I. Taranowicz „Małżeństwo partnerskie – mit czy rzeczywistość”
Małżeństwo partnerskie - termin oznaczający równoprawność osób tworzących małżeństwo; pojawił się u E. W. Burgera i H. J. Locke’a; sama ich koncepcja nie sprawdziła się (twierdzili np. że współczesna rodzina przestaje być instytucją, a staje się związkiem opartym o przyjaźń)
Małżeństwo partnerskie:
v K. Neugebauer – założenie równości, egalitaryzmu, wynikających z trwałej więzi miłości, szacunku, odpowiedzialności, troski i wierności
v Rembowski, Rostowski - jakość interakcji małżeńskiej, ekspresji emocjonalnej, specyfika osobowości małżonków rozpatrywana pod kątem możliwości samorealizacji
v Szopiński - więź psychiczna łącząca małżonków
v J. Witczak - wzajemne zaufanie, poczucie równowagi praw i obowiązków, wpółodpowiedzialności, wzajemną tolerancję, wyrozumiałość, dążenie do stałego poznawania siebie, pełnej akceptacji, zdolność do kompromisu
Realizacja modelu wymaga dojrzałej osobowości
[słaby punkt definicji to tożsamość partnerskiego małżeństwa ze szczęśliwym]
Małżeństwo partnerskie utożsamiane jest z nowoczesnością, ale istniało w pewnym sensie zawsze, zwłaszcza, że wymienione wyżej cechy charakteryzowały niejedno małżeństwo patriarchalne.
v Z. Butrym - funkcjonowanie rodziny oparte na wspólnych działaniach matki i ojca
v Kotlarska-Michalska – ocena stanu partnerstwa na podstawie wskaźników – udział w pracach domowych, w wychowaniu dzieci, materialnym zabezpieczaniu rodziny, praw i obowiązków
v M. Ziemska – rodzina symetryczna pod względem struktury i funkcji
v M. Jarosz – rodzina egalitarna – podział prac w domu, wspólna opieka nad dziećmi, wspólna troska o sprawy finansowe, poświęcanie czasu wolnego na hobby i zainteresowania; dzielone decyzje; matka i ojciec mają swoje obszary, w których dzierżą władzę
Def. Tyszki: dwóch równoprawnych partnerów, ceniących się wzajemnie jako niepowtarzalne osobowości, czerpiące satysfakcję z emocjonalnego i intelektualnego obcowania, skłonnych do wspólnego spędzania czasu ze względu na zbieżność zainteresowań i żywioną przyjaźń oraz atrakcyjność, traktujących wpółegzystencję bardziej indywidualnie niż instytucjonalnie, nieszablonowo i osobiście.
Egalitaryzm wyrażany w takich cechach jak:
Czynniki społeczno-ekonomiczne prowadzące do przemian:
Wstęp – rodzina tradycyjna (wg Tyszki) to rodzina patriarchalna, instytucjonalna, często produkcyjna, w okresie preindustrialnym; ojciec jest głową rodziny, w jego ręce władza, duża spójność rodzinna, warsztat pracy związany z rodziną, brak tendencji indywidualistycznych; przewaga stosunków materialno-rzeczowych nad emocjonalno-osobistymi; bezwzględne podporządkowanie członków rodziny normom życia rodzinnego oraz dokładnie sprecyzowanym rolom rodzinnym
Instytucja rodziny podporządkowana innym instytucjom społecznym; w modelach żony i męża nacisk na cechy korzystne dla rodziny w jej aspekcie instytucjonalnym – dla kobiety spełnienie funkcji opiekuńczej, dla mężczyzny materialnej i kontrolnej
- Upadek feudalizmu, majątków ziemskich, rodów, spadek znaczenia więzi rodowych, powstaje trzeci stan oraz mieszczaństwo
- Kapitał podkopuje rodziny typu rodowo-ziemiańskiego
dalej niekwestionowany autorytet mężczyzny, patriarchat (korzyści ekonomiczne)
uprzywilejowanie wynikające z roli obrońcy, zdobywcy, wojownika
brak kobiet w życiu społecznym, pozarodzinnym
kobieta – zależna od natury (stworzona by być matką), męża i ojca
v mężczyzna dla kobiety
Ø stanowił prawa, to jaka powinna być; poprzez niego mogła dopiero zdobyć wszystkie inne dobra
