SYSTEM POLITYCZNY WŁOCH.pdf

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

System polityczny Włoch

Autor: Marta Cie¶likowska

08.04.2005.

2 czerwca 1946 r., na podstawie przeprowadzonego referendum, Włochy stały siê republik±.

W nastêpstwie tego zostało wybrane tak¿e Zgromadzenie Konstytucyjne, które przygotowało

projekt nowej konstytucji. Weszła ona w ¿ycie 1 stycznia 1948 roku. Przy pracach nad

konstytucj± siły polityczne ł±czył negatywny stosunek do przeszło¶ci politycznej kraju i chêæ

odciêcia siê od przedwojennej przeszło¶ci. Du¿y nacisk poło¿ono na poszukiwanie takich

rozwi±zañ, które zapewniłyby w pełni demokratyczny ustrój pañstwa i szereg gwarancji

konstytucyjnych (szczegółowe uregulowanie praw i wolno¶ci obywatelskich, zapewnienie

społeczeñstwu udziału w kierowaniu sprawami pañstwa).

Konstytucja włoska nale¿y do tzw. konstytucji sztywnych, to znaczy ¿e zmiana jej jest du¿o

trudniejsza ni¿ zwykłych ustaw. Charakter tej konstytucji i jej ducha okre¶la jedno z

wa¿niejszych postanowieñ, które mówi: "Włochy s± republik± demokratyczn± opart± na pracy".

System ustrojowy

Rz±dy parlamentarne, z przesuniêciem w stronê parlamentarno-gabinetowych. Parlament

dokonuje wyboru głowy pañstwa, ten z kolei powołuje rz±d. Rz±d dla legalizacji swojego

działania potrzebuje zaufania obu izb parlamentu - po uzyskaniu wotum zaufania działa

samodzielnie, ale ponosi odpowiedzialno¶æ polityczn± przed obiema izbami.

Prezydent sprawuje swoje funkcje poprzez akty wymagaj±ce kontrasygnaty odpowiedniego

ministra.

We Włoszech wystêpuje bikameralizm, przy czym obie izby parlamentu s± równe wobec

siebie.

Pañstwo ma charakter unitarny, jest podzielone na 20 regionów, 103 prowincje i 8100 gmin.

Wystêpuje jednak znaczna decentralizacja władzy - poparcie dla autonomii lokalnej, szeroka

decentralizacja administracji.

Głowa pañstwa

Obecnie, od 1999, prezydentem jest Carlo Azeglio Ciampi (ur. XII 1920).

Prezydent jest wybierany przez przedstawicieli narodu. Jest organem władzy jednoosobowym,

apolitycznym i bezstronnym, pełni funkcje gwarancyjne i kontrolne, czuwa nad

przestrzeganiem konstytucji, spełnia rolê arbitra miêdzy partiami.

Prezydent uto¿samia "jedno¶æ narodow±".

Prezydenta wybiera parlament na wspólnym posiedzeniu obu izb z udziałem po 3

reprezentantów z 19 regionów i jeden przedstawiciel Valle d'Aosta. Wymagana wiêkszo¶æ

kwalifikowana wynosi 2/3 głosów, po trzecim głosowaniu wystarczy ju¿ wiêkszo¶æ

bezwzglêdna.

Kadencja wynosi 7 lat, z mo¿liwo¶ci± jednej reelekcji.

Funkcji prezydenta nie mo¿na ł±czyæ z innym stanowiskiem pañstwowym ani z mandatem

parlamentarnym. Po upływie kadencji prezydent staje siê do¿ywotnim senatorem Republiki.

Prezydent nie ponosi odpowiedzialno¶ci politycznej przed parlamentem, a jego akty wymagaj±

http://www.psz.pl/content/view/1162/

Utworzono 9 February, 2008, 14:49

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

kontrasygnaty odpowiedniego ministra. Prezydent ponosi odpowiedzialno¶æ konstytucyjn± ,

mo¿e byæ postawiony w stan oskar¿enia przez obie izby parlamentu bezwzglêdn± wiêkszo¶ci±

głosów; wniosek rozpatruje S±d Konstytucyjny przy udziale 16 członków spełniaj±cych

warunki wybieralno¶ci do Senatu, powołanych z listy ustalanej raz na 9 lat przez parlament.

Kompetencje głowy pañstwa: zarz±dzanie wyborów do parlamentu, zwoływanie pierwszego

posiedzenia izb, kierowanie orêdzi do izb, zwoływanie izb na sesje nadzwyczajne,

promulgowanie ustaw, stosowanie weta ustawodawczego, prawo rozwi±zywania jednej lub

obu izb parlamentu, powoływanie premiera, ogłaszanie dekretów z moc± ustawy,

ratyfikowanie traktatów miêdzynarodowych, zwierzchno¶æ nad siłami zbrojnymi, przewodniczy

Najwy¿szej Radzie Obrony, ma prawo łaski, przewodniczy Najwy¿szej Radzie S±downictwa,

mianuje 5 sêdziów S±du Konstytucyjnego oraz członków regionalnych trybunałów

administracyjnych.

Prezydentem zostaje zwykle wybitny polityk, o du¿ym autorytecie, potrafi±cy skonsolidowaæ i

godnie reprezentowaæ naród; urz±d prezydenta cieszy siê du¿ym autorytetem w

społeczeñstwie (Pertini, Scalfaro, Ciampi).

Prezydenci i lata sprawowania urzêdu:

Enrico de Nicola 1946-1948

Luigi Einaudi 1948-1955

Giovanni Gronchi 1955-1962

Antonio Segni 1962-1964

Giuseppe Saragat 1964-1971

Givanni Leone 1971-1978

Sandro Pertini 1978-1985

Francesco Cossiga 1985-1992

Oscar Luigi Scalfaro 1992-1999

Carlo Azeglio Ciampi 1999-

Parlament

Parlament składa siê z Izby Deputowanych (630 deputowanych) i Senatu (315 senatorów, byli

prezydenci i 5 do¿ywotnich senatorów mianowanych przez prezydenta).

Obie izby pochodz± z wyborów powszechnych i bezpo¶rednich, w ordynacji mieszanej.

Deputowani i senatorowie posiadaj± immunitet materialny i formalny. W parlamencie mog±

byæ tworzone komisje, jako organy pomocnicze (obecnie działa w ka¿dej z izb po 13 komisji).

Od 1963 r. kadencja obu izb wynosi 5 lat i mo¿e byæ skrócona zarz±dzeniem prezydenta na

wniosek Rady Ministrów. Izby działaj± w trybie sesyjnym, postêpowanie ustawodawcze mo¿e

rozpocz±æ siê w ka¿dej z izb.

Ostatnie wybory do ID: 13 maja 2001, koalicja wyborcza (od 2000 Dom Wolno¶ci) na czele z

FI wygrała wybory znacz±c± przewag± głosów.

Forza Italia: 29,5%, 196 mandatów, Alleanza Nazionale 12% i 99 mandatów (ogółem blok

centroprawicowy Casa delle Libarta' zdobył 49,5% głosów i 368 mandatów). Frekwencja

wyniosła ponad 81%

Przewodnicz±cy ID - Pier Ferdinando Casini (CCD)

Przewodnicz±cy Senatu Marcello Pera

http://www.psz.pl/content/view/1162/

Utworzono 9 February, 2008, 14:49

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

W wyborach do Senatu Casa delle Liberta' zdobyła 177 mandatów natomiast Drzewo Oliwne

125.

Równie¿ we wcze¶niejszych wyborach w 1994 i 1996 FI wygrywała wybory (pomimo i¿ w XII

1994 rz±d Berlusconiego upadł przez wotum nieufno¶ci).

Rz±d

Obecnie na czele rz±du od 11 VI 2001 stoi Silvio Berlusconi (FI).

Prezydent powołuje premiera i na jego wniosek pozostałych ministrów. Rada Ministrów musi

uzyskaæ wotum zaufania od obu izb w ci±gu 10 dni od powołania.

Organami rz±du s± premier, ministrowie i rada ministrów in corpore. W skład rz±du mog±

ponadto wchodziæ wiceprezesi rady, ministrowie bez teki, podsekretarze stanu, Rada

Gabinetowa, komitety miêdzyministerialne oraz nadzwyczajni komisarze rz±du.

Premier dla skuteczniejszego działania dysponuje specjalnym urzêdem - Prezydium Rady

Ministrów. W rz±dzie mo¿e byæ powołany jeden lub kilku wiceministrów; obecnie istnieje 19

ministerstw.

Organami pomocniczymi s± Narodowa Rada Gospodarki i Pracy, Trybunał Obrachunkowy i

Rada Stanu.

Dotychczasowi szefowie rz±dów:

Pierto Badoglio, Ivonoe Bonomi, Ferruccio Parri, Alcide de Gasperi (8-krotny premier),

Giuseppe Pelli, Amintore Fanfani, Mario Scelba, Antonio Segni, Adone Zolo, Amintore

Tambroni, Giovanni Leone, Aldo Moro (5- krotny premier), Mariano Rumoro, Vittorio Colombo,

Giulio Andreotti (7- krotny premier), Francesco Cossiga, Arnaldo Forlani, Giovanni Spadolini,

Bettino Craxi, Giovanni Gorio, Ciriaco De Mita, Giuliano Amato, Carlo Azeglio Ciampi, Silvio

Berlusconi(XII 1994, ponownie od VI 2001), Lamberto Dini, Romano Prodi, Massimo D'Alema.

System partyjny

We Włoszech istnieje system wielopartyjny. Wystêpuje du¿e rozbicie sceny politycznej. Jako

¿e ¿adna z partii nie ma szans na samodzielne rz±dzenie krajem, tworz± siê bloki-koalicje

wyborcze: centrolewicowy, od 1996 pod nazw± Drzewo Oliwne. W ostatnich wyborach w

ramach L'Ulivo powstał blok Margherita (PPI, demokraci, Odnowa Włoska).

Blok centroprawicowy, obecnie pod nazw± Casa Delle Liberta'(od 2000), w którym to prym

wiedzie Forza Italia Silvio Berlusconiego. W skład wchodz± tak¿e Sojusz Narodowy AN, Liga

Północna, CCD/CDU i NPSI (Nowa Włoska Partia Socjalistyczna).

Włoscy komuni¶ci - PRC, ze wzglêdu na korzy¶ci wyborcze, aprobuj± program L'Ulivo. Obecnie

komuni¶ci dysponuj± 11 mandatami w Izbie Deputowanych oraz 3 mandatami w Senacie.

Liga Północna, siła po prawej stronie sceny politycznej, powstała w 1992 r. po poł±czeniu siê

Ligi Lombardzkiej z innymi lokalnymi ligami. Obecnie najwiêksza partia północnych Włoch

protestuje przeciwko wykorzystywaniu bogatej Północy dla udzielania pomocy biednym

regionom Południa. W 1997 Liga zmieniła nazwê na Liga Północy na rzecz Niepodległo¶ci

Padanii- obecnie głównym jej celem jest secesja Padanii (podkre¶la siê samowystarczalno¶æ

regionu).

Wymiar sprawiedliwo¶ci

http://www.psz.pl/content/view/1162/

Utworzono 9 February, 2008, 14:49

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

Najni¿szym szczeblem s±downictwa s± tzw. sêdziowie pokoju (conciliatori) zajmuj±cy siê

drobnymi sprawami o charakterze cywilnym. S±dem II instancji dla tych spraw lub I instancji

w innych sprawach cywilnych jest s±d pretorski. Trybunały s± s±dami I instancji w sprawach

karnych i s±dami II instancji przy orzeczeniach s±dów pretorskich. S±dy przysiêgłych s±

s±dami I instancji dla najciê¿szych spraw karnych. S±dem Najwy¿szym jest S±d Kasacyjny.

