Wykład farma nr 2 15.02.2005r.
by dr hab. n. med. Marek Droździk
Antybiotyki-I
Mechanizm działania antybiotyków:
-bakteriobójcze [działają na ścianę i błonę komórkową]
-bakteriostatyczne
1. Penicyliny - hamowanie syntezy ściany bakterii
-penicyliny
-cefalosporyny
-monobaltamy
-cyklozym
-Wankomycyna, teichoplamina
-Baci…
2. Polimyksyny – niszczą bł. komórkową [ tak jak aminoglikozydy w dużych ilościach]
3.Hamujące translację [syntezy białek]
50s -erytromycyna[makrolid]
-chloramfenicol
-clindamycyna
30s -tetracykliny -spectromycyny
-streptomycyna
Gentamycyna, tobramycyna
-amikacyna
Chemioterapeutyki bakteriostatyczne PABA-DHFA
-sulfonamidy
-trimrtoprim[hamowanie niekompetyczne DHFA-THFA
Na DNA- Chinolony-bakteriobójcze
Antybiotyki bakteriobójcze- działają bezpośrednio na bakterie zabijając je
Antybiotyki bakteriostatyczne- dział bezpośr. na bakterie powodują upośledzenie proliferacji komórek
BAKTERIOBÓJCZE BAKTERIOSTATYCZNE
Aninoglikozydy Chloramfenikol
B-laktamy Klindamycyna
Metronodazol Etamobutol
Polimyksyny Makrolidy
Chinolony Nitrofurantoina
Rifampicyna Sulfonamidy
Wankomycyna Tetracykliny Trimetoprim
Rodzaj działania antybiotyku jest określany w stosunku do poszczególnych szczepów bakterii zależy również od dawki leku
ANTYBIOTYK MECHANIZM DZIAŁANIA ZAKRES
Penicyliny bakteriobójcze wąski/szeroki
Cefalosporyny bakteriobójcze szeroki
Tetracykliny bakteriostatyczne szeroki
Chloramfenikol bakteriostatyczne szeroki
Makrolidy bakteriobójcze wąski/szeroki
Nowe Makrolidy częściowo bakteriobójcze wąski/szeroki
Kotrimoksazol bakteriobójczy szerokie
Chinolony bakteriobójczy szeroki
Pałeczka ropy błękitnej jest wzorcem leczenia G{-}
Leczenie skojarzone
synergizm:
Blokada kolejnych etapów tego samego szlaku metabolicznego:
trimetoprim+sulfametaxazole
Hamowanie enzymatycznej degradacji antybiotyków B-laktamowe- inhibitory b-laktamaz
Zwiększenie przenikania do miejsca działania antybiotyków hamujących synt. ściany naczyniowej-aminoglikozydy
antagonizm:
Zahamowanie aktywności bakteriobójczej pzez antybiotyki bakteriostatyczne
leczenie skojarzone:
1. Ciężkie mieszane infekcje
2. Enterokokowe zapalenie wsierdzia [penicylina+streptomycyna], kryptokokowe zap. opon mózg-rdzeniowych [amfoterycynaB +flucytozyna]
Duże ryzyko powstania oporności- gruźlica [izoniazyd+pirazynamid+rifampicyna]
Profilaktyczne podawanie antybiotyków
1. Gorączka reumatyczna – zakażenie strepto.[ Penicyliny długodziałające]
2. Pacjenci ze sztucznymi zastawkami wymagających niewielkich zabiegów chirurgicznych {np. ekstrakcja zęba*} [Amoksycyklina, klindamycyna]
3. Zapobieganie gruźlicy i zapobieganie zap. opon mózg-rdzeniowych u osób bliskiego kontaktu z chorymi prątkującymi[izoniazyd. cefalosporyny]
4. Zapobieganie infekcjom przed zabiegiem chir.{operacje brzuszne,jelita zabiegi ortopedyczne, niektóre ginekologiczne
5. Zapobieganie zakażeń HIV u noworodka [zidowudyna]
6. Po przeszsczepie narządów
* Dla stud. lekarskiego ekstrakcja=wyrwanie
SULFONAMIDY
Mech. działania
-sulfonamidy są kompetycyjnymi reduktazami dihydroptriolamu
-zahamowanie syntezy kwasu foliowego, w następnym etapie puryn, pirymidyn, i DNA
Duża oporność od 30 lat- mutacja bakteryjnej syntetazy dihydrofolianowej
Chemioterapeutyki bakteriostatyczne
FARMAKOKINETYKA
1. Droga podania
-nie wchłania się z przewody pokarmowego- sulfasalazyna[colitis ulceroza]
- sukcynylosulfatiazol
-stosowane miejscowo- sultadiazyny[salmonelosis]
-inne wchłaniane z przewodu pokarmowego – sulfacetamid, sulfametoksazol
2. Dystrybucja
Dobra penetracja – płyn mózgowo-rdzeniowy, łożysko, mleko wiąże się z w ponad 90%
Mogą wypierać z połączeń z albuminami inne leki np. przeciwkrzepliwe doustne.
3. Metabolizm
acetylacja[wolni acetylatorzy{sulfasalazyna= kwas 5-aminosalicylowy+sulfapirydyna}
Wolni acetylatorzy-więcej działań niepożądanych
4. Wydalanie
filtracja kłębuszkowa
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
1. Crystaluria- dobre nawodnienie i alkalizacja moczu
2. Nadwrażliwość- wysypka, angioderma, zesp. Stevensa-Johnsona
3. Zaburzenia hematologiczne: granulocytopenia, trombocytopenia, niedokrwistość hemolityczna[niedobór deh.-6-fosf]
4. Kernieteris[wypieranie bilirubiny]
5. wzrost stężenia leków- interakcje [warfaryna. acetokumarol}
PRZECIWSKAZANIA
>2 miesięcy poród
SPEKTRUM
-pronieniowce
-chlamydie
G[-] escherichia, proteus
UWAGA!!!!!!
Niektóre leki są estrami PABA [prokaina], ropa i produkty rozpadu tk. zawierających puryny-osłabione działanie sulfonamidów
TRIMETOPRIM
Inhibitor reduktazy dihydrofolianowej
Działanie na pałeczki G[-] escherichia, proteus, klebsiella, salmonella
- dobre wchłanianie z przewodu pokarmowego
- lipofilny {duża objętość dystrybycji}
- wysokie stężenie w wydzielinach
- dobrze przenika do OUN
DZAŁANIA NIEPOŻĄDANE
Zahamowanie syntezy kwasu foliowego[niedokrwistość magaloblastyczna, leukopenia, granulocytopenia.] Można podawać kwas foliowy.
KO-TRIMOKSAZOL
Skład: TRIMETOPRIM+SULFOMETOKSAZOL[1:5] większa lipofilność trimetoprimu
Mechanizm działania: zah. syntezy kwasu foliowego w następnym etapie puryn, pirymidyn i DNA, bakteriobójcze
-Pierwotniaki
- G[-] laseczki
- G[-] pałeczki – E.coli, P. mirabilis, Klebsiella
- G[-] ziazniaki N. ghonorrhea N. meningitidis
METRONIDAZOL
DZIAŁANIE : uszk. DNA bakterii i pierwotniaków przez toksyczne produkty tlenowe
SPKTRUM: Trichomonas vaginalis, Giardia Entameba, Balantidium coli, Balastamyces hominis, H. pylori, anaerobae
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: Nudności, bóle i zawroty głowy, wymioty, zapalenie trzustki. Objawy OUN-ataksja, drgawki, neuropatie obwodowe, efekt disulfiranowy
UWAGA!!!!! dyskrazje krwi. choroby OUN, niewydolność wątroby
NITROFURANTOINA
MECH. DZIAŁANIA :uszk. DNA bakteriiprzez toksyczne prod. tlenu
SPEKTRUM: G[-] , dużo opornych np. Pseudomonas aerguinisa, Proteus spp.
FARMAKOKINETYKA: dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego
Wysokie stężenie jedynie w moczu {ale w niewydolności nerek NIE}
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: wymioty utrata apetytu, niedokrwistość hemo lityczna{przy niedoborze g-6-fosf.}, hepatotoksyczny
Wykład 3 Antybiotykoterapia – wiadomości ogólne
1. DEFINICJA
Chemioterapeutyki to leki syntetyczne działające na drobnoustroje
Antybiotyki – leki wytwarzane przez drobnoustroje i w małych stężeniach działają niszcząco na inne drobnoustroje
2. DZIAŁANIE CHEMIOTERAPEUTYKÓW
-Bakteriobójcze {działają na komórkę prowadząc do śmierci komórki};
-B-laktamy
-aminoglikozydy
-chinolony
-polipeptydy
-Bakteriostatyczne{zahamowanie wzrostu}
-tetracykliny
-makrolidy
-chloramfenikol
-linkosamidy
3. MECHANIZM DZIAŁANIA
- uszkodzenie syntezy ściany komórkowej:
-ant. polipeptydowe
- uszkodzenie struktury bł. cytoplazmatycznej
-polimyksyny
- hamowanie rybosomalnej syntezy białek
- hamowanie syntezy kwasu foliowego
-trimetoprim
- hamowanie syntezy DNA
- hamowanie syntezy RNA
-rifampicyna
3. OPORNOSC BAKTERII NA ANTYBIOTYKI
- rozprzestrzenianie się genów oporności :
-transformacja, transdukcja, koniugacja materiału
-droga plazmidowa
- oporność nabyta
-powstawanie genu warunkującego fenotyp oporności na jeden lub całą grupę antybiotyków w wyniku spontanicznej mutacji lub rekombinacji
- selekcjonowanie szczepu opornego poprzez stosowanie antybiotyków eliminujących bakterie wrażliwe
- oporność naturalna
-cecha gatunkowa np. oporność Enterococcus na cefalosporyny
4. MECHANIZM OPORNOŚCI
- aktywne wydalanie leków poza komórkę
- zmniejszenie przepuszczalności błony komórkowej dla antybiotyku
- alternatywna droga metaboliczna omijająca etap hamowany przez antybiotyk
...
karsic