ktrĢ moŇna prowadzię zgodnie z listĢ objaww
ryzyka dysleksji opracowanĢ przez prof. M. Bogdanowicz.
Uwzglħdnia ona takie aspekty rozwoju psychoruchowego dziecka jak:
- rozwj motoryki (duŇej i maþej)
- funkcje wzrokowe
- koordynacjħ wzrokowo-
ruchowĢ
- funkcje jħzykowe
- lateralizacjħ
- orientacjħ w schemacie ciaþa i
przestrzeni
- orientacjħ w czasie
- czytanie
- pisanie (w okresie szkolnym)
WIEK NIEMOWLĦCY (0-PIERWSZY ROK ņYCIA)
• Motoryka duŇa - opŅniony lub nietypowy rozwj ruchowy
Dzieci nie raczkujĢ lub maþo raczkujĢ, gorzej utrzymujĢ rwnowagħ w postawie
siedzĢcej i stojĢcej.
• Minimalne dysfunkcje neurologiczne, jak np. obniŇony tonus miħĻniowy,
utrzymujĢce siħ pierwotne odruchy wrodzone, ktre powinny zaniknĢę do koıca
pierwszego roku Ňycia.
WIEK PONIEMOWLĦCY (2-3 LATA)
Motoryka duŇa - opŅniony rozwj ruchowy.
Dzieci majĢ trudnoĻci z utrzymaniem rwnowagi, automatyzacjĢ chodu. PŅniej
zaczynajĢ chodzię, biegaę;
Motoryka maþa - opŅniony rozwj motoryki rĢk
Dzieci sĢ maþo zrħczne manualnie, nieporadne w samoobsþudze (np. myjĢc rħce,
ubierajĢc siħ, jedzĢc þyŇkĢ, zapinajĢc duŇe guziki), a takŇe maþo sprawne w za-
bawach manipulacyjnych (np. polegajĢcych na budowaniu z klockw);
Funkcje wzrokowe, koordynacja wzrokowo-ruchowa - opŅnienie rozwoju
grafomotorycznego
Dzieci nie prbujĢ same rysowaę, w wieku 2 lat nie naĻladujĢ rysowania linii, w
wieku 2 lat 6 miesiħcy nie potrafiĢ naĻladowaę kierunku poziomego i pionowego
linii, w wieku 3 lat nie umiejĢ narysowaę koþa;
Funkcje jħzykowe - opŅnienie rozwoju mowy
Dzieci pŅniej wypowiadajĢ pierwsze sþowa (w pierwszym roku Ňycia), w wieku 2
lat - zdania proste i w wieku 3 lat - zdania zþoŇone.
WIEK PRZEDSZKOLNY (3-5 LAT)
Motoryka duŇa - niska sprawnoĻę ruchowa w zakresie ruchw caþego ciaþa,
ktra objawia siħ tym, Ňe dziecko:
- sþabo biega,
- ma kþopoty z utrzymaniem rwnowagi, np. podczas chodzenia po linii krawħŇnika,
- z trudem uczy siħ jeŅdzię na rowerku trzykoþowym, hulajnodze,
- jest niezdarne w ruchach, Ņle funkcjonuje w zabawach ruchowych
Motoryka maþa - sþaba sprawnoĻę ruchowa rĢk, ktrej symptomami sĢ:
- trudnoĻę i niechħę do wykonywania czynnoĻci samoobsþugowych, np. zapinania
maþych guzikw, sznurowania butw, zabaw manipulacyjnych, takich jak
nawlekanie korali.
Koordynacja wzrokowo-ruchowa, w zakresie ktrej zaburzenia objawiajĢ siħ:
- trudnoĻciami z budowaniem z klockw,
- niechħciĢ dziecka do rysowania, wykonywaniem bardzo uproszczonych rysunkw,
- poprzez sposb trzymania oþwka w palcach (nieprawidþowy chwyt) - dziecko
rysujĢc za mocno lub za sþabo go przyciska,
- brakiem umiejħtnoĻci rysowania koþa - w wieku 3 lat, kwadratu i krzyŇa -w wieku
4 lat, trjkĢta i kwadratu opartego na kĢcie - w wieku 5 lat
Funkcje wzrokowe - zaburzenia w rozwoju objawiajĢ siħ:
- nieporadnoĻciĢ w rysowaniu (rysunki bogate treĻciowo, lecz prymitywne w
formie),
- trudnoĻciami w skþadaniu wedþug wzoru obrazkw pociħtych na czħĻci, puzzli,
wykonywaniu ukþadanek, mozaiki
Funkcje jħzykowe - zaburzenia w rozwoju stajĢ siħ widoczne poprzez:
- opŅniony rozwj mowy,
- nieprawidþowĢ artykulacjħ wielu gþosek,
- jako trudnoĻci z wypowiadaniem nawet niezbyt zþoŇonych wyrazw (czħste
przekrħcanie wyrazw), wydþuŇony okres posþugiwania siħ neologizmami
- trudnoĻci z rozpoznawaniem i tworzeniem rymw,
- trudnoĻci z zapamiħtaniem i przypominaniem nazw (szczeglnie sekwencji nazw,
takich jak pory dnia, nazwy posiþkw),
- trudnoĻci z zapamiħtaniem krtkich wierszykw i piosenek,
- trudnoĻci z budowaniem wypowiedzi, uŇywanie gþwnie rwnowaŇnikw zdaı i
zdaı prostych, maþy zasb sþownictwa;
Lateralizacja - opŅniony rozwj
- brak przejaww preferencji jednej rħki,
Orientacja w schemacie ciaþa i przestrzeni - opŅnienie orientacji
- z koıcem wieku przedszkolnego dziecko nie umie wskazaę prawej rħki (myli siħ).
KLASA O (6-7 LAT)
Objawy jak wyŇej oraz:
Ö
Motoryka duŇa - obniŇona sprawnoĻę ruchowa, ktra objawia siħ tym, Ňe
- sþabo biega, skacze,
- ma trudnoĻci z wykonywaniem ęwiczeı rwnowaŇnych, takich jak chodzenie po
linii, stanie na jednej nodze,
- ma trudnoĻci z uczeniem siħ jazdy na nartach, þyŇwach, rowerze, hulajnodze;
Ö
Motoryka maþa - maþa sprawnoĻę manualna, dla ktrej charakterystyczne sĢ:
- trudnoĻci z wykonywaniem precyzyjnych ruchw w zakresie samoobsþugi, np. z
zawiĢzywaniem sznurowadeþ na kokardkħ., uŇywaniem widelca, noŇyczek,
- trudnoĻci z opanowaniem prawidþowych nawykw ruchowych podczas rysowania i
pisania, np. dziecko pomimo wielu ęwiczeı niewþaĻciwie trzyma oþwek w
palcach, w niewþaĻciwym kierunku kreĻli linie pionowe (od doþu do gry) i
poziome (od prawej do lewej);
Ö
Koordynacja wzrokowo-ruchowa - zaburzenia objawiajĢ siħ:
- trudnoĻciami z rzucaniem i chwytaniem piþki,
- dziecko Ņle trzyma oþwek w palcach (nieprawidþowy chwyt), ma trudnoĻci z
rysowaniem szlaczkw, odtwarzaniem zþoŇonych figur geometrycznych (np.
rysowaniem rombu w wieku 6Ï7 lat);
Ö
Funkcje jħzykowe - zaburzenia objawiajĢ siħ jako:
- wadliwa wymowa, przekrħcanie trudnych wyrazw (przestawianie gþosek i sylab,
asymilacje gþosek, np.sosa lub szosza),
- bþħdy w budowaniu wypowiedzi, bþħdy gramatyczne,
- trudnoĻci z poprawnym uŇywaniem wyraŇeı przyimkowych wyraŇajĢcych
stosunki przestrzenne: nad - pod, za - przed, wewnĢtrz - na zewnĢtrz,
- trudnoĻci z rŇnicowaniem podobnych gþosek (np. z-s, b-p, k-g) w porwnywanych
sþowach typu: kosa - koza lub tzw. sztucznych: resa - reza,
- mylenie nazw zbliŇonych fonetycznie,
- trudnoĻci z dokonywaniem operacji (analizy, syntezy, opuszczania, dodawania,
zastħpowania, przestawiania) na czĢstkach fonologicznych (logotomach, sylabach,
gþoskach) w takich zadaniach, jak wydzielanie sylab i gþosek ze sþw, ich
syntetyzowaniem (zaburzenia analizy i syntezy gþoskowej i sylabowej),
analizowaniem struktury fonologicznej sþw (np. w poleceniach typu odszukaj
sþowa ukryte w nazwie álewkonia", o czym myĻlħ: Baba ..aga, co to znaczy
ákapiekasek", ákarwony czepturek"), rozpoznawaniem i tworzeniem rymw i
aliteracji (np. w poleceniach typu: wymyĻl rym do sþowa ámama", ktre sþowa siħ
rymujĢ: áTomek-Adam-domek" a ktre sþowo brzmi inaczej; ktre brzmiĢ
podobnie ákolejka-pociĢg-kolega"),
- trudnoĻci z zapamiħtywaniem wiersza, piosenki, wiħcej niŇ jednego polecenia w
tym samym czasie,
- trudnoĻę z zapamiħtywaniem nazw,
- trudnoĻę z zapamiħtywaniem materiaþu uszeregowanego w serie i sekwencje,
takiego jak nazwy dni tygodnia, pr roku, kolejnych posiþkw, sekwencji czasowej:
wczoraj - dziĻ -jutro i sekwencji cyfr: szeregw 4-cyfrowych;
Ö
Funkcje wzrokowe - zaburzenia, ktre moŇna dostrzec, gdy dziecko ma:
- trudnoĻci z wyrŇnianiem elementw z caþoĻci, a takŇe z ich syntetyzowaniem w
caþoĻę, np. podczas budowania wedþug wzoru konstrukcji z klockw lego,
ukþadania mozaiki, trudnoĻci z wyodrħbnianiem szczegþw rŇniĢcych dwa
obrazki,
- trudnoĻci z odrŇnianiem ksztaþtw podobnych (np. figur geometrycznych, liter m-
n, lÏtÏþ) lub identycznych, lecz inaczej poþoŇonych w przestrzeni (np. liter p-g-b-
d);
Ö
Lateralizacja - opŅnienie rozwoju lateralizacji - obserwujemy brak ustalenia
rħki dominujĢcej; dziecko nadal jest oburħczne;
Ö
Orientacja w schemacie ciaþa i przestrzeni - opŅnienie rozwoju orientacji w
schemacie ciaþa i przestrzeni, ktre objawia siħ tym, Ňe dziecko:
- ma trudnoĻci ze wskazywaniem na sobie czħĻci ciaþa, gdy okreĻla terminami:
prawe - lewe (np. prawa i lewa rħka, noga, ucho);
- nie umie okreĻlię kierunku na prawo i na lewo od siebie (np. droga na prawo, drzwi
na lewo);
- orientacja w czasie - zaburzenia dotyczĢce trudnoĻci z okreĻlaniem pory roku, dnia;
Ö
Czytanie - nasilone trudnoĻci w nauce czytania
- np. czyta bardzo wolno,
- gþwnie gþoskuje i nie zawsze dokonuje poprawnej wtrnej syntezy,
- przekrħca wyrazy,
- nie rozumie przeczytanego zdania;
Ö
Pierwsze prby pisania - moŇna zaobserwowaę, Ňe dziecko:
- czħsto pisze litery i cyfry zwierciadlanie,
- odwzorowuje wyrazy, zapisujĢc je od strony prawej do lewej.
WIEK SZKOLNY (KLASA L - III)
Motoryka duŇa, czyli maþa sprawnoĻę ruchowa caþego ciaþa; dziecko:
- ma trudnoĻci z opanowaniem jazdy na hulajnodze, dwukoþowym rowerze,
wrotkach, þyŇwach, nartach,
- niechħtnie uczestniczy w zabawach ruchowych i lekcjach w-f, poniewaŇ ma
trudnoĻci z wykonywaniem niektrych ęwiczeı, np. ukþadw gimnastycznych;
Motoryka maþa, czyli obniŇona sprawnoĻę ruchowa rĢk - dziecko:
- nie opanowaþo w peþni czynnoĻci samoobsþugowych zwiĢzanych z ubieraniem siħ,
myciem i jedzeniem (noŇem i widelcem);
Koordynacja wzrokowo-ruchowa - zaburzenia objawiajĢ siħ:
- trudnoĻciami z rzucaniem do celu i chwytaniem,
- niechħciĢ do rysowania i pisania,
- poprzez sposb trzymania oþwka/dþugopisu - dziecko zbyt mocno przyciska
oþwek/dþugopis przez co rħka szybko siħ mħczy
- trudnoĻciami z rysowaniem szlaczkw w liniaturze zeszytu, odtwarzaniem
zþoŇonych figur geometrycznych,
- poprzez niski poziom graficzny rysunkw i pisania - dziecko ábrzydko" rysuje
(poziom wykonania - nieadekwatny do wieku Ňycia) i niestarannie pisze (nie
mieĻci siħ w liniaturze, pisze wolno);
Funkcje wzrokowe - objawy zaburzeı to:
- trudnoĻci z wyrŇnianiem elementw z caþoĻci i/lub z ich syntetyzowaniem w
caþoĻę, np. podczas budowania wedþug wzoru konstrukcji z klockw, ukþadania
mozaiki,
- trudnoĻci z wyodrħbnianiem szczegþw rŇniĢcych dwa obrazki,
- trudnoĻci z odrŇnianiem ksztaþtw podobnych (np. liter m-n, 1-t-þ) lub iden-
tycznych, lecz inaczej poþoŇonych w przestrzeni (np. liter p-g-b-d);
Funkcje jħzykowe - objawy zaburzeı to:
Plik z chomika:
grudzien33
Inne pliki z tego folderu:
MINESOCKI WIELOWYMIAROWY INWENTARZ OSOBOWOŚCI.doc
(47 KB)
SKALA INTELIGENCJI WECHSLERA.doc
(54 KB)
TEST APERCEPCJI TEMATYCZNEJ MURRAYA.doc
(29 KB)
TEST PLAM ATRAMENTOWYCH RORSCHACHA.doc
(39 KB)
TEST MATRYC PROGRESYWNYCH(1).doc
(34 KB)
Inne foldery tego chomika:
! 1- Do segregacji
! 3 LATKI
! 4-latki
! 5-latki
! Plany pracy
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin