wos_liceum operon.pdf

Zbigniew Smutek

Janusz Maleska

WIEDZA

O SPO¸ECZE¡STWIE

PROGRAM NAUCZANIA

DLA LICEUM OGÓLNOKSZTA¸CÑCEGO

(w zakresach podstawowym i rozszerzonym),

LICEUM PROFILOWANEGO I TECHNIKUM

(w zakresie podstawowym)

wydanie pierwsze

Program dopuszczony do u˝ytku szkolnego przez Ministra Edukacji Na-

rodowej i Sportu i wpisany do wykazu programów nauczania wiedzy

o spo∏eczeƒstwie w klasach I-III liceum ogólnokszta∏càcego w zakre-

sach podstawowym i rozszerzonym oraz w klasach I-III liceum profilo-

wanego i I-IV technikum w zakresie podstawowym na podstawie recen-

zji prof. dr. hab. Micha∏a Âliwy, dr. Romana Bäckera, dr hab. Aleksandry

Korwin-Szymanowskiej.

Numer w zestawie DKOS-4015-27/02

Rumia 2002

ISBN 83-87518-39-5

Spis treÊci

I. Wst´p – charakterystyka programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

II. Kszta∏cenie w zakresie podstawowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1. Cele edukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

a) cele kszta∏cenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

b) cele wychowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2. TreÊci nauczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3. Procedury osiàgania celów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4. Za∏o˝one osiàgni´cia ucznia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

III. Kszta∏cenie w zakresie rozszerzonym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

1. Cele edukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

a) cele kszta∏cenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

b) cele wychowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

2. TreÊci nauczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

3. Procedury osiàgania celów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4. Za∏o˝one osiàgni´cia ucznia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

IV. Kontrola i ocena osiàgni´ç ucznia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

I. Wst´p – charakterystyka programu

obejmujàcych wszystkie dziedziny ˝ycia

szko∏y, w celu edukacji obywatelskiej m∏o-

dzie˝y. Opracowany program powinien byç

jednym z ogniw tak rozumianego procesu wy-

chowania. Dobór treÊci, k∏adàcy szczególny

nacisk na problematyk´ spo∏ecznà i prawnà,

s∏u˝yç ma realizacji celu nadrz´dnego, czyli

jest przygotowaniu jednostki do ˝ycia w spo∏e-

czeƒstwie obywatelskim. Wa˝nym tematem,

zwiàzanym z aktualnymi przemianami w Pol-

sce, jest post´pujàcy proces integracji ze

strukturami europejskimi. Wiedza o tym pro-

cesie jest w spo∏eczeƒstwie polskim ciàgle nie-

dostateczna, stàd spadajàce poparcie dla inte-

gracji Polski z Unià Europejskà. Koniecznie

nale˝y wi´c uwzgl´dniç w programie wiedzy

o spo∏eczeƒstwie równie˝ t´ tematyk´. Przed-

miot powinien staç si´ podstawà realizacji

w liceum i technikum Êcie˝ki edukacyjnej

– edukacji europejskiej.

Jednym z podstawowych zadaƒ szko∏y

jest przekazywanie uczniom spójnego obra-

zu otaczajàcej rzeczywistoÊci. Stàd oparte na

idei edukacji holistycznej nauczanie wiedzy

o spo∏eczeƒstwie wymagaç b´dzie korelacji

z innymi przedmiotami, na przyk∏ad j´zy-

kiem polskim (komunikacja werbalna),

przysposobieniem obronnym (wspó∏czesne

zagro˝enia, obowiàzek obrony kraju), histo-

rià (przemiany w Polsce i na Êwiecie po

II wojnie Êwiatowej), religià (nauka spo∏ecz-

na koÊcio∏a), geografià, podstawami przed-

si´biorczoÊci, biologià z ochronà Êrodowiska.

Warto by∏oby zaproponowaç nauczycielom

innych przedmiotów, by tematy pokrewne, po

uzgodnieniu, realizowaç równolegle.

Post´p naukowo-techniczny stawia przed

cz∏owiekiem wiele wyzwaƒ i problemów do

rozwiàzania. Rewolucja w dziedzinie techno-

logii informacyjnych, której efektem jest two-

rzenie si´ spo∏eczeƒstwa informacyjnego, wy-

maga od wspó∏czesnej szko∏y uwzgl´dnienia

tych zjawisk w procesie dydaktyczno-wycho-

wawczym. Dlatego w programie znalaz∏y si´

treÊci dotyczàce mediów oraz sugestie wyko-

rzystania w realizacji programu nowocze-

snych technologii informacyjnych (komputer,

Internet).

Program nauczania wiedzy o spo∏eczeƒ-

stwie dla liceum ogólnokszta∏càcego (w za-

kresach podstawowym i rozszerzonym)

oraz liceum profilowanego i technikum

(w zakresie podstawowym) jest kontynu-

acjà realizowanego na trzecim etapie edu-

kacyjnym przedmiotu wiedza o spo∏eczeƒ-

stwie, a zw∏aszcza dwóch wchodzàcych

w jego sk∏ad modu∏ów: wychowania obywa-

telskiego oraz wychowania do aktywnego

udzia∏u w ˝yciu gospodarczym. Przy opra-

cowywaniu programu uwzgl´dniono spo-

sób realizacji zaj´ç z zakresu edukacji eu-

ropejskiej w gimnazjum, a tak˝e wybrane

zagadnienia z innych przedmiotów i Êcie-

˝ek edukacyjnych, k∏adàc szczególny nacisk

na aspekt prawny omawianych problemów.

Proponowane w programie cele i treÊci na-

uczania uwzgl´dniajà komponenty Êcie˝ek

edukacyjnych przewidzianych w podstawie

programowej (edukacja filozoficzna, edu-

kacja ekologiczna, edukacja czytelnicza

i medialna, edukacja regionalna, edukacja

europejska). Program jest zgodny z podsta-

wà programowà MENiS.

Procesy gwa∏townie zachodzàcych w Pol-

sce przemian spo∏ecznych, politycznych i eko-

nomicznych uÊwiadamiajà koniecznoÊç zmo-

dernizowania szeroko rozumianej edukacji

obywatelskiej. Z∏o˝ony charakter tych prze-

mian oraz nie zawsze dostateczne rozumienie

ich istoty i potrzeby sprawiajà, ˝e 60% Pola-

ków nadal deklaruje apolitycznoÊç, a 2/3 oby-

wateli nie bierze udzia∏u w ˝yciu spo∏eczno-

-politycznym paƒstwa. Na taki stan rzeczy

nak∏adajà si´ tak˝e nawyki z minionych dzie-

si´cioleci: biernoÊç i brak zaanga˝owania,

„syndrom antypaƒstwowy”, „wyuczona bez-

radnoÊç” itp. Z∏o˝one problemy polskiej sce-

ny politycznej i zmieniajàca si´ sytuacja mi´-

dzynarodowa wyraênie wskazujà na wag´

przedmiotu i jego znaczenie w realizacji za-

daƒ edukacyjnych szko∏y. Aby zbudowaç

paƒstwo prawa, oparte na spo∏eczeƒstwie

obywatelskim, konieczne jest podj´cie d∏u-

gofalowych i wielop∏aszczyznowych dzia∏aƒ,

Pomocà przy realizacji programu b´dzie

podr´cznik dla uczniów i poradnik meto-

dyczny dla nauczycieli oraz S∏ownik wiedzy

obywatelskiej .

Na realizacj´ treÊci z zakresu podstawowe-

go – zgodnie z rozporzàdzeniem MENiS

w sprawie ramowych planów nauczania

w szko∏ach publicznych – przeznaczono dwie

godziny tygodniowo w ciàgu trzech lat. Auto-

rzy proponujà nast´pujàcy rozk∏ad godzin:

Spo∏eczeƒstwo – ∏àcznie 34 godziny

I. Jednostka a spo∏eczeƒstwo – 5 godzin

II. Naród i to˝samoÊç narodowa – 4 godziny

III. Struktura ˝ycia spo∏ecznego – 2 godziny

IV. Prawid∏owoÊci ˝ycia spo∏ecznego – 5 godzin

V. Instytucje spo∏eczne – 2 godziny

VI. Spo∏eczeƒstwo polskie we wspó∏czesnym

Êwiecie i jego problemy – 4 godziny

VII. Kultura ˝ycia publicznego – 7 godzin

VIII. Spo∏eczeƒstwo obywatelskie – 5 godzin

Polityka – ∏àcznie 26 godzin

I. Wspó∏czesne doktryny polityczne – 2 godziny

II. Demokracja – 6 godzin

III. Obywatel w spo∏eczeƒstwie demokra-

tycznym – 6 godzin

IV. Paƒstwo – 5 godzin

V. Ustrój polityczny Rzeczypospolitej Pol-

skiej – 7 godzin

Prawo – ∏àcznie 14 godzin

I. Propedeutyka wiedzy o prawie – 7 godzin

II. Prawa cz∏owieka jako istoty ludzkiej

w Êwietle dokumentów mi´dzynarodo-

wych – 7 godzin

Do dyspozycji nauczyciela – 2 godziny.

Nale˝y si´ spodziewaç, ˝e liczba godzin

przeznaczonych na kszta∏cenie w zakresie

rozszerzonym b´dzie wynosi∏a ∏àcznie 3 go-

dziny tygodniowo w ciàgu trzech lat. Przy-

dzia∏ godzin zale˝y od liczby przedmiotów

wiodàcych w klasie. Przewiduje si´, ˝e na ich

realizacj´ dyrektorzy liceów ogólnokszta∏cà-

cych przeznaczà oko∏o 14 godzin tygodnio-

wo w ciàgu trzech lat.

II. Kszta∏cenie w zakresie

podstawowym

1. Cele edukacyjne

– Przekazanie m∏odzie˝y odpowiedniego za-

sobu wiedzy o wartoÊciach, prawach i obo-

wiàzkach cz∏owieka oraz kszta∏towanie

umiej´tnoÊci i postaw niezb´dnych do ak-

tywnego uczestnictwa w ˝yciu spo∏eczeƒstwa

obywatelskiego.

– Kszta∏towanie postawy poszanowania pra-

worzàdnoÊci oraz umiej´tnoÊci stosowania

przepisów prawa w paƒstwie.

– Pog∏´bianie to˝samoÊci kulturowej i naro-

dowej z zachowaniem ÊwiadomoÊci wspól-

noty kulturowej narodów Europy.

– Doskonalenie umiej´tnoÊci (krytycznej)

oceny otaczajàcej rzeczywistoÊci spo∏ecz-

no-politycznej.

a) cele kszta∏cenia

WiadomoÊci

Uczeƒ:

– opisuje znajomoÊç podstawowych mecha-

nizmów regulujàcych ˝ycie jednostki

w grupach i zbiorowoÊciach spo∏ecznych

(∏ad spo∏eczny, systemy regulacyjne, war-

toÊci, normy spo∏eczne, rytua∏y), wyjaÊnia

ich znaczenie i skutecznoÊç w konkret-

nych sytuacjach ˝yciowych, na przyk∏ad

przy wyborze zawodu, towarzystwa, miej-

sca pracy i zamieszkania, podczas s∏u˝by

wojskowej, pracy spo∏ecznej,

– przedstawia przebieg i skutki konfliktów

spo∏ecznych,

– klasyfikuje problemy wspó∏czesnego Êwia-

ta, zw∏aszcza dotyczàce konfliktów mi´-

dzynarodowych,

– omawia kulturowe oraz spo∏eczno-poli-

tyczne podstawy funkcjonowania spo∏e-

czeƒstwa i paƒstwa,

– definiuje i omawia wspó∏czesne formy or-

ganizacji spo∏eczeƒstwa,

– definiuje poj´cie narodu i to˝samoÊci na-

rodowej,

– opisuje zasady ustrojowe zawarte w Kon-

stytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz kom-

petencje g∏ównych instytucji paƒstwa (pre-

zydent Rzeczypospolitej Polskiej, Rada

Ministrów, sejm i senat, sàdy i trybuna∏y,

organy kontroli paƒstwowej i ochrony

prawnej, w∏adza lokalna),

– omawia zasady funkcjonowania demokra-

tycznego paƒstwa prawa,

– okreÊla podstawowe funkcje i zadania, ro-

dzaje oraz zasady tworzenia prawa,

– wyjaÊnia poj´cie potrzeb spo∏ecznych, inte-

resów grupowych,

– przedstawia podstawowy katalog praw

cz∏owieka oraz mi´dzynarodowy system

ich ochrony,

– wyjaÊnia ide´ spo∏eczeƒstwa obywatelskie-

go i otwartego,

– wskazuje i omawia powiàzania Polski ze

strukturami mi´dzynarodowymi,takimi

jak: Organizacja Narodów Zjednoczonych,

Rada Europy, pakt pó∏nocnoatlantycki,

Unia Europejska, Organizacja Bezpieczeƒ-

stwa i Wspó∏pracy Europejskiej i inne,

– omawia zjawiska i procesy ˝ycia spo∏eczne-

go, szczególnie zale˝noÊci pomi´dzy indy-

widualnymi postawami i interesami

a funkcjonowaniem spo∏eczeƒstwa,

– wyjaÊnia dwustronnoÊç relacji praw i obo-

wiàzków podejmowanych aktywnie,

– okreÊla i analizuje problemy ˝ycia publicz-

nego,

– wyjaÊnia swoje zadania i role przypisane

w paƒstwie demokratycznym opartym na

spo∏eczeƒstwie obywatelskim,

– omawia organizacj´ i zasady funkcjonowa-

nia wa˝niejszych instytucji paƒstwa pol-

skiego,a tak˝e wskazuje mo˝liwoÊci wp∏y-

wania obywateli na ich dzia∏alnoÊç,

– okreÊla korzyÊci i koszty wynikajàce z inte-

gracji Polski ze strukturami europejskimi

i ogólnoÊwiatowymi.

Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:

– samodzielnie, Êwiadomie i selektywnie ko-

rzysta z bogatego strumienia informacji,

szczególnie przy wykorzystaniu nowocze-

snych technologii informacyjnych,

– Êledzi ze zrozumieniem stanowiska uczest-

ników debaty publicznej,

– odró˝nia opini´ od faktów,

– samodzielnie formu∏uje oraz uzasadnia

w∏asne stanowisko oraz potrafi go broniç

na forum publicznym z wykorzystaniem

ró˝nych technik argumentacji,

– w∏aÊciwie korzysta z przys∏ugujàcych praw

i demokratycznych procedur w rozwiàzy-

waniu konfliktów,

– rozró˝nia kompetencje poszczególnych or-

ganów w∏adzy i instytucji paƒstwowych

oraz samorzàdowych,

– analizuje motywy dzia∏ania i wybory doko-

nywane przez uczestników ˝ycia publicz-

nego z punktu widzenia podstawowych

wartoÊci ˝ycia spo∏ecznego,

– skutecznie za∏atwia swoje sprawy w urz´-

dach i innych instytucjach publicznych,

– wype∏nia druki urz´dowe oraz sporzàdza

pisma do w∏adz publicznych i innych insty-

tucji,

– czyta ze zrozumieniem podstawowe doku-

menty prawne (prawa cywilnego, karnego,

administracyjnego oraz mi´dzynarodowe-

go w zakresie ochrony praw cz∏owieka),

– czyta ze zrozumieniem teksty dziennikar-

skie, publicystyczne i popularnonaukowe

dotyczàce nauk spo∏ecznych, polityki i pra-

wa.

b) cele wychowania

Uczeƒ:

– rozwija i ugruntowuje poczucie w∏asnej

wartoÊci i niezale˝noÊci,

– kszta∏tuje umiej´tnoÊç samodzielnego kie-

rowania swoim rozwojem,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: