Transport ręczny
Udział człowieka w transporcie materiałów, maszyn i urządzeń mimo znacznej mechanizacji w transporcie kopalnianym jest stale duży i istotny. Przy transporcie ręcznym należy przestrzegać norm udźwigu dopuszczalnych dla danej płci i wieku.
Pozycje robocze w transporcie ręcznym lub przy obsłudze urządzeń transportowych mogą być następujące: stojąca, siedząca normalna, półleżąca (kierowca pojazdu), leżąca, klęcząca i w przysiadzie. Istotne są także warunki otoczenia, na które składają się oświetlenie, hałas i drgania, temperatura, wilgotność i czystość powietrza oraz jego prędkość i ciśnienie.
Pracownikom zatrudnionym przy transporcie należy dostarczyć odpowiednią odzież ochronną i sprzęt ochronny, jak np. kombinezony, pasy skórzane, odpowiednie typy rękawic i obuwia, naramienniki transportowe, nagolenniki, okulary, maski, hełmy, oświetlenie przenośne itd. Należy ich także zaopatrzyć w odpowiednie narzędzia i sprzęt pomocniczy.
Normy ręcznego transportu ładunków określają odpowiednie przepisy – patrz załącznik 1. Należy ich bezwzględnie przestrzegać, gdyż ich przekraczanie jest przyczyną wypadków, obrażeń i szkodliwego dla zdrowia przemęczenia.
Wpływ na bezpieczeństwo ręcznego transportu ma także sposób przyjęcia odpowiedniej pozycji pracy. Prawidłowy sposób podnoszenia przedmiotów z ziemi dla mężczyzn pokazano na rysunku 1. Wymaga się, aby środki ciężkości człowieka i przedmiotu, były jak najbliżej siebie, a osie pionowe i poziome człowieka i podnoszonego przedmiotu powinny jak najbardziej nakładać się na siebie. Ustawienie stóp powinno zapewniać jak największą stabilność ciała (25 do 30 cm). Zbyt mały rozkrok obniża stabilność ciała, a zbyt duży powoduje nadmierne obciążenie mięśni brzucha.
Rys. 1. Prawidłowe pozycje przy podnoszeniu ładunku a — sposób podnoszenia, b — osie człowieka i osie ładunku, c — ustawienie stóp
Transport ręczny ułatwiają narzędzia i sprzęt pomocniczy, do których zaliczamy:
· pasy nośne zakładane na ramiona wykonane z szerokiej parcianej taśmy lub
skóry, na końcu zaopatrzone w oczka lub haki (rys. 2);
· dźwignie ręczne drewniane lub metalowe (rys. 3);
· dźwignie rolkowe ułatwiające przesuwanie przedmiotów o znacznej masie na niewielkie odległości po równym terenie (rys. 4);
· ręczne uchwyty kleszczowe przeznaczone do bezpiecznego przenoszenia wszelkiego rodzaju dłużyc na niewielkiej wysokości nad terenem i w bezpiecznej odległości od nóg (rys. 5).
· nosze transportowe, które powinny swymi wymiarami i kształtem odpowiadać przenoszonemu przedmiotowi (rys. 6).
Rys. 2. Pasy nośne
Rys. 3. Dźwignie ręczne drewniane i metalowe
Rys. 4. Dźwignie rolkowe
Rys. 5. Ręczne uchwyty kleszczowe
Rys. 6. Nosze transportowe
Rys. 6. Wciągnik ręczny WR-6, 1 — hak jednorożny, 2 — ucho, 3 — łańcuch kalibrowany, 4 — dźwignia ręczna, 5 — krążek ruchomy, 6 — jednostopniowa przekładnia zębata i koło łańcuchowe, 7— korba bezpieczeństwa.
Oprócz w/w sprzętów i narzędzi pomocniczych stosowane są także różnego typu wózki jezdne.
W górnictwie bardzo popularne są w transporcie ręcznym ciężkich elementów maszyn i urządzeń różnego rodzaju wciągniki łańcuchowe np. WR-6 (rys.7).
Załącznik 1
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
z dnia 14 marca 2000 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych.
(Dz. U. z dnia 10 kwietnia 2000 r.)
Na podstawie art. 23715 § 1 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1. Rozporządzenie określa:
1) obowiązki pracodawcy dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych,
2) wymagania dotyczące organizacji i sposobów wykonywania ręcznych prac transportowych, z uwzględnieniem wymagań ergonomii,
3) dopuszczalne masy przemieszczanych przedmiotów, ładunków lub materiałów,
4) dopuszczalne wartości sił niezbędne do przemieszczania przedmiotów.
§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) "ręcznych pracach transportowych" - rozumie się przez to każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie,
2) "pracy dorywczej" - rozumie się przez to ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę,
3) "sprzęcie pomocniczym" - rozumie się przez to środki mające na celu ograniczenie zagrożeń i uciążliwości związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów, ładunków lub materiałów oraz ułatwienie wykonywania tych czynności; do środków tych zalicza się w szczególności: pasy, liny, łańcuchy, zawiesia, dźwignie, chwytaki, rolki, kleszcze, uchwyty, nosze, kosze, legary, ręczne wciągniki i wciągarki, krążki i wielokrążki linowe, przestawne pochylnie, taczki i wózki.
§ 3. 1. Pracodawca jest obowiązany stosować odpowiednie rozwiązania techniczne i organizacyjne zmierzające do wyeliminowania ręcznych prac transportowych.
2. W razie braku możliwości wyeliminowania ręcznych prac transportowych, pracodawca - w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności - jest obowiązany organizować odpowiednio pracę i wyposażać pracowników w niezbędny sprzęt pomocniczy oraz środki ochrony indywidualnej.
§ 4. 1. Pracodawca jest obowiązany oceniać ryzyko zawodowe występujące przy ręcznych pracach transportowych, w szczególności biorąc pod uwagę:
1) masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości,
2) warunki środowiska pracy, w tym w szczególności temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia,
3) organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy,
4) indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia.
2. Ocena ryzyka, o której mowa w ust. 1, powinna być dokonywana przy organizowaniu ręcznych prac transportowych, a także po każdej zmianie organizacji pracy. Na podstawie oceny ryzyka zawodowego pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń.
§ 5. 1. Przed dopuszczeniem pracownika do ręcznych prac transportowych pracodawca jest obowiązany:
1) przeszkolić pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym w szczególności w zakresie prawidłowych sposobów wykonywania ręcznych prac transportowych, w trybie określonym w odrębnych przepisach,
2) zapewnić pracownikom informacje dotyczące przemieszczanego przedmiotu, w szczególności: jego masy i położenia jego środka ciężkości, zwłaszcza w przypadku, gdy masa jest nierównomiernie rozłożona,
3) informować pracowników o wszystkich aspektach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiach ergonomii, w tym o wynikach oceny ryzyka zawodowego, o której mowa w § 4, oraz o środkach bezpieczeństwa zapobiegających urazom, a zwłaszcza urazom kręgosłupa.
2. W przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania pracy jest nieprawidłowy i stwarza zagrożenia - pracodawca jest obowiązany zapewnić wstrzymanie tych prac do czasu zastosowania odpowiednich działań eliminujących te zagrożenia, z uwzględnieniem działań, o których mowa w ust. 1.
Rozdział 2
Przepisy ogólne dotyczące organizacji ręcznych prac transportowych
§ 6. 1. Organizacja ręcznych prac transportowych, w tym stosowane metody pracy powinny zapewnić w szczególności:
1) ograniczenie długotrwałego wysiłku fizycznego, w tym zapewnienie odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek,
2) wyeliminowanie nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego pracownika, a zwłaszcza urazów kręgosłupa, związanego z rytmem pracy wymuszonym procesem pracy,
3) ograniczenie do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów,
4) uwzględnienie wymagań ergonomii.
2. Przy ręcznym przemieszczaniu przedmiotów - tam gdzie jest to możliwe - należy zapewnić sprzęt pomocniczy odpowiednio dobrany do ich wielkości, masy i rodzaju, zapewniający bezpieczne i dogodne wykonywanie pracy.
§ 7. 1. Organizując ręczne prace transportowe należy zapewnić uwzględnienie wymagań ergonomii, a w szczególności:
1) przemieszczane przedmioty należy przenosić jak najbliżej ciała,
2) sposoby ręcznego przemieszczania przedmiotów powinny eliminować ryzyko urazów, a w szczególności urazów kręgosłupa. Sposoby te powinny w szczególności wykluczać przemieszczanie przedmiotów, jeżeli:
a) czynności te mogą być wykonywane tylko za pomocą skrętu tułowia,
b) istnieje możliwość wystąpienia nagłych ruchów przemieszczanego przedmiotu,
c) ciało pracownika znajduje się w niestabilnej pozycji,
d) pochylenie tułowia pracownika przekracza 45°.
2. Przedmiot przemieszczany ręcznie nie powinien ograniczać pola widzenia pracownika.
§ 8. 1. Przy pracach związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów należy zapewnić wystarczającą przestrzeń, zwłaszcza w płaszczyźnie poziomej, umożliwiającą zachowanie prawidłowej pozycji ciała pracownika podczas pracy.
2. Niedopuszczalne jest ręczne przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia, schody, korytarze albo drzwi zbyt wąskie w stosunku do rozmiarów tych przedmiotów, jeżeli stwarza to zagrożenia wypadkowe.
§ 9. 1. Powierzchnia, po której są przemieszczane ręcznie przedmioty, powinna być równa, stabilna i nieśliska.
2. Przejścia, drogi transportowe oraz tory i torowiska, po których są przemieszczane przedmioty, powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy określone w odrębnych przepisach.
§ 10. Pracodawca, u którego wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, określa w wydanej zgodnie z art. 237...
wuzeczek1