FLAWONOIDY
Charakteryzują się bardzo zróżnicowanym ale niezbyt intensywnym działaniem biologicznym
Jako związki niezwykle pospolite w świecie roślinnym stale i systematycznie oddziaływają na organizmy ludzkie i zwierzęce, gdzie trafiają z pożywieniem roślinnym lub pochodzenia roślinnego
Flawony : apigenina, luteolina, diosmina
Flawonole: kemferol, kwercetyna, ramnetyna, izoramnetyna, mirycetyna
Flawanony: naryngenina, hesperetyna, genisteinalikwirytygenina
Dihydroflawonole: dihydrokemferol, dihydrokwercetyna
Izoflawony: formonoetyna,
Podstawowe kierunki działania biologicznego:
1. Działanie ochronne na naczynia włosowate; uszczelnianie naczyń kapilarnych; zapobieganie kruchości ich ścian (dzięki hamowaniu aktywności hialuronidazy) – dzięki temu flawonoidy zapobiegają krwawym wysiękom, żylakom, wybroczynom, działają korzystnie w miażdżycy i nadciśnieniu. Działanie takie wywiera przede wszystkim rutyna (3-rutynozyd kwercetyny), a także diosmina (7-O-ramnoglukozyd diosmetyny i 3’,4’,7-trietoksyrutyna (Venoruton)
2. Niektóre flawonoidy jak kwercetyna, kemferol, luteolina i niektóre dimery flawonoidowe hamują aktywność cykloksygenazy i lipoksygenazy odpowiedzialnych za metabolizm kwasu arachidonowego; następuje wzmożona biosynteza prostacykliny, działającej przeciwzakrzepowo i przeciwskurczowo na naczynia krwionośne. W lecznictwie stosuje się między innymi preparaty z miłorzębu japońskiego (Ginkgo biloba) zawierające dimery flawonoidowe, wykorzystywane w miażdzycy i zaburzeniach krążenia
3. Flawonoidy zawarte w kwiatach głogu (Crataegi inflorescentia) działają rozszerzająco na naczynia wieńcowe
4. Działanie ochronne na witaminę C, wspomagające właściwości przeciwutleniające flawonoidów; następuje przedłużenie i wzmocnienie działania witaminy C
5. Działanie ochronne, odtruwające i regenerujące komórki wątroby; wykazują je niektóre flawonolignany np. sylibina, silimaryna, stosowane powszechnie w postaci preparatu silimarol
6. Szereg form aktywności, wykorzystywanych w terapii poprzez stosowanie roślinnych surowców flawonoidowych i otrzymywanych z nich preparatów: działanie moczopędne, żółciotwórcze, słabe działanie przeciwbakteryjne, słabe działanie przeciwpromienne – tworzenie chelatów z pierwiastkami promieniotwórczymi, słabe działanie przeciwwirusowe
7. Niektóre flawonoidy, np. występujące w skórce owoców cytrusowych, odgrywają korzystną rolę w zapobieganiu chorobom nowotworowym, wywołanym m.in. przez pierścieniowe węglowodory aromatyczne (np. benzo-α-piren, chryzen)
Znaczenie bioflawonoidów dla roślin:
1. Zagadnienie nie jest do końca wyjaśnione, uważa się, że biorą udział w procesach oksydo-redukcyjnych zachodzących w roślinach
2. Niektóre flawonoidy wykazują działanie przeciwbakteryjne i biorą udział w procesach obronnych roślin, określane są mianem fitoaleksyn. Należą tu przede wszystkim pochodne izoflawonoidowe: izoflawony, izoflawanony, pterokarpany i kumestany, występują przede wszystkim w rodzinie Fabaceae
Wytwarzanie fitoaleksyn w roślinach inicjują infekcje grzybowe, bakteryjne i wirusowe, a także niekorzystne czynniki chemiczne i fizyczne (sole metali ciężkich, promieniowanie jonizujące, mechaniczne uszkodzenie). Właściwość tą można wykorzystać w celu stymulowania biosyntezy określonych połączeń chemicznych w roślinach.
Do surowców flawonoidowych zaliczamy takie, których działanie lecznicze uwarunkowane jest obecnością związków flawonoidowych, występujących na ogół w większej ilości lub odznaczających się szczególną aktywnością terapeutyczną. Stwierdzono także, że zespoły flawonoidów zawarte w surowcach roślinnych nierzadko silniej i w bardziej określony sposób działają na organizm niż wyodrębnione pojedyncze bioflawonoidy
Betulae folium – liść brzozyBetula verrucosa – brzoza brodawkowataBetula pubescens – brzoza omszonaBetulaceae - brzozowate
Flawonoidy:
głównie-glikozyd kwercetyny- hyperozyd,
i mirycetyny, kemferolu, luteolina
olejek (w składzie seskwiterpeny),
garbniki katechinowe
saponiny
seskwiterpeny
kw.askorbowy, sole K
napary stosowane w ch. dróg moczowych, moczopędne, nie działają drażniąco na nerki, poprawiają filtrację
mieszanki np. Species diureticae, Species antirheumaticae, a także w skład Fitolizyny – pasty stosowanej w ch. nerek i dróg moczowych na tle zapalnym i kamiczym (stosowana doustnie)
p/zapalne na skórę i błonynapotny- p/gorączkowy
Equiseti herba – ziele skrzypuEquisetum arvense – skrzyp polnyEquisetaceae – skrzypowate
flawonoidy:
glikozydy: kemferolu (ekwizetryna),
kwercetyny (izokwercytryna),
luteoliny, apigenina
saponiny steroidowe - ekwizetonina
alkaloidy-nikotyna
zw. mineralne- przede wszystkim krzemionka w ilości do 10%, w tym krzemionka rozpuszczalna w wodzie
moczopędny, w st. zapalnych dróg moczowych i pęcherza, kamicy nerkowej oraz w ch. gośćcowej , obrzękach pourazowych, przyspiesza gojenie ran
słaby środek p/krwotoczny,
zwiększa krzepliwość krwi i działa słabo krwiotwórczo.
Ze względu na zawartość krzemionki pomocniczo stosowany w gruźlicy
Wchodzi w sklad Fitolizyny.
Preparaty wzmacniające włosy i paznokcie
Krzem:
Występ w roślinach w postaci połączeń krzemu org, nieorg oraz rozpuszczalnych polimerów. Tylko część tych zw. rozpuszcza się w wodzie i przechodzi do naparów lub odwarów
Wyciągi wodne zawierające krzem wpływają korzystnie na przemianę materii, stan naczyń krwionośnych, narządów wewnętrznych, skóry, włosów, paznokci i kości.
Utrzymują odpowiednią elastyczność i odporność naskórka, tkanki łącznej i błon śluzowych. Regulują przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych i utrudniają odkładanie się w nich tłuszczów
Solidaginis virgaureae herba – ziele nawłociSolidago virgaurea – nawłoć pospolitaCompositae – złożone
glikozydy kwercytryny (rutozyd, awikularyna, hyperozyd)
kemferolu( nikotyfloryna)
kwasy kawowy i chlorogenowy
olejek , antocyjany
glikozydy fenolowe (lejokaprozyd)
głównie jako lek diuretyczny, w infekcjach bakteryjnych i st. zapalnych nerek i dróg moczowych
obniża ciśnienie krwi
spazmolitycznie
słabo p/ bólowo (lejokaprozyd)
mieszanki ziołowe: Species diureticae
Polygoni avicularis herba – ziele rdestu ptasiegoPolygonum aviculare – rdest ptasiPolygonaceae – złożone
glikozydy kwercetyny (hyperozyd, awikularyna)
garbniki (pochodne taniny)
śluz, krzemionka
fenolokwasy: kw. chlorogenowy, kawowy, galusowy, p-kumarowy
hydroksykumaryny
Wykrztuśny w ch. GDO
P/zapalny, p/bakteryjnie
w st. zapalnych jamy ustnej i gardła
moczopędny w przewlekłych nieżytach dróg moczowych,
pomocniczo w leczeniu gruźlicy (ze względu na zawartość krzemu), również w niewydolności wątroby
p/krwotoczny
Wchodzi w skład Fitolizyny,
Violae tricoloris herba – ziele fiołka trójbarwnegoViola tricolor – fiołek trójbarwny syn. bratki Violaceae – fiołkowate
głównie rutyna (glikozyd kwertecyny)
Antocyjany (w kwiatach): poch. delfinidyny i peonidyny;
karoteny m.in. β-karoten, wiolaksantyna
witulozyd-salicylan metylu związany z arabinoglukozą (zwaną wicjanozą);
małe ilości saponin i śladowe ilości olejku lotnego
zwiększa ilość wydalanego moczu i wraz z nim szkodliwych produktów przemiany materii- dział. ogólnie odtruwające,
w ch. przewlekłych na tle metabolicznym (środek „czyszczący krew” i pobudzający przemianę materii). w dermatozach związanych ze złą przemianą materii np. trądziku;
W ch. dróg moczowych,
rutyna- działa uszczelniająco na nacz. krwionośne;
pomocniczo w nadciśnieniu, miażdżycy.
saponiny: pomocniczo w nieżytach dróg oddechowych z obniżoną sekrecją śluzu
Hyperici herba – ziele dziurawcaHypericum perforatum – dziurawiec zwyczajny Guttiferae – dziurawcowate/soczne
Glikozyd kwercetyny (hyperozyd, izokwercytryna, rutyna )
garbniki katechinowe w ilości 3-9%
leukoantocyjanidyny
olejek
pochodne diantronu
hyperycyna i pseudohyperycyna;
mają charakterystyczną czerwoną barwę
P/skurczowo na mięśni gładkie p. pokarm. i dróg żółciowych; antyseptycznie i ściągająco, przyspiesza gojenie ran;
pochodne diantronowe mają właściwości uczulające na światło.
Hyperycyna wewn: łagodzi stany depresji,
w lecz. nieżytów i st. zapalnych żołądka i jelit, zaburzeniach czynnościowych wątroby związanych ze zmniejszonym przepływem żółci; w bólach spastycznych dróg żółciowych.
P/wskazany: przy nadwrażliwości na prom. UV oraz przy uszkodzeniu wątroby i nerek. Możliwe interakcje z lekami: p/wirusowymi (anty AIDS), immunosupresyjnymi (po przeszczepach), niektórymi przeciwdepresyjnymi i śr. antykoncepcyjnymi (powoduje obniżenie stężeń niektórych leków w surowicy krwi)
Helichrysi inflorescentia – kwiatostan kocanekHelichrysum arenarium – kocanki piaskowe Compositae – złożone
Poch. chalkonu: izosalipurpozyd
flawanonu naryngeniny:
flawonu apigeniny;
flawonolu- kemferolu (astragalina)
połączenia ftalidowe:
5,7-dihydroksyftalid
5-metoksy-7-glukozyloftalid
ponadto mało olejku lotnego,
inozytol, karotenoidy i żywice
garbniki, hydroksykumaryny
żółciopędnie i żółciotwórczo;
aktywizuje pracę wątroby; wzmagają wydz. soku żołądkowego i trzustkowego ( izosalipurpozyd i dział. p/skurczowo glikozydów naryngeniny)
stos. w niewydolności wątroby, niewielkich uszkodzeniach miąższu wątroby;
w kamicy pęcherzyka żółc. i dróg żółc.
ftalidy dział. p/robaczo
Silybi mariani fructus syn. Cardui mariae fructus ...
anitka3006