Wychowanie seksualne stanowi jeden z niezwykle istotnych elementów wychowania ogólnego człowieka. Proces kształtowania własnej tożsamości niesie za sobą duże ryzyko zaangażowania się nastolatków w ryzykowne zachowania seksualne. Szkoła jest miejscem, gdzie młody człowiek powinien zdobywać wiedzę nie tylko merytoryczną, przedmiotową, ale także powinien być objęty opieką wychowawczą. W związku z wciąż dużym ryzykiem zakażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową i HIV, jednym z nadrzędnych celów szkoły powinno być prowadzenie zajęć profilaktycznych. Niniejszy cykl spotkań przeznaczony jest do realizacji podczas godziny wychowawczej w szkole średniej. Zajęcia te pomogą w uświadomieniu młodzieży istoty prawdziwej miłości. Przedstawią opis ryzykownych zachowań seksualnych, wyjaśnią związane z nim zagrożenia oraz dostarczą wskazówek dotyczących profilaktyki w zakresie chorób przenoszonych drogą płciową i HIV.
ZAJĘCIA PIERWSZE
Temat: Czym jest miłość?
Cele ogólne:
- poszerzenie wiedzy wychowanków na temat miłości i jej istoty,
- uświadomienie znaczenia zmysłów w miłości.
Cele operacyjne:
Po zajęciach uczeń:
- zna pojęcie miłość, zmysł,
- zna synonimy pojęcia miłość,
- umie rozróżnić trzy składniki miłości,
- zna znaczenie słów dotyk, pożądanie,
- jest świadomy zagrożenia wynikającego z bliskości fizycznej w miłości,
- umie wskazać różnice pomiędzy pożądaniem w miłości a pożądaniem zmysłowym oraz postawy nastawionej na dawanie.
Metody: burza mózgów, mini wykład, dyskusja, pogadanka.
Formy: organizacyjna – grupowa, indywidualna, zbiorowa,
przedmiotowa – zadaniowa.
Środki dydaktyczne: arkusze szarego papieru, markery, cytaty, różowy papier, kartki samoprzylepne, duże serca pocięte na trzy części z literami: I, N, Z, koszyczek z wpisanymi elementami trzech składników miłości, list.
Przebieg zajęć:
1. Przygotowanie sali.
Prosimy młodzież o przesunięcie ławek i zrobienie na środku koła z krzeseł.
2. Zasady.
Nauczyciel nawiązuje do charakteru dzisiejszych zajęć. Wprowadza tzw. kontrakt, czyli zasady, które będą obowiązywały przez czas trwania wszystkich zajęć (załącznik I).
3. Burza mózgów na temat zmysłów.
Prowadzący zadaje pytania: Co to jest zmysł? Do czego służą zmysły? Ile jest zmysłów? Odpowiedzi na te pytania zapisujemy na arkuszu szarego papieru. Zadaniem prowadzącego jest tak moderować dyskusję, aby wspólnie z grupą dojść do definicji zmysłu (załącznik II).
4. Zmysły.
Prowadzący dokonuje podziału na cztery mniejsze grupy. Każda grupa otrzymuje zadanie związane z konkretnym zmysłem człowieka odgrywającym rolę w miłości (załącznik III).
1 grupa – zmysł wzroku: O jakim uczuciu informuje nas poetka? Jaki zmysł jest tu zaakcentowany?
2 grupa – zmysł słuchu: Co znaczy słuchać miłości? Jaką rolę w związku odgrywa słuchanie miłości?
3 grupa – zmysł węchu i powonienia: W jaki sposób miłość można kojarzyć ze zmysłem zapachu i zmysłem węchu?
4 grupa – zmysł dotyku: Jaki dotyk powinien być w miłości?
Następnie każda z grup udziela odpowiedzi na postawione wcześniej przez nauczyciela pytania.
5. Formułowanie definicji miłości.
Nauczyciel zadaje uczniom pytania, a odpowiedzi zapisuje na różowym arkuszu papieru (burza mózgów): Jakim słowem możemy zastąpić słowo „miłość”? Do kogo miłość może być skierowana? Następnie każdy uczestnik dostaje karteczkę samoprzylepną, na której zapisuje swoją własną definicję miłości (praca indywidualna) i przykleja ją na przygotowany przez nauczyciela arkusz papieru.
6. Trzy składniki miłości.
Wychowawca informuje grupę, że miłość zawiera trzy składniki, które wyróżnił psycholog Robert Sternberg. Są to:
1. Intymność
2. Namiętność
3. Zaangażowanie
Następnie przedstawia klasie definicję każdego składnika (załącznik IV).
