Kolumny sa ustawione w następujący sposób: Infinitiv /Presens /Preteritum /Perfektum - tłumaczenie
np. diskutere / diskuterer / diskuterte / har diskutert - dyskutować
Infinitiv - bezokolicznik
Tlumaczenia podane sa w bezokolicznik
Presens - czas terazniejszy
Czasu terazniejszego czasownika uzywamy w jezyku norweskim na wiele sposobow:
- to, co dzieje sie teraz: Jeg sitter og skriver (siedzę i piszę). Nå begynner Dagsrevyen (teraz zaczyna sie Diennik Wieczorny). I dag faller det dom i saken (dzisiaj zapada wyrok w sprawie).
- to, co dzieje sie zwykle lub regularnie sie powtarza: Kjøpesenteret holder åpent fra kl 10.00 til kl 20.00 (Centrum handlowe otwarte w godzinach...).
- to, co jest ponadczasowe: Skreia ligger vest for Mjøsa (Skreia jest polozone na zachod od Mjøsa).
- przyszlosc: Han kommer hjem om en uke (On wraca do domu za tydzien).
- historyczna terazniejszosc: kiedy w tekstach, szczegolnie w literaturze pieknej, wydarzenia opisywane w czasie przeszlym przeplataja sie z forma czasu terazniejszego. Stosowane w celu podkreslenia dramatyki wydarzenia i wzmocnienia efektu u odbiorcy.
Np. Vi snakket om hennes forlovede. "Denne forlovelsen er et feilgrep," sier Bente plutselig (Rozmawialismy o jej narzeczonym. Nagle Bente mowi: "Te zareczyny to pomylka").
Preteritum - czas przeszly, kiedys okreslany jako imperfektum
Czasu przeszlego uzywamy, kiedy mowimy o dzialaniach w przeszlosci, zarowno jednorazowych, jak i powtarzanych wielokrotnie.
Np. De reiste i går (pojechali wczoraj). Vikingene for til England på hærtokt (Wikingowie plywali do Anglii na grabieże).
Czasu przeszlego uzywa sie czesto rowniez w innych okolicznosciach, np. w okrzykach: Du var så fin i dag! (Jak ladnie dzisiaj wygladasz!), Dette var gode kjøttkaker! (Te klopsy sa smaczne!).
To uzycie czasu przeszlego w odniesieniu do terazniejszosci jest specyficzne dla jezyka norweskiego. Uzywamy czasu przeszlego w momencie, kiedy akurat podziwiamy czyjs wyglad czy chwalimy klopsy, ktore wlasnie spozywamy.
Nie jest to niepoprawnym uzyciem jezyka, jak mogloby sie wydawac, a raczej bardzo rozpowszechniona forma wyrazania sie w rozmowie.
Czesto uzywamy rowniez czasu przeszlego wyrazajac cos hipotetycznego, podobnie jak w jezyku polskim. Np. Hvis jeg var deg, ville jeg... (gdybym byl toba/na twoim miejscu, to bym...).
Selv om du ga meg en million kroner, ble jeg ikke med (ja bym z toba nie poszedl, nawet gdybys dal mi milion koron).
Aspekt czasowy dotyczy terazniejszosci, jednak uzywamy tu czasu przeszlego dla podkreslenia czegos nierealnego/hipotezy.
Perfektum - czas przeszly dokonany
Czas przeszly dokonany tworzymy przy pomocy czasownika posilkowego w czasie terazniejszym, najczesciej jest to har - ma, lub er - jest.
Czasu przeszlego dokonanego uzywamy opisujac dzialania:
- zakonczone, np. Jeg har jobbet i barnehage (pracowalam w przedszkolu - w znaczeniu juz tam nie pracuje)
- rozpoczete w przeszlosci i trwajace nadal, np. Min bror har studert medisin i fem år (moj brat studiuje medycyne od pieciu lat).
- kiedy stwierdzamy jakis fakt, np. Lars Saabye Christensen har skrevet "Halvbroren" (Lars Saabye Christensen napisal "Półbrata").
W niektorych wypadkach mozemy uzyc czasownika posilkowego ha lub være (czyli har lub er), w zaleznosci od tego, co w zdaniu chcemy podkreslic - samo dzialanie czy rezultat.
Np. Han har gått to mil (przeszedl dwie mile) - podkresla dzialanie, przeszedl, czyli cos zrobil.
Han er gått (on wyszedl) - podkresla rezultat, wyszedl, czyli nie ma go.
Czasownik posilkowy ha (har) jest coraz czesciej uzywany zamiast være (er) i te niuanse stopniowo sie zacieraja.
A
adlyde / adlyder / adlød / har adlydt - być posłusznym, wykonywać rozkazy, przestrzegać prawa, słuchać czyichś poleceń
ake / aker / akte / har akt - jeździć na sankach
anbefale / anbefaler / anbefalte / har anbefalt - polecać
angre / angrer / angret / har angret - żałować
arbeide / arbeider / arbeidet / har arbeidet - pracować
arrestere / arresterer / arresterte / har arrestert - aresztować
avslutte / avslutter / avsluttet / har avsluttet - kończyć, dokończyć, zakończyć
avbryte / avbryter / avbrøt / har avbrutt - przerywać, przeszkadzać
avertere/ averterer / averterte / har avertert - reklamować, głosić
avvæpne / avvæpner / avvæpnet / har avvæpnet - rozbrajać
B
bade / bader / badet / har badet - kąpać się
bake / baker / bakte / har bakt - piec
banke / banker / banket / har banket - pukać, stukać, trzepać
barbere / barberer / barberte / har barbert - golić (seg - się)
be (om) / ber (om) / ba (om) / har bedt (om) - prosić, błagać
bedra / bedrar / bedro / har bedratt - oszukiwać, zdradzać
bedøve / bedøver / bedøvde / har bedøvd - ogłuszyć, oszołomić
begrense / begrenser / begrenset / har begrenset - ograniczać
begripe / begriper / begre(i)p / har begrepet - pojmować, rozumieć
begrunne / begrunner / begrunnet / har begrunnet - uzasadniać
begynne / begynner / begynte / har begynt - rozpoczynać
beherske / behersker / behersket / har behersket - pokonywać, opanowywać (beherske seg-opanować się)
beite / beiter / beitet / har beitet - paść się (o zwierzętach na pastwisku)
beklage / beklager / beklaget / har beklaget - przepraszać
bekrefte / bekrefter / bekreftet / har bekreftet - potwierdzać, poświadczać
bekymre / bekymrer / bekymret / har bekymret - martwić (seg - się)
beseire / beseirer / beseiret / har beseiret - pokonywać
beskrive / beskriver / beskrev / har beskrevet - opisywać
bestemme / bestemmer / bestemte / har bestemt - decydować
bestille / bestiller / bestilte / har bestilt - zamawiać
bestå / består / besto / har bestått - zdać (egamin, test, itp.)
besvare / besvarer / besvarte / har besvart - odpowiadać
besøke / besøker / besøkte / har besøkt - odwiedzać, uczęszczać
betale / betaler / betalte / har betalt - płacić
betegne / betegner / betegnet / har betegnet - określić
bety / betyr / betydde / har betydd - znaczyć
binde / binder / bandt / har bundet - wiązać
bite / biter / bet / har bitt - gryźć
bleke / bleker / bleket / har bleket - rozjaśniać, wybielać
bli / blir / ble / har blitt - stawać się
bløffe / bløffer / bløffet / har bløffet - blefować
blåse / blåser / blåste / har blåst - wiać
bo / bor / bodde / har bodd - mieszkać
brekke / brekker / brakk / har brukket - łamać
brenne / brenner / brente / har brent - palić (nie w odniesieniu do palenia nikotyny)
bringe / bringer / brakte / har brakt - przynosić
briste / brister / brast / har bristet - pękać
bruke / bruker / brukte / har brukt - używać, stosować
bry seg om / bryr seg om / brydde seg om / har brydd seg om - troszczyć się o..., zalezeć na...
bryte / bryter / brøt / har brutt - zbić, rozbić, łamać
bråke / bråker / bråket / har bråket - hałasować
burde / bør / burde / har burdet - powinno
by / byr / bydde / har bydd - oferować, zapraszać
bygge / bygger / bygde / har bygd - budować
bytte / bytter / byttet / har byttet - wymieniać
bære / bærer / bar / har båret - nosić
bølge / bølger / bølget / har bølget - falować
bøye / bøyer / bøyde / har bøyd - schylać, uginać, wygiąć, zgiąć, skręcić
D
danse / danser / danset / har danset - tańczyć
dekke / dekker / dekket / har dekket - zakryć, przykryć, nakryć
dele / deler / delte / har delt - dzielić
demonstrere / demonstrerer / demonstrerte / har demonstrert - demonstrować
dette / detter / datt / har dettet - spadać
dikte / dikter / diktet / har diktet - opisywać, pisać wiersze
dikte opp / dikter opp / diktet opp / har diktet opp - zmyślać
diskutere / diskuterer / diskuterte / har diskutert - dyskutować
dra / drar / dro / har dratt - wyjeżdżać, udawać się
drepe / dreper / drepte / har drept - zabijać
drikke / drikker / drakk / har drukket - pić
driste seg / drister seg / dristet seg / har dristet seg - ośmielić się
drive / driver / drev / har drevet / zajmować się, prowadzić
drømme / drømmer / drømte / har drømt - marzyć, śnić
dusje / dusjer / dusjet / har dusjet - brać prysznic
dø / dør / døde / har dødd - umierać
E
eie / eier / eide/ har eid - posiadać
elske / elsker / elsket / har elsket - kochać
ende / ender / endte / har endt - kończyć
erfare / erfarer / erfarte / har erfart - doświadczać
ete / eter / åt / har ett - jeść
evakuere / evakuerer / evakuerte / har evakuert - ewakuować
F
falle / faller / falt / har falt - upaść, spadać
fare / farer / for / har fart - udawać się
feire / feirer / feiret / har feiret - święcić, świętować
finne / finner / fant / har funnet - znajdować, znaleźć
finnes / finnes / fantes / har funnes - istnieć
fiske / fisker / fisket / har fisket - łowić ryby
fjerne / fjerner / fjernet / har fjernet - usunąć
fly / flyr / fløy / har fløyet - latać
flykte / flykter / flyktet / har flyktet - uciec
flytte / flytter / flyttet / har flyttet - przesunąć, przeprowadzić
forandre / forandrer/ forandret / har forandret - zmienić
forbedre / forbedrer / forbedret / har forbedret - udoskonalić, ulepszyć, polepszyć
forberede / forbereder / forberedte / har forberedt - przygotować
foregå / foregår / foregikk / har foregått - zdarzyć się, mieć miejsce
foreldes / foreldes / foreldet / har foreldet - stawać się
forelegge / forelegger / forela / har forelagt - przedkładać, składać
forelese / foreleser / foreleste / har forelest - wykładać, pouczać
foreslå / foreslår / foreslo / har foreslått - proponować
foretrekke / foretrekker / foretrakk / har foretrukket - woleć
forfølge / forfølger / forfulgte / har forfulgt - prześladować
forklare / forklarer / forklarte / har forklart - wytłumaczyć, wyjaśnić
forlate / forlater / forlot / har forlatt - porzucić, opuścić
forlenge / forlenger / forlenget / har forlenget -wydłużyć, przedłużyć
forsone/ forsoner / forsonet / har forsonet - godzić, pogodzić
forstyrre / forstyrrer / forstyrret / har forstyrret - zakłócać, przeszkadzać
forstå / forstår / forstod / har forstått - rozumieć
forsvinne / forsvinner / forsvant / har forsvunnet - zanikać
forsyne / forsyner / forsynte / har forsynt - zaopatrywać
forsøke / forsøker / forsøkte / har forsøkt - próbować
forte seg / forter seg / fortet seg / har fortet seg - spieszyć się
fortelle / forteller / fortalte / har fortalt - opowiadać
fortsette / fortsetter / fortsatte / har fortsatt - kontynuować
forverre / forverrer / forverret / har forverret - pogarszać
fotografere / fotograferer / fotograferte / har fotografert - fotografować
friste / frister / fristet / har fristet - kusić, wabić
frykte / frykter / fryktet / har fryktet - bać się, obawiać się
fryse / fryser / frøs / har frosset - marznąć, zamarzać
fyke / fyker / føk / har føket - dryfować
fylle / fyller / fylte / har fylt - spełniać
fylle ut / fyller ut / fylte ut / har fylt ut - wypełniać
fø / før / fødde / har fødd - karmić, żywić
føde / føder / fødte / har født - rodzić
føle / føler / følte / har følt - czuć (seg - się)
følge / følger / fulgte / har fulgt - przyprowadzać, odporowadzać, pójść za...
føne / føner / fønet / har fønet - suszyć
få / får / fikk / har fått - dostawać
G
gange / ganger / ganget / har ganget - mnożyć
gi / gir / gav / har gitt - dawać
gidde / gidder / gadd / har giddet - chcieć (w sensie: chce mi się - nie chce mi się)
gifte seg / gifter seg / giftet seg / har giftet seg - żenić się, wychodzić za mąż
gjelde / gjelder / gjaldt / har gjeldt - dotyczyć
gjennomføre / gjennomfører / gjennomførte / har gjennomført - wykonać, przeprowadzić
gjenta / gjentar / gjentok / har gjentatt - powtarzać
gjespe / gjesper / gjespet / har gjespet - ziewać
gjette / gjetter / gjettet / har gjettet - zgadywać
gjøre / gjør / gjorde / har gjort - robić
glede seg / gleder seg / gledet seg / har gledet seg - cieszyć się
glemme / glemmer / glemte / har glemt - zapominać
gli / glir / gled / har glidd - szybować , sunąć
glippe / glipper / glapp / har glippet - wyslizgiwać się
gløde, glø / gløder, glør / glødde / har glødd - tlić się, żarzyć się
gratulere / gratulerer / gratulerte / har gratulert - gratulować
grave / graver / gravde / har gravd - kopać
gre / grer / gredde / har gredd - uczesać się
greie / greier / greide / har greidd - sprostać
grille / griller / grillet / har grillet - grilować
grine / griner / grinte / har grinet - płakać
gripe / griper / grep / har grepet - chwytać, łapać
gruble / grubler / grublet / har grublet - rozważać, dumać
gråte / gråter / gråt / har grått - płakać
gå / går / gikk / har gått - iść
H
ha / har / hadde / har hatt - mieć
handle / handler / handlet / har handlet - robić zakupy
hende / hender / hendte / har hendt - zdarzać się
henge / henger / hengte / har hengt - wisieć
hente / henter / hentet / har hentet - przynieść
herske / hersker / hersket / har hersket - panować, rządzić
hete / heter / hette / har hett - nazywać się
hilse / hilser / hilste / har hilst - pozdrawiać, witać
hindre / hindrer / hindret / har hindret - blokować, tarasować
hjelpe / hjelper / hjalp / har hjulpet - pomagać
holde / holder / holdt / har holdt - trzymać
hoppe / hopper / hoppet / har hoppet - skakać
hoste / hoster / hostet / har hostet - kaszleć
huske / husker / husket / har husket - pamiętać
hviske / hvisker / hvisket / har hvisket - szeptać
høre / hører / hørte / har hørt - słyszeć
håpe / håper / håpet / har håpet - mieć nadzieję
I
identifisere / identifiserer / identifiserte / har identifisiert - identyfikować
innrede / innreder / innredet / har innredet - wyposażać, urządzać
interessere / interesserer / innteresserte / har innteressert - interesować się
intervjue / intervjuer / intervjuet / har intervjuet - przeprowadzać wywiad
invitere / inviterer / inviterte / har invitert - zapraszać
J
jakte / jakter / jaktet / har jaktet - polować, gonić
jobbe / jobber / jobbet / har jobbet - pracować
jogge / jogger / jogget / har jogget - biegać, uprawiać jogging
K
kalle / kaller / kalte / har kalt - nazywać
karakterisere / karakteriserer / karakteriserte / har karakterisert - charakteryzować
kaste / kaster / kastet / har kastet - rzucać
kikke / kikker / kikket / har kikket - patrzeć, zerkać
kjede / kjeder / kjedet / har kjedet - nudzić (seg - się)
kjefte / kjefter / kjeftet / har kjeftet - ganić, zwymyślać
kjenne / kjenner / kjente / har kjent - znać
kjøpe / kjøper / kjøpte / har kjøpt - kupować
kjøre / kjører / kjørte / har kjørt - kierować, jechać samochodem
klare / klarer / klarte / har klart - sprostać
klatre / klatrer / klatret / har klatret - wspinać się
kle / kler / kledde / har kledd - ubierać (się), rozbierać (się)
klemme / klemmer / klemte / har klemt - ściskać, zaciskać, uścisnąć
klinge / klinger / klang / har klinget - dźwięczeć, dzwonić
klippe / klipper / klipte / har klipt - strzyc, ciąć, kosić
knekke / knekker / knakk / har knekt - zbić, rozbić
knipe / kniper / knep / har knepet - szczypać, ściskać
knuse / knuser / knuste / har knust - potłuc, rozbić
knytte / knytter / knyttet / har knyttet - zawiązać, związać, przywiązać
koke / koker / kokte / har kokt - gotować
komme / kommer / kom / har kommet - przyjść, pójść
kontakte / kontakter / kontaktet / har kontaktet - kontaktować się
kontrollere / kontrollerer / kontrollerte / har kontrollert - kontrolować
konversere / konverserer / konverserte / har konversert - konwersować, rozmawiać
kose seg / koser seg / koste seg / har kost seg - miło spędzać czas
krangle / krangler / kranglet / har kranglet - kłócić się
kreve / krever / krevde / har krevd - żądać, domagać się
kritisere / kritiserer / kritiserte / har kritisert - krytykować
krympe / krymper / krympet / har krympet - kurczyć się
krype / kryper / krøp / har krøpet - pełzać
krysse / krysser / krysset / har krysset - przekraczać (krysse av - zakreślać)
kunne / kan / kunne / har kunnet - móc, umieć
kysse / kysser / kysset / har kysset - całować
L
la / lar / lot / har latt - pozwalać
lage / lager / laget / har laget - robić, przygotowywać
lande / lander / landet / har landet - lądować
lansere / lanserer / lanserte / har lansert - lansować
le / ler / lo / har ledd - śmiać się
legge / legger / la / har lagt - kłaść
leie / leier / leide / har leid - wynajmować, wypożyczać
leke / leker / lekte / har lekt - bawić się
lemleste / lemlester / lemlestet / har lemlestet - okaleczyć
lengte / lengter / lengtet / har lengtet - tęsknić
lese / leser / leste / har lest - czytać
lete / leter / lette / har lett - szukać
leve / lever / levde / har levd - żyć
ligge / ligger / lå / har ligget - leżeć
ligne-likne / ligner-likner / lignet-liknet / har lignet-liknet - być podobnym do kogoś,
like / liker / likte / har likt - lubić
love / lover / lovet / har lovet - obiecywać
lukke / lukker / lukket / har lukket - zamykać
lukte / lukter / luktet / har luktet - pachnieć, wąchać
lure / lurer / lurte / har lurt - oszukiwać, nabierać
lure på / lurer på / lurte på / har lurt på - chcieć wiedzieć, zastanawiać się
lyne / lyner / lynte / har lynt - błyskać
lyse / lyser / lyste / har lyst - świecić
lytte / lytter / lyttet / har lyttet - słuchać
lyve / lyver / løy / har løyet - kłamać
lære / lærer / lærte / har lært - uczyć
løfte / løfter / løftet / har løftet - podnosić
løpe / løper / løp / har løpt - biegać
løse / løser / løste / har løst - rozwiązywać
låne / låner / lånte / har lånt - pożyczać
låse / låser / låste / har låst - zamykać na klucz
låte / låter / låt / har lått - brzmieć
M
male / maler / malte / har malt - malować
mangle / mangler / manglet / har manglet - brakować, odczuwać brak
mase / maser / maste / har mast - marudzić
melde / melder / meldte / har meldt - meldować, zgłaszać
mene / mener / mente / har ment - mieć na myśli, uważać
merke / merker / merket / har merket - zauważać, zaznaczać
miste / mister / mistet / har mistet - gubić, tracić
mistenke / mistenker / mistenkte / har mistenkt - podejrzewać
møte / møter / møtte / har møtt - spotykać
måtte / må / måtte / har måttet - musieć
...
KynioWolny