UNIWERSYTET HUMANISTYCZNO-PRZYRODNICZY
JANA KOCHANOWSKIEGO W KIELCACH
WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY I ARTYSTYCZNY
Kierunek: Pedagogika
Specjalność: Resocjalizacja i Profilaktyka Społeczna
Małgorzata Obrzud
Praca magisterska
Agresja i przemoc wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych na terenie miasta Kielce
KIELCE 2008
„Dziecko z natury jest dobre. To dorośli sprawiają, że z czasem staje się kanalią.”
Janusz Korczak
Spis treści
Wstęp ...........................................................................................................................................
7
Rozdział I - Zjawisko agresji i przemocy wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych…………
9
1.1. Agresja i przemoc w świetle literatury przedmiotu.................................................................
1.1.1. Definicje agresji i przemocy...............................................................................................
1.1.2. Wybrane teorie dotyczące agresji i przemocy....................................................................
14
1.1.3. Przyczyny