7. Serca.
Wychowawca wiesza na ścianie fragmenty serca (każdy posiada literę: I, N, Z). Te trzy fragmenty nie są złożone w serce ( załącznik V). Każdy wychowanek wyciąga z przygotowanego przez nauczyciela koszyczka karteczkę ze stwierdzeniem. Odczytuje je i przykleja na odpowiedni fragment serca intymności, namiętności lub zaangażowania. Nauczyciel uważnie kontroluje czynności wychowanków.
8. Miłość a pożądanie.
Prowadzący informuje, że do istoty miłości należy także pożądanie, czyli pragnienie. Uczestnicy dzielą się na dwie grupy. Grupa pierwsza ma za zadanie zastanowić się w jaki sposób pożądanie może objawiać się w miłości, jakie jest to pożądanie? Grupa druga ma za zadanie wyjaśnić znaczenie pożądanie zmysłowego bez uczucia miłości, czym może się to objawiać? Każda z grup dzieli się swoimi pomysłami, a nauczyciel próbuje sprowokować dyskusję. Na koniec wspólnie z wychowankami formułuje wnioski dotyczące pożądania w miłości.
9. List.
Uczestnicy dzielą się na kilkuosobowe grupy. Każda z nich otrzymuje list. Zadaniem uczniów jest wcielenie się w rolę psychologa i udzielenie rad adresatowi listu (załącznik VI).
10. Podsumowanie.
Nauczyciel krótko podsumowuje efekty przeprowadzonych zajęć, akcentując najważniejsze elementy.
11. Pożegnanie.
Temat: Miłość fizyczna – zagrożenia.
Cel ogólny:
- uświadomienie zagrożenia związanego z miłością fizyczną.
- zna rodzaje współżycia i umie je zdefiniować,
- zna skutki ryzykownego współżycia,
- potrafi wymienić choroby przenoszone drogą płciową i scharakteryzować je,
- jest świadomy ryzyka zarażenia się ChPDP i HIV,
- zna drogi zarażenia ChPDP i HIV,
- zna skutki ChPDP i HIV,
- zdaje sobie sprawę z wielości sytuacji ryzykownych i jest ich świadomy.
Metody: pogadanka, burza mózgów, objaśnienie, wizualizacja, mini wykład, rundka.
Formy: organizacyjna – grupowa, zbiorowa, indywidualna,
Środki dydaktyczne: ankieta, arkusze szarego papieru, markery.
1. Powitanie.
2. Wprowadzenie do tematu.
Nauczyciel nawiązuje do poprzednich zajęć. Przypomina uczniom o roli zmysłów w miłości i zagrożeniach związanych z miłością fizyczną. Przedstawia uczniom temat dzisiejszych zajęć.
3. Rodzaje współżycia – pogadanka.
Nauczyciel zadaje grupie pytanie: Jakie znacie sposoby współżycia? Wszystkie odpowiedzi zapisywane są na arkuszu szarego papieru. Wychowawca wspólnie z grupą definiuje każdy rodzaj współżycia.
4. Choroby przenoszone drogą płciową – burza mózgów.
Uczniowie mają za zadanie podać jak największą liczbę znanych im chorób przenoszonych drogą płciową. Odpowiedzi zapisujemy na arkuszu papieru (każda wymieniona choroba oddzielnie). Następnie nauczyciel wyznacza jedną osobę, która będzie zapisywała objawy chorób (objaśnienie) (załącznik VII).
5. Drogi zarażenia – burza mózgów.
Nauczyciel dzieli grupę na trzy mniejsze. Każda grupa dostaje arkusz szarego papieru i markery. Zadaniem każdej grupy jest wypisanie jak największej liczby sposobów zarażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową i przedstawienie dróg zarażenia się w formie graficznej. W ten sposób powstają trzy plakaty.
6. Rundka.
Powstałe plakaty wieszamy w widocznym miejscu w sali. Każda grupa na przemian odczytuje to, co napisała. Wspólnie z nauczycielem uczniowie określają najczęstsze drogi zarażenia.
7. Podsumowanie.
8. Pożegnanie.
Temat: Bezpieczeństwo czy ryzyko?
- uświadomienie znaczenia bezpiecznego współżycia.
- umie stanowczo odmawiać i wyrażać swoją opinię,
- wie czym jest bezpieczne współżycie i potrafi wymienić jego zalety,
- jest świadomy własnych bezpiecznych i ryzykownych zachowań seksualnych,
- zna konsekwencje ryzykownych zachowań seksualnych,
- świadomie formułuje sądy na postawie znanych argumentów.
Metody: pogadanka, dyskusja, wizualizacja.
Formy: organizacyjna – zbiorowa, grupowa, indywidualna,
Środki dydaktyczne: teksty, arkusze szarego papieru, markery.
2. Wprowadzenie.
Nauczyciel nawiązuje do poprzednich zajęć. Przypomina uczniom o skutkach jakie niesie za sobą ryzykowne współżycie. Przedstawia uczniom temat zajęć.
3. Pogadanka.
Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Co sądzicie na temat bezpiecznego współżycia? Co sądzicie na temat współżycia bez zabezpieczenia? Nauczyciel prowokuje dyskusję zmierzającą do podkreślenia znaczenia bezpiecznego współżycia i unikania ryzyka.
4. Uczymy się odmawiać.
Nauczyciel prezentuje uczniom dwa teksty ( załącznik VIII). Prosimy, aby uczniowie wczuli się w przedstawione sytuacje, a wybrane osoby zaprezentowały na forum klasy swoje wypowiedzi. Należy zwrócić uwagę na sposób reagowania i podkreślić konieczność stanowczej odmowy w przypadku, kiedy zauważamy, że sytuacja, w której się znajdujemy nie jest dla nas bezpieczna.
5. Koszty i korzyści.
Nauczyciel dokonuje podziału na cztery mniejsze grupy. Dwie grupy mają za zadanie wypisać korzyści i koszty związane z bezpiecznym współżyciem. Pozostałe dwie wykonują to samo dla ryzykownego współżycia.
6. Prezentacja grup.
Grupy siadają naprzeciw siebie. Nauczyciel prowokuje dyskusję. Zadaniem uczniów jest próba przekonania grupy o odmiennych poglądach do swoich racji. Na koniec wszyscy dochodzimy do wniosku, że najwięcej korzyści ma bezpieczne współżycie.
Załącznik I:
Zasady:
1. Nie krytykuj.
2. Słuchaj, gdy inni mówią.
3. Każdy mówi we własnym imieniu.
4. Wypowiadaj się z poszanowaniem innych.
5. Mówiąc o współżyciu posługuj się poprawnymi wyrażeniami, a nie slangiem.
6. Zadawaj pytania zamierzające do poszerzenia wiedzy na temat bezpiecznego współżycia i dobrych relacji międzyludzkich.
7. Nie zadawaj pytań osobistych ani mogących wyrazić brak szacunku.
8. Dyskusje grupowe objęte są tajemnicą.
Załącznik II:
Zmysł - zdolność człowieka do odbierania. analizy i reagowania na bodźce, zmysły tworzą dla nas świat odczuwalny i dostrzegalny, wzbogacają nas.
Załącznik III:
Grupa pierwsza - tekst Safony:
„Kiedy cię bowiem ujrzę choć na moment
Głos mi zamiera
język kamienieje
a przez całe ciało
spływa niewidzialny ogień i gorzeje skóra".
Grupa druga - słowa Karola Wojtyły:
„Między sercem a sercem jest przerwa,
w którą wchodzi się bardzo powoli
- wówczas wzrok się oswaja z barwą
a ucho z rytmem".
Załącznik IV:
Intymność ® pozytywne uczucia i towarzyszące im działania, które wywołują przywiązanie, bliskość, wzajemną zależność dwóch osób od siebie.
Namiętność ® silne emocje zarówno pozytywne (zachwyt, radość), jak i negatywne (tęsknota, ból), często z mocno uwydatnionym pobudzeniem fizjologicznym (bicie serca).
Zaangażowanie ® decyzje, myśli, działanie i uczucie ukierunkowane na przekształcenie relacji w trwały związek oraz utrzymujące ten związek mimo występowania różnych przeszkód.
Załącznik V:
1) Składniki intymności:
§ pragnienie dobra partnera,
§ przeżywanie szczęścia w obecności partnera,
§ szacunek,
§ wzajemne zrozumienie,
§ dzielenie się,
§ dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia,
§ uważanie partnera za ważną osobę we własnym życiu.
2) Składniki namiętności:
§ zachwyt,
§ pożądanie,
§ ból,
§ zazdrość,
§ tkliwość,
§ radość,
§ niepokój,
§ tęsknota.
3) Składniki zaangażowania:
§ pewność uczuć,
§ trwałość,
§ odpowiedzialność.
Załącznik VI:
List:
„Z Arkiem zaczęłam się spotykać podczas zeszłorocznych wakacji (wtedy go poznałam). Zaproponował mi chodzenie. Byłam w siódmym niebie. Ale moje szczęście prysło szybko, gdyż po paru dniach chciał iść ze mną do łóżka (tak właśnie to nazwał). Odmówiłam i wróciłam do domu, po czym napisałam do niego list, w którym z nim zerwałam. W odpowiedzi przysłał mi... drzewko szczęścia! I prosił, abym się zastanowiła, bo jemu bardzo na mnie zależy. Nie odpisałam, tęskniłam, starałam się o nim zapomnieć. Pewnego dnia – pojawił się. Podszedł do mnie, przytulił i pocałował. Znów byłam szczęśliwa, jak dawniej... Ale nadal nie wiedziałam j...
magdazawada1