Elliot Aronson
Timothy D. Wilson
Robin M. Akert
2. Metodologia: proces przeprowadzania badań ............................................................................................... 3
3. Dysonans poznawczy a potrzeba podtrzymywania samooceny ................................................................... 5
4. Poznanie społeczne: w jaki sposób myślimy o świecie społecznym ............................................................. 7
5. Spostrzeganie społeczne: jak dochodzimy do rozumienia innych ludzi ...................................................... 10
6. Rozumienie siebie: w jaki sposób poznajemy samych siebie ..................................................................... 13
7. Konformizm: wpływanie na zachowanie ..................................................................................................... 18
10. Atrakcyjność interpersonalna: od pierwszego wrażenia do związków uczuciowych ................................... 30
11. Zachowania prospołeczne: dlaczego ludzie pomagają innym .................................................................... 33
12. Agresja: dlaczego ranimy innych ludzi ........................................................................................................ 36
13. Uprzedzenia: przyczyny i lekarstwa ............................................................................................................ 39
14. Zdrowie i środowisko ................................................................................................................................... 43
15. Prawo i biznes ............................................................................................................................................. 47
1. Czym jest psychologia społeczna
psychologia społeczna – naukowe badanie sposobu, w jaki rzeczywista bądź wyobrażona obecność innych ludzi wywiera wpływ na ludzkie myślenie, odczuwanie i zachowanie
Wpływ społeczny:
- usiłowania jednego człowieka zmierzające do zmiany zachowania drugiego człowieka (np. perswazja)
- zmiana myśli i odczuć pod wpływem innych ludzi
- oddziaływanie nieświadome bądź wyobrażone
konstrukt – sposób w jaki ludzie postrzegają, pojmują i interpretują świat społeczny
Założenia psychologii społecznej:
· aby zrozumieć, w jaki sposób otoczenie społeczne wywiera wpływ na daną osobę, ważniejsze jest wyjaśnienie tego jak ludzie spostrzegają, pojmują czy interpretują swoje otoczenie niż obiektywny obraz otaczającego ich środowiska
· koncentracja na źródłach konstruktów – czy są one budowane dla podtrzymania samooceny, czy raczej adekwatne w stosunku do rzeczywistości
· empiryczne testowanie założeń
Psychologia społeczna a mądrość ludowa, filozofia, inne nauki społeczne i psychologia osobowości
Mądrość ludowa (zdrowy rozsądek):
- opinie stosunkowo często są sprzeczne
- nie jest łatwo określić, które są prawdziwe
Filozofia:
- nie rozstrzyga pytań naukowo
Inne nauki społeczne:
- nie koncentrują się na poszczególnych jednostkach – są skoncentrowane na czynnikach socjalnych, ekonomicznych, politycznych i historycznych
- nie mają na celu określania uniwersalnych właściwości natury ludzkiej, które sprawiają, że każdy jest podatny na wpływ społeczny
Psychologia osobowości:
- koncentruje się na różnicach indywidualnych jako wyjaśnieniach zachowania społecznego
Socjologia
Psychologia społeczna
Psychologia osobowości
dostarcza ogólnych praw i teorii dotyczących społeczeństw, a nie jednostek
bada procesy psychologiczne pojawiające się, gdy ludzie przebywają ze sobą, co powoduje, że stają się podatni na wpływ społeczny
bada właściwości, które powodują, że jednostki są unikatowe i różnią się od siebie
2. Moc wpływu społecznego
Trudno przekonać ludzi, że na ich zachowanie wpływa otoczenie społeczne, ponieważ istnieje tendencja do wyjaśniania zachowania w terminach osobowościowych.
Podstawowy błąd atrybucji – tendencja do przeceniania rozmiaru, w jakim zachowanie ludzi jest wynikiem oddziaływania dyspozycji wewnętrznych, a niedocenianie roli czynników sytuacyjnych.
Skłonność ta tworzy niepożądane nastawienie, które może prowadzić do niekorzystnych postaw i zachowań. Tworzy ona poczucie fałszywego bezpieczeństwa (nie doceniając wpływu społecznego, łatwiej mu ulegamy) a także skłania do nadmiernego upraszczania złożonych sytuacji, co obniża nasze zrozumienie przyczyn ludzkiego zachowania
„dylemat więźnia” (Samuel, Ross, 1993): dwuosobowa gra, w której można wybrać strategię rywalizacyjną lub kooperacyjną; poproszono grupę studentów aby oceniła, którzy ze studentów w akademiku wybiorą którą strategię, po czym zaproszono wytypowane osoby do gry; w grupie 1 nazwano ją „Grą na Wall Street”, w 2 – „Grą wspólnych interesów”; wyniki: w grupie 2 częściej wybierano strategię kooperacji, bez względu na to, do jakiej kategorii badany był zakwalifikowany przez innych studentów
Moc sytuacji subiektywnych: krótka historia idei
· behawioryzm: zakładał, że aby zrozumieć ludzkie zachowanie, wystarczy rozważyć nagradzające właściwości środowiska, to znaczy to, w jaki sposób pozytywne i negatywne wydarzenia w otoczeniu są związane ze specyficznymi zachowaniami
· psychologia postaci: podkreślała ważność badania subiektywnego sposobu, w jaki dany obiekt pojawia się w umyśle ludzi, zamiast poddania badaniom wyłącznie obiektywnych, fizycznych cech tego obiektu, co zostało przeniesione na postrzeganie społeczne (Kurt Lewin); istotne jest więc poznanie w jaki sposób ludzie konstruują swój obraz środowiska społecznego
3. Skąd się biorą konstrukty: podstawowe motywy ludzkie
Podstawowe motywy ludzkie z punktu widzenia psychologii społecznej:
potrzeba adekwatności
potrzeba takiego usprawiedliwiania swoich myśli i działań, by mieć dobre o sobie mniemanie
Festinger: szczególnie wartościowe są obserwacje poczynione w sytuacji, gdy motywy pociągają jednostkę w dwóch przeciwstawnych kierunkach.
Podejście związane z samooceną: pragnienie, by czuć, że jest się dobrym
Samoocena: dokonywane przez ludzi oszacowania wartości samych siebie, to znaczy rozmiaru, w jakim spostrzegają siebie jako dobrych, kompetentnych i przyzwoitych; è mając wybór pomiędzy zniekształceniem obrazu świata w celu podtrzymania dobrego samopoczucia a odzwierciedleniem świata adekwatnie, ludzie często wybierają tę pierwszą opcję
Usprawiedliwienie wcześniejszego doświadczenia: trudno jest przyznać się do swoich braków, nawet gdy prowadzi to do nieadekwatnego obrazu świata; ludzie nie stosują całkowitego zniekształcenia – po prostu wiążą fakty w trochę inny sposób, taki, jaki pokazuje nas w najlepszym świetle
Cierpienie a samousprawiedliwianie: im trudniejsze i bardziej bolesne jest wchodzenie do grupy, tym silniejsze więzi z nią łączące (np. rytuały inicjacyjne)
Podejście związane z poznawaniem społecznym: potrzeba bycia adekwatnym
Poznawanie społeczne: w jaki sposób ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym, czyli jak selekcjonują, interpretują, zapamiętują i wykorzystują informację społeczną w wydawaniu sądów i podejmowaniu decyzji.
Oczekiwania dotyczące świata społecznego: mogą wpływać na to, jak go postrzegamy, a nawet zmienić w naszym obrazie jego istotę (np. w zjawisku samospełniającego się proroctwa)
Rosenthal, Jacobson (1968): przeprowadzono testy w szkole podstawowej, następnie nie uwzględniając ich wyników wylosowano uczniów, których wyniki przedstawiono nauczycielom jako najlepsze; pod koniec roku okazało się, że wylosowane dzieci radzą sobie szczególnie dobrze.
4. Psychologia społeczna a problemy społeczne
Przyczyny badania zachowań społecznych:
- ciekawość
- ułatwianie rozwiązywania problemów społecznych, np.: redukowanie wrogości i uprzedzeń, świadomość ekologiczna, promocja zdrowia, wpływ środków masowego przekazu na postawy i zachowanie, itp.
1. Formułowanie hipotez i teorii:
· inspiracje płynące z wcześniejszych teorii i badań
· hipotezy oparte na osobistych obserwacjach
2. Metody obserwacyjne: opisywanie zachowania społecznego
metoda obserwacyjna: technika, w której badacz obserwuje ludzi i systematycznie rejestruje pomiary ich zachowanie
obserwacja systematyczna: forma metody obserwacyjnej, w której obserwatorem jest wyszkolony badacz społeczny, który przystępuje do odpowiedzi na pytania odnoszące się do określonego zjawiska społecznego, obserwując i kodując je zgodnie z wcześniej przygotowanym zbiorem kryteriów.
obserwacja uczestnicząca: forma obserwacji systematycznej, w której obserwator wchodzi w interakcję z obserwowanymi ludźmi, ale stara się w żaden sposób nie wpłynąć na sytuację.
analiza archiwalna: forma obserwacji, w której badacz obserwuje zachowanie społeczne przez badanie nagromadzonych w danej kulturze dokumentów albo archiwaliów (pamiętników, powieści, czasopism, dzienników)
zgodność sędziów kompetentnych: stopień zgodności między dwiema lub więcej osobami, które niezależnie obserwują i kodują grupę danych; jeśli dwóch lub więcej ekspertów dochodzi do tych samych obserwacji, wówczas badacze upewniają się, że obserwacje te nie są subiektywnymi, zniekształconymi wrażeniami jednostki
ograniczenia metody obserwacyjnej:
· niektóre zachowania są trudne do obserwacji, są rzadki lub pojawiają się jedynie w samotności – można się wtedy odwoływać do analizy archiwalnej, ale nigdy nie mamy pewności czy dane są kompletne i nie zafałszowane
· jest ograniczona do konkretnej grupy ludzi w konkretnej sytuacji
3. Metoda korelacyjna
metoda korelacyjna: metoda, w której mierzy się systematycznie dwie zmienne lub ich większą liczbę i oszacowuje się relacje pomiędzy nimi (tj. w jakim stopniu można przewidzieć wartość jednej z nich na podstawie drugiej)
korelacja dodatnia – gdy wzrostowi wartości jednej zmienne towarzyszy wzrost wartości drugiej
korelacja ujemna – gdy wzrostowi wartości jednej zmienne towarzyszy spadek wartości drugiej
dobór losowy – sposób zapewnienia reprezentatywności dla danej populacji wybranej do próby grupy osób gwarantujący, że każda jednostka wchodząca w skład populacji ma taką samą szansę na pojawienie się w próbie
korelacja nie jest tożsama z przyczynowością
4. Metoda eksperymentalna
metoda eksperymentalna: metoda badania relacji przyczynowo – skutkowych; badacz losowo przydziela uczestników eksperymentu do różnych sytuacji i upewnia się, że sytuacje te są identyczne pod wszystkimi względami z wyjątkiem jednego, zdefiniowanego przez zmienną niezależną (badacz oczekuje, że ten jedyny warunek będzie miał przyczynowy wpływ na reakcje ludzi)
zmienna niezależna: zmienna, którą badacz zmienia albo różnicuje, aby stwierdzić, że ma ona wpływ na jakąś inną zmienną; badacz oczekuje, że ta właśnie zmienna będzie powodował zmiany jakiejś innej zmiennej
zmienna zależna: zmienna, którą badacz mierzy po to, by stwierdzić, czy na nią wpływa zmienna niezależna; badacz stawia hipotezę, że zmienna zależna zależy od poziomu zmiennej niezależnej
plan wieloczynnikowy: plan eksperymentalny, w którym uwzględnia się więcej niż jedną zmienną niezależną; każda zmienna niezależna ma więcej niż jedną wersję lub też poziom; wszystkie możliwe kombinacje tych poziomów pojawiają się w badaniach.
Ustalanie trafności wewnętrznej w eksperymentach:
trafność wewnętrzna: upewnienie się, że nic więcej poza zmienną niezależna nie może wpływać na zmienną zależną; realizuje się to poprzez:
· kontrolowanie wszystkich zmiennych ubocznych
· losowe przydzielanie do sytuacji
poziom ufności (p): liczba wyliczona za pomocą technik statystycznych, która informuje badacza o tym , jakie jest prawdopodobieństwo, że wyniki jego eksperymentu są dziełem przypadku , a nie są efektem działania zmiennej niezależnej; standardowo za wyniki istotne uważa się p<0,05
Ustalanie trafności zewnętrznej w eksperymentach:
trafność zewnętrzna: stopień, w jakim wyniki badań mogą być generalizowane na inne sytuacji i na innych ludzi
ð generalizacja na inne sytuacje - warunki:
- realizm sytuacyjny – podobieństwo syt. eksperymentalnych do syt. życia codziennego
- realizm psychologiczny – stopień w jakim procesy psychologiczne w eksperymencie są podobne do procesów pojawiających się w życiu codziennym; może wyć wysoki nawet gdy r. sytuacyjny jest niewielki
aby urealnić, często stosuje się instrukcję maskującą – opis celu badań różniący się od prawdziwego, mająca na celu zachowanie realizmu psychologicznego
ð generalizacja na innych ludzi – warunki
- losowy dobór próby
- powtarzalność
eksperymenty w warunkach naturalnych – podstawowy dylemat psychologa społecznego – uczestnicy badań są nieświadomi tego, że biorą udział w eksperymencie – trafność zewnętrzna jest wysoka, ale są trudności: nie zawsze ma się pełną kontrolę nad sytuacją i zmiennymi ubocznymi (więc trafność wewnętrzna może być niska)
eksperyment w warunkach laboratoryjnych + eksperyment w warunkach naturalnych = eksperyment doskonały
5. Badania podstawowe a stosowane
badania podstawowe – badania projektowane po to, by dać najlepszą odpowiedź na pytanie, dlaczego ludzie zachowują się tak, jak się zachowują, przeprowadzane wyłącznie dla zaspokojenia ciekawości badawczej
badania stosowane – badania projektowane specjalnie w celu rozwiązania konkretnego problemu społecznego; tworzenie teorii zachowania jest zwykle wtórne do rozwiązywania specyficznego problemu
àczęsto wzajemnie na siebie wpływają
...
majki1602