Ø mężczyzna jako pożądane dobro instrumentalne
v kobieta dla mężczyzny – dobro:
Ø instrumentalne à przedłużenie rodu, zajmowała się sprawami codziennymi, przyziemnymi, pozostawiając mężcz. czas np. na myślenie J
Ø autonomiczne à seks; odebranie kobiecie prawa do przyjemności z seksu
władza kobiety wynikała z tego, na ile umiała wykorzystać zarządzanie domem oraz swoją atrakcyjność seksualną (nigdy władza bezpośrednia, tylko poprzez manipulowanie mężczyzną)
postrzeganie kandydata na współmałżonka przez pryzmat zalet instrumentalnych – u mężczyzny poszukiwany majątek i pozycja, u kobiety rodność, wiano, zdolności gospodarskie
likwidacja tego kontekstu umożliwia małżeństwo partnerskie
à industrializacja i urbanizacja
à początek niezależności ekonomicznej kobiety, wyjście poza dom i rodzinę
à rozwój przemysłu, powszechna edukacja
generalnie zmiana pozycji kobiety dzięki:
v niezależności ekonomicznej
v możliwości zdobycia wykształcenia
podwyższenie rangi rodziny jako grupy społecznej:
v dzięki rozwojowi miast i wzrostowi kontaktów rzeczowych, anonimowości i samotności w tłumie
v rozpad rodziny dużej, rozluźnienie więzów pokrewieństwa (wzrost ruchliwości rodziny, brak wspólnej własności – szuka się oparcia emocjonalnego, poczucia bezpieczeństwa właśnie w rodzinie prokreacji)
nowa funkcja rodziny miejskiej – kompensacja w świecie zdepersonalizowanych stosunków społecznych
+ pojawienie się innego sensu czasu wolnego – wspólnie spędzany tworzy nowe więzi oraz przyjemność z samego faktu spędzania go razem
+rewolucja seksualna, odkrycie sfery erotyki przez kobiety
+uniezależnienie od mężczyzn i od natury (antykoncepcja)
+równorzędność również na linii seksualnej, pojawia się nowa więź erotyczna
PL – szybsze przemiany po drugiej wojnie światowej, pojawiają się zakłady pracy, rozwój szkolnictwa; I pokolenie kobiet łączyło dwa etaty – w pracy i w domu, dopiero następne podzieliło się obowiązkami ze swoimi mężami;
Kolejny etap rozwoju małżeństwa (różnice w stos. do modelu tradycyjnego):
v zmiana pozycji męża (już nie niekwestionowana głowa rodziny i najwyższa władza) i żony (już nie podporządkowana i zależna)
v wzrost rangi rodziny jako grupy pierwotnej w stosunku do instytucji
Podstawy małżeństwa partnerskiego:
v egalitaryzm małżeński wyrażający się w:
a) równomiernym dostępie do władzy wewnątrzrodzinnej
b) równomiernym rozłożeniu obowiązków rodzinnych
c) równych uprawnieniach poza rodziną
v funkcja emocjonalno-ekspresyjna jako podstawowa funkcja rodzinna – zaspokajanie potrzeb – m.in. bezpieczeństwa, bliskości, afiliacji, akceptacji, kochania i bycia kochanym, samorealizacji i oddźwięku intelektualnego.
Czynniki sprzyjające układowi partnerskiemu związane z warunkami społecznymi:
Czynniki sprzyjające układowi partnerskiemu związane z rodziną:
a jednak: 30 % niższe płace kobiet; motywacja podjęcia pracy przez kobiety czysto ekonomiczna; brak odciążenia rodziny, wzrost kosztów utrzymania, długa nieobecność mężczyzny w domu, brak niezależności materialnej i mieszkaniowej młodych małżeństwa, opóźnienie usamodzielnienia, mało czasu wolnego (f. Rekreacyjno-towarzyska i kulturowa!)
zależność sytuacja społeczna a stan cywilny
negatywny wpływ ustawy o aborcji – zrzucona odpowiedzialność na kobiety
tylko 8,6 % rodzin wielodzietnych to rodziny egalitarne!
- podstawowy warunek to wyjście kobiety poza dom, nie wymuszone ekonomicznie!!
- czołówka przemian to młode małżeństwa nauki, choć i one nie są w pełni partnerskie...
maet167