Obok s±dów powszechnych działaj± s±dy wojskowe. Istnieje tak¿e s±downictwo

administracyjne (regionalne trybunały administracyjne).

Decentralizacja władzy

Włochy s± pañstwem jednolitym o du¿ej decentralizacji władzy. Z 20 regionów 5 działa na

podstawie specjalnych statusów- jest to pewna forma autonomii przewidziana dla regionów z

du¿ymi mniejszo¶ciami narodowymi lub posiadaj±cych swoj± specyfikê i odrêbno¶æ (np.

Sycylia, Górna Adyga).

Po nowelizacji konstytucji w 2001 roku regiony otrzymały wył±czno¶æ ustawodawcz± w

kwestiach przewidzianych w kompetencji regionów - podobnie gminy, prowincje i miasta

metropolitalne. Wszystkie te podmioty posiadaj± samodzielno¶æ finansow±. Dla regionów

biedniejszych tworzony jest tzw. fundusz wyrównawczy w my¶l solidarno¶ci społecznej i

usuwania nierówno¶ci ekonomicznych i społecznych.

W ostatnim czasie prowadzone s± prace w parlamencie na rzecz wprowadzenia jeszcze

wiêkszej samodzielno¶ci regionów, a w konsekwencji federacji. Za takim rozwi±zaniem optuj±

głównie bogate regiony, teraz mocno obci±¿one wspieraniem terenów słabiej rozwiniêtych.

Istnieje jednak problem, czy biedniejsze Południe, gdzie bezrobocie siêga 30%, da sobie samo

radê.

Podsumowanie

Główn± słabo¶ci± włoskiego systemu politycznego jest ogromne rozdrobnienie sceny

politycznej na kilkana¶cie niewiele znacz±cych partii, które nie s± w stanie skonsolidowaæ siê,

by przedstawiæ spójny program wyborczy. Tworz± wiêc mało klarowne koalicje przed

wyborami. W ten sposób jakiekolwiek działania legislacyjne obwarowane s± warunkami i

postulatami czêsto siê wykluczaj±cymi. Bardzo powa¿nie utrudnia to i spowalnia

wprowadzanie koniecznych reform.

Ostatnie wybory do władz regionów (kwiecieñ 2005) i znacz±ce zwyciêstwo centrolewicowej

opozycji pokazały, ¿e rz±dz±ca koalicja przestała mieæ poparcie społeczeñstwa. Do spadku

tego zaufania w du¿ej mierze przyczyniła siê polityka premiera Berlusconiego - m.in.

gospodarcza.

Włochy czeka jeszcze reforma w systemie s±downictwa - powszechnie uwa¿anym za bardzo

opieszały.

Urzêdem ciesz±cym siê du¿ym powa¿aniem w społeczeñstwie, a jednocze¶nie maj±cym realn±

władzê jest urz±d Prezydenta. Wbrew pozorom nie jest to funkcja tylko reprezentacyjna.

Wielokrotnie dziêki uprawnieniom, a tak¿e osobistym zaletom prezydenta udało siê za¿egnaæ

kryzys w polityczny czy społeczny.

Bibliografia:

Konstytucja Włoch, Warszawa 2004

T. Goduñ, M. Cygnarowski i in "Leksykon Systemów Politycznych", Warszawa 1999

Strony internetowe:

www.parlamento.it

http://www.psz.pl/content/view/1162/

Utworzono 9 February, 2008, 14:49

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

www.quirinale.it

www.cronologia.it/storia/italia

www.corriere.it

http://www.psz.pl/content/view/1162/

Utworzono 9 February, 2008, 14:49

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: