PEDAGOGIUM
_________Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej w Warszawie__________
Paweł Kozieł
Numer albumu 0397/04
Podkultura więzienna jako czynnik zakłócający proces resocjalizacji
Podculture prison as element distrub process reclamation
Praca licencjacka
Na kierunku Pedagogika
specjalności Resocjalizacja społecznie nieprzystosowanych
Praca wykonana pod kierunkiem doktora Huberta Iwanickiego
Warszawa 2007
Oświadczenie promotora pracy
Oświadczam, że niniejsza praca została przygotowana pod moim kierunkiem i stwierdzam, że spełnia warunki do przedstawienia jej w postępowaniu o nadanie tytułu zawodowego.
………………………………… ……………………………………………………..
(data) (podpis promotora pracy dyplomowej)
Oświadczenie autora pracy
Świadom odpowiedzialności prawnej oświadczam, że niniejsza praca dyplomowa została napisana przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami.
Oświadczam, że przedstawiona praca nie była wcześniej przedmiotem procedur związanych z uzyskaniem tytułu zawodowego lub stopnia naukowego w wyższej uczelni.
Oświadczam ponadto, że niniejsza wersja pracy jest identyczna z załączoną wersją elektroniczną.
………………………… …………………………………………….
(data) (podpis autora pracy dyplomowej)
STRESZCZENIE
Tytuł pracy: Podkultura więzienna jako czynnik zakłócający proces resocjalizacji
Title: Podculture prison as element distrub process reclamation
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie podkultury więziennej jako czynnika zakłócającego proces resocjalizacji wśród osób przebywających w izolacji więziennej. Podjęta próba przybliżenia tej problematyki ma na celu nie tylko pokazanie genezy, cech i przejawów podkultury więziennej występującej w polskich więzieniach, ale także zwrócenie uwagi na destrukcyjny charakter tego zjawiska, zmiany zachodzące w funkcjonowaniu, strukturze i dynamice „grypsujących” związane z przeobrażeniami społecznymi w naszym kraju oraz przyczyny jej powstawania.
W pracy tej wyjaśniam, czym jest grupa społeczna, jaki jest ich podział, czym się charakteryzuje i jaki ma charakter. Przedstawiam również czym jest kultura, jakie zasadnicze znaczenie ma poznanie kultury dla zrozumienia człowieka i jakie są jej powiązania z podkulturą w szerokim tego słowa znaczeniu. Definiuję także zjawisko podkultury więziennej, przyczyny jej powstawania, charakter, wartości, normy i zasady postępowania jej uczestników. Następnie charakteryzuję Służbę Więzienną, jej strukturę, zasady na jakich się realizuje, jakie są jej zadania, cele, metody i sposoby oddziaływania w zakresie resocjalizacji. Na koniec przedstawiam moje badania, co jest przedmiotem tych badań, jaki jest ich cel, jakie są problemy badawcze, jakie wykorzystałem techniki i narzędzia, gdzie zostały przeprowadzone i w jaki sposób zorganizowane badania.
Słowa kluczowe: podkultura więzienna, grypsera, drugie życie, zakład karny, funkcjonariusz.
Keywords: prison podculture, grypsera, second (other) life, penal plant (bet), officer.
SPIS TREŚCI
str. Wstęp... …..….……………………………………………………………………...…..1
ROZDZIAŁ I.
Pojęcie grupy i kultury w świetle literatury przedmiotu ……………………………3
1.1. Pojęcie grupy społecznej ..…………………………………………………..……...3
1.2. Kultura ………………….…………………………………………………...……...4
1.3. Podkultura ………………..………………………………………………...………8
1.4. Podkultura więzienna ……...……………………………………………..……….11
ROZDZIAŁ II.
Charakterystyka instytucji penitencjarnych ………………………..…..………….16
2.1. Zadania Służby Więziennej ………………………...……………………………..16
2.2. Systemy oddziaływań na skazanych ………………...…………………………….17
ROZDZIAŁ III.
Podział i charakterystyka grup nieformalnych w zakładach karnych…………….20
3.1. Przyczyny łączenia się osadzonych w grupy nieformalne ……………..…….…...20
3.2. Normy wytwarzane przez uczestników podkultury więziennej……………...........21
3.2.1. Charakterystyka grup nieformalnych i podział na ,,ludzi” i ,,nieludzi”…… 22
3.2.2. Rodzaje przywództwa i członkostwo w grupie nieformalnej …………..…..26
3.2.3. Zasady regulujące działalność „grypsery” ………………………………....27
3.2.4. Stosunek uczestników podkultury więzienne j do norm społecznie
akceptowanych…...........................................................................................29
3.2.5. Stosunek uczestników podkultury więziennej do władzy formalnej –
administracji zakładu karnego, sądownictwa, policji……...………………30
ROZDZIAŁ IV.
Metodologia badań własnych ……………………….……………………….……....32
4.1. Przedmiot i cel badań ………….………………………………………………….32
4.2. Problemy badawcze ……………...………………………………………..………32
4.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze wykorzystane w pracach ……...……..….33
4.4. Teren i organizacja badań …………………………………………...………….....34
4.5. Charakterystyka badanych osób …………………………………………..............35
ROZDZIAŁ V.
Analiza wyników badań własnych ……………………………...………...…….…...39
Wnioski i zakończenie …………..……………………..…………………………..…48
Bibliografia …………….………………………..………...…………………………..50
Spis wykresów ………….…...……………………………...…………………...…….53
Spis tabel ………..…………………………………………...………………………...53
Aneksy…………………………………………………………...……………………..54
WSTĘP
Grupy społeczne nie tworzą się przypadkowo, a stanowią rezultat swoistego wyboru. Człowiek w sposób aktywny tworzy swoje otoczenie społeczne, a jeżeli nie daje mu to satysfakcji – zmienia je i identyfikuje się z którąś z podkultur, gdyż daje mu to poczucie akceptacji i bezpieczeństwa. Podkultury usprawiedliwiają pewne kategorie czynów naruszających prawo, a każde usprawiedliwienie jest wiarygodne ponieważ wchodzi w skład norm, wartości, zwyczajów i sposobów zachowań stanowiących element danej podkultury.
Przykładem takiej nieformalnej organizacji jest podkultura więzienna, która obejmuje niesformalizowane stosunki między personelem zakładu karnego a więźniami, oraz między samymi więźniami.
Niniejsza praca składa się z pięciu rozdziałów i ma na celu przedstawienie podkultury więziennej, ukazanie genezy, cech i jej przejawów oraz zwrócenie uwagi na destrukcyjny wymiar tego zjawiska.
W rozdziale pierwszy wyjaśniam czym jest grupa społeczna, jaki ma charakter, jak dzielimy grupy społeczne i czym one się charakteryzują. Następnie wyjaśniam pojęcie kultury, co w najwcześniejszych naukach o kulturze obrano za przedmiot badań, co obejmuje i jak definiują kulturę różni autorzy w świetle literatury przedmiotu. Kolejnymi zagadnieniami, które opisuję w rozdziale pierwszym są: podkultura - skąd się wywodzi termin „podkultura”, czym się charakteryzuje i jak jest definiowana przez naukowców oraz podkultura więzienna - w jakich środowiskach występuje, jakie są przyczyny jej powstawania i dlaczego jest zaliczana do podkultur dewiacyjnych.
W rozdziale drugim charakteryzuję Służbę Więzienną, jej strukturę organizacyjną, jakie spełnia funkcje w zakresie wykonywania kar pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania oraz jakie są jej zadania, cele, sposoby i metody oddziaływania na skazanych w zakresie resocjalizacji.
Rozdział trzeci poświęcony jest grupom nieformalnym, jakie istnieją w zakładach karnych. W rozdziale tym staram się wyjaśnić, dlaczego osadzeni przystępują do podkultury więziennej, jakie normy, wartości i wzorce zachowań są przez nich uznawane i akceptowane, jakimi kierują się zasadami, jaki jest ich stosunek do norm społecznie akceptowanych oraz do władzy formalnej - administracji zakładu karnego, sądownictwa i policji.
W rozdziale czwartym poświęconym metodologii badań własnych przedstawiam, co jest przedmiotem i celem badań, jakie są problemy badawcze, techniki i narzędzia badawcze wykorzystane w pracy. Na jakim terenie zostały przeprowadzone i zorganizowane badania oraz kto tym badaniom został poddany.
Pracę zamyka rozdział piąty, w którym dokonuję analizy wyników badań własnych.
ROZDZIAŁ I
POJĘCIE GRUPY I KULTURY SPOŁECZNEJ W ŚWIETLE
LITERATURY PRZEDMIOTU
1.1. Pojęcie grupy społecznej
W każdym społeczeństwie występują różne grupy społeczne. Ich podział i wielkość jest charakterystyczna dla danego społeczeństwa.
Grupą społeczną nazywamy każde zrzeszenie ludzi, które w świadomości samych tych ludzi stanowi pewnego rodzaju odrębną całość, czyli według terminologii zaczerpniętej z wzoru innych nauk, pewien układ odosobniony.
Grupę społeczną można zdefiniować również jako grupę dla oznaczenia takich skupień, które posiadają już wykształconą więź i zasadę odrębności określającą granice grupy.
W każdej grupie społecznej jako elementy składowe można wyróżnić;
- członków, ich cechy i zasady ustalające identyczność i ciągłość trwania grupy, zadania grupy służące realizacji zadań, mechanizmy psychospołeczne wytwarzane do realizacji zadań;
- czynniki utrzymujące spójność wewnętrzną grupy, instytucje i system kontroli społecznej, wzory wzajemnych oddziaływań, wzory zachowania i normy regulujące stosunki pomiędzy członkami;
- instytucje i środki regulowania styczności i stosunków pomiędzy grupami.
Grupy społeczne możemy podzielić na:
a) grupy formalne,
b) grupy nieformalne,
c) grupy celowe.
Grupami formalnymi będziemy nazywać takie grupy, które rozwinęły już instytucje formalne, formalny system kontroli i organizacji. Grupy nieformalne są to grupy, których więź wewnętrzna polega tylko na organizacji instytucji i kontroli nieformalnej. Natomiast grupy celowe są grupami tworzonymi ze świadomym założeniem, że będą one dążyły do osiągnięcia celów określonych w sformalizowanym statucie.
1.2. Kultura
Poznanie kultury ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia człowieka. W najwcześniejszych naukach o kulturze etnologii i etnografii, za przedmiot ba...
mpwjs