Skuteczność psychoterapii
-----Jadwiga M. Rakowska —
przegląd badań
Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Warszawa 2005
Redakcja i korekta: Ewa Biernacka Projekt okładki: Katarzyna Jur as
Copyright © by Wydawnictwo Naukowe „Scholar" sp. z o.o., Warszawa
Publikacja dotowana z funduszy przeznaczonych na badania własne Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego
ISBN 83-7383-077-4
Wydawnictwo Naukowe „Scholar" Spółka z o.o.
ul. Krakowskie Przedmieście 62, 00-322 Warszawa
tel./fax 826 59 21, 828 95 63, 828 93 91
dział handlowy: jw. wew. 105, 108 lub 635 74 04 wew. 219
e-mail: info@scholar.com.pl; scholar@neostrada.pl
http://www.scholar.com.pl
Sprzedaż wysyłkową dla odbiorców indywidualnych prowadzi
Księgania Naukowa RESURSA
tel./fax 022 828 18 16
e-mail: info@resursa. com. pl
http://www.resursa.com.pl
Wydanie pierwsze
Skład i łamanie: WN „Scholar" (Jerzy Łazarski)
Druk i oprawa: Paper & Tinta, Warszawa
Redakcja i korekta: Ewa Biernacka Projekt okładki: Katarzyna Juras
Spis treści
Wstęp
13
Część I
Metodologia badań nad skutecznością psychoterapii
Rozdział I
Strategie badawcze ........................................... 19
1. Podejście eksperymentalne w badaniu skuteczności psychoterapii....... 20
1.1. Porównanie między grupami................................. 20
1.2. Porównanie między grupami i badanie interakcji................. 22
1.3. Badanie pojedynczego przypadku............................. 24
2. Podejście obserwacyjne w badaniu czynników pośredniczących
w skuteczności psychoterapii.................................... 26
2.1. Porównanie podgrup w obrębie badanej grupy................... 26
2.2. Porównanie podgrup w obrębie badanej grupy i badanie interakcji... 27
2.3. Badanie pojedynczego przypadku ............................ 28
Rozdział II
Problemy metodologiczne badań
nad skutecznością psychoterapii................................ 32
1. Pomiar efektów psychoterapii................................... 32
2. Kontrolowanie wpływu techniki psychoterapii na efekty leczenia........ 34
3. Kontrolowanie wpływu cech pacjenta i terapeuty na efekty leczenia...... 36
4. Wykrywanie różnic między porównywanymi grupami................ 38
4.1. Wielkość próby........................................... 38
4.2. Porównania wielokrotne i miary zależne ....................... 40
4.3. Zmienność danych......................................... 41
5. Wielkość zmiany o znaczeniu praktycznym......................... 42
5.1. Porównanie z próbą bez dysfunkcji............................ 43
5.2. Porównanie z próbą dysfunkcyjną............................ 45
5.3. Porównanie z próbą dysfunkcyjną i bez dysfunkcji............... 45
5.4. Porównanie w obrębie wyników pacjenta....................... 46
5.5. Subiektywne oceny........................................ 47
6. Problemy metodologiczne związane z rezygnacją pacjentów z leczenia... 47
7. Negatywne wyniki badania...................................... 48
8. Replikacja badań............................................. 50
9. Trafność wewnętrzna i zewnętrzna............................... 50
10. Metaanaliza.................................................. 51
Część II
Skuteczność procedur psychologicznych w leczeniu specyficznych problemów klinicznych
Rozdział III
Interwencje skuteczne w leczeniu
zaburzeń lękowych, nastroju i odżywiania...................... 57
1. Lęk uogólniony............................................... 57
1.1. Terapia poznawczo-behawioralna nastawiona na zmianę przekonań .. 57
1.2. Trening relaksacji......................................... 59
2. Fobia społeczna.............................................. 59
2.1. Ekspozycja na sytuacje wywołujące lęk........................ 59
2.2. Modyfikacja przekonań z ekspozycją na sytuacje wywołujące lęk.... 61
2.3. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk, modyfikacja przekonań
i relaksacja.............................................. 62
3. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne............................... 63
3.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lękz zapobieganiem reakcji kompulsyjnej............................................. 63
3.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk z zapobieganiem
reakcji kompulsyjnej wspomagana przez osobę znaczącą.......... 64
3.3. Terapia poznawcza........................................ 65
4. Agorafobia.................................................. 66
4.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk......................... 66
4.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk wspomagana przez partnera.... 68
5. Panika...................................................... 70
5.1. Terapia poznawczo-behawioralna............................. 70
5.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk......................... 74
5.3. Trening relaksacji......................................... 75
6. Zaburzenie stresu pourazowego................................. 76
6.1. Ekspozycja w wyobraźni na bodźce wywołujące lęk.............. 77
6.2. Trening radzenia sobie ze stresem............................. 78
6.3. Odczulanie wspomagane ruchami gałek ocznych................. 79
6.4. Odczulanie wspomagane pisaniem............................ 80
6.5. Terapia poznawcza......................................... 80
7. Zaburzenia nastroju........................................... 81
7.1. Terapia poznawczo-behawioralna nastawiona na zmianę przekonań ... 81
7.2. Terapia behawioralna nastawiona na aktywizowanie pacjenta....... 84
7.3. Trening rozwiązywania problemów........................... 85
7.4. Terapia interpersonalna nastawiona na rozwiązanie
problemów w relacjach..................................... 86
7.5. Terapia małżeńska......................................... 87
7.6. Zapobieganie nawrotom depresji............................. 90
8. Zaburzenia odżywiania......................................... 92
8.1. Terapia poznawczo-behawioralna............................. 92
8.2. Terapia poznawczo-behawioralna wspomagana przez partnera...... 96
8.3. Porażka terapii behawioralno-poznawczej
i zmiana metody leczenia................................... 96
8.4. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk z zapobieganiem reakcji wymiotowania............................................ 97
9. Wnioski..................................................... 98
Rozdział ...
Person4444