ekologiczne metody uprawy cebuli.pdf

EKOLOGICZNE METODY

UPRAWY CEBULI

materia³y dla rolników

Radom 2004

Dodruk wykonano w ramach zadania zleconego MRiRW

zgodnie z decyzj¹ HORre-401-182/04

z dnia 25.06.2004 r.

Autorzy:

1. Kazimierz Felczyñski

2. Franciszek Adamicki

3. Adam Dobrzañski

4. Józef Robak

5. Jerzy Szwejda

Praca zbiorowa pod redakcj¹ dr Józefa Babika

Instytut Warzywnictwa w Skierniewicach

Recenzja: dr Roman niady

Zdjêcia: Babik J. Nr 1; Felczyñski K. Nr 2, 3, 4

Projekt ok³adki: Marek Rz¹sa, RCDRRiOW w Przysieku

Wydawca:

Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego

- Regionalne Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich

w Radomiu

ul. Chorzowska 16/18, 26-600 RADOM

tel. +48(48) 365 69 00

e-mail:radom@cdr.gov.pl

www.cdr.gov.pl/radom

Realizacja i druk:

GP RCDRRiOW w Radomiu

ul. Chorzowska 16/18, 26-600 RADOM

tel. +48(48) 365 69 00

e-mail:radom@cdr.gov.pl

www.cdr.gov.pl/radom

ISBN 83-89060-31-0

Nak³ad: 5000 egz.

Spis treci

I. Wartoæ od¿ywcza i znaczenie gospodarcze ................................................. 4

II. Wymagania w stosunku do rodowiska ........................................................ 4

III. Odmiany i ich przydatnoæ do ró¿nych sposobów uprawy .......................... 6

Odmiany do uprawy letniej z siewu i z rozsady ..................................... 7

Odmiany do uprawy z dymki .................................................................. 8

Odmiany do uprawy ozimej .................................................................... 8

IV. Stanowisko w zmianowaniu i p³odozmian ................................................... 9

V. Uprawa roli i przygotowanie pola .............................................................. 10

VI. Nawo¿enie ................................................................................................... 11

VII. Metody uprawy ........................................................................................... 15

Uprawa z siewu ..................................................................................... 15

Uprawa z rozsady .................................................................................. 17

Uprawa z dymki .................................................................................... 18

Uprawa ozima ....................................................................................... 19

VIII. Pielêgnowanie cebuli .................................................................................. 20

IX. Ochrona cebuli przed chwastami, chorobami i szkodnikami ..................... 21

Ochrona cebuli przed chwastami .......................................................... 21

Choroby cebuli ...................................................................................... 25

Choroby bakteryjne ......................................................................... 25

Choroby grzybowe ........................................................................... 25

Szkodniki cebuli .................................................................................... 30

X. Zbiór i dosuszanie cebuli ............................................................................ 34

XI. Sposoby przechowywania cebuli ................................................................ 35

XII. Wymagania jakociowe i przygotowanie cebuli do sprzeda¿y ................... 38

XIII. Wymagania w czasie transportu .................................................................. 40

I. Wartoæ od¿ywcza i znaczenie gospodarcze

Cebula zwyczajna (Allium cepa L.) jest dwuletni¹ rolin¹ z rodziny cebulowa-

tych (Alliaceae). Jest jedn¹ z najstarszych rolin uprawnych, znan¹ w uprawie i kon-

sumpcji od ponad 5000 lat. Pochodzi najprawdopodobniej z Azji rodkowo-Za-

chodniej. Do Europy przywêdrowa³a w VI wieku, a w Polsce szerzej zaczêto j¹

uprawiaæ dopiero od XIV wieku. Jest warzywem powszechnie znanym i cenio-

nym niemal na ca³ym wiecie. Popularnoæ sw¹ zawdziêcza wysokim walorom

dietetyczno smakowym oraz licznym w³aciwociom leczniczym. Jest ród³em

soli mineralnych, potasu, fosforu, wapnia, sodu, magnezu, ¿elaza, cynku, witamin

B 1 , B 2 , PP, B 6 , a tak¿e niewielkiej iloci kwasu foliowego i nikotynowego.

Cebula zwyczajna jest jednym z najwa¿niejszych róde³ kwercetyny - flawo-

noidu o bardzo silnych w³aciwociach antyutleniaj¹cych, zmniejszaj¹cych ryzy-

ko wyst¹pienia ró¿nych form nowotworów oraz chorób serca. Cebula bardzo ko-

rzystnie wp³ywa na uk³ad kr¹¿enia - zmniejszaj¹c lepkoæ krwi zapobiega tworze-

niu siê zakrzepów. Podnosi poziom korzystnego cholesterolu HDL i zapobiega

procesowi utleniania niekorzystnego cholesterolu LDL, przez co ogranicza two-

rzenie siê w naczyniach krwiononych p³ytek mia¿d¿ycowych. Obni¿a cinienie

i poziom cukrów we krwi, wykazuje w³aciwoci bakteriobójcze i bakteriostatyczne.

Ponadto cebula dzia³a uspokajaj¹co, uodporniaj¹co, detoksykuj¹co oraz ³agodzi

uczulenia. Najbardziej wartociowa jest cebula wie¿a pochodz¹ca prosto z pola,

b¹d z krótkiego przechowywania. Spo¿ywana jest zarówno na surowo jak i po

ugotowaniu lub sma¿eniu. W przemyle przetwórczym wykorzystywana jest do

produkcji suszu, mro¿onek i ró¿nego rodzaju konserw.

Roczne spo¿ycie cebuli na jednego mieszkañca w Polsce wynosi oko³o 7 kg i jest

znacznie ni¿sze ni¿ w Hiszpanii, we W³oszech, w Grecji czy w Turcji. Ze wzglêdu

na wielkoæ produkcji, oraz znaczenie w eksporcie, cebula nale¿y do najwa¿niej-

szych gatunków warzyw uprawianych w naszym kraju. Metod¹ konwencjonaln¹

uprawiana jest na powierzchni 30-35 tys. ha, a jej zbiory kszta³tuj¹ siê w skali roku

na poziomie 600-750 tys. ton. W Polsce produkcja cebuli metod¹ ekologiczn¹ jest

prowadzona na niewielk¹, trudn¹ do oszacowania skalê. Posiada zbli¿one w³aciwo-

ci dietetyczne i lecznicze jak cebula pochodz¹ca z upraw konwencjonalnych.

II. Wymagania w stosunku do rodowiska

Cebula mo¿e byæ uprawiana w ró¿nych warunkach klimatycznych pod warun-

kiem u¿ycia odpowiednich odmian. Ma du¿e wymagania wietlne i tylko w upra-

wie na szczypior lub w czasie pêdzenia mo¿e rosn¹æ w lekkim zacienieniu. Bardzo

silnie reaguje na d³ugoæ dnia. W naszym klimacie, do uprawy z siewu lub sadze-

nia wiosennego, wykorzystuje siê odmiany dnia d³ugiego, tzn. tworz¹ce zgrubie-

nia cebulowe, jeli d³ugoæ dnia wynosi co najmniej 15 - 16 godzin. W uprawie

z siewu letniego, na przezimowanie, stosuje siê odmiany dnia krótkiego lub po-

redniego, wytwarzaj¹ce cebule ju¿ podczas 12-14 godzinnego dnia.

Wymagania cieplne cebuli zale¿¹ od jej fazy rozwojowej. Minimalna tempera-

tura kie³kowania nasion wynosi 5-6 o C a optymalna 18 o C. Po wschodach, oraz

w okresie intensywnego wzrostu szczypioru najbardziej korzystna jest temperatu-

ra w granicach 12-15 o C, oraz stosunkowo krótki dzieñ. Natomiast, w okresie for-

mowania cebul wymagany jest d³ugi dzieñ, a najbardziej odpowiednia temperatu-

ra mieci siê w zakresie 16-20 o C. Temperatura 20 o C lub wy¿sza po¿¹dana jest

w okresie za³amywania szczypioru i dojrzewania. Znacznie mniejsze wymaga-

nia cieplne i wietlne maj¹ odmiany przeznaczone do uprawy ozimej. W pocz¹t-

kowym okresie wzrostu cebula jest ma³o wra¿liwa na przymrozki, a w uprawie

ozimej, bez okrywy nie¿nej, znosi krótkotrwa³e mrozy dochodz¹ce nawet do

15 o C. O wiele bardziej wra¿liwe s¹ roliny starsze, które ulegaj¹ uszkodzeniom

mrozowym ju¿ w temperaturze 1.5 o C.

Z uwagi na p³ytki system korzeniowy cebula jest wra¿liwa na niedobór wody

w glebie, w ka¿dym okresie wzrostu, a szczególnie w okresie wschodów oraz in-

tensywnego przyrostu cebul, tj. od po³owy czerwca do koñca lipca. Susza w okre-

sie wschodów powoduje zmniejszenie liczby rolin na jednostce powierzchni,

a w okresie formowania cebul ograniczenie ich masy jednostkowej. W obu przy-

padkach odbija siê to bardzo niekorzystnie na wysokoci i jakoci plonu. Nadmiar

opadów w koñcowym okresie wegetacji mo¿e opóniæ dojrzewanie cebuli oraz

pogarsza jej jakoæ i trwa³oæ przechowalnicz¹.

Cebula wymaga gleb ¿yznych, próchnicznych, nie zaskorupiaj¹cych siê, wcze-

nie nadaj¹cych siê do uprawy, dobrze zatrzymuj¹cych wilgoæ, ale nie podmo-

k³ych, klasy bonitacyjnej nie gorszej ni¿ IVa. Szczególnie przydatne s¹ czarnozie-

my, czarne ziemie, lessy oraz mady rednie a nie nadaj¹ siê gleby bardzo ciê¿kie,

ilaste, podmok³e, ani te¿ ³atwo przesuszaj¹ce siê gleby piaszczyste, a tak¿e silnie

zachwaszczone i kamieniste.

Najlepsze warunki klimatyczno-glebowe do uprawy cebuli w Polsce, zw³asz-

cza z siewu nasion bezporednio w pole, znajduj¹ siê w pasie rodkowym, obej-

muj¹cym województwa: lubelskie, mazowieckie, ³ódzkie, kujawsko pomorskie,

wielkopolskie i lubuskie. Cebulê z dymki lub z rozsady mo¿na uprawiaæ praktycz-

nie na trenie ca³ego kraju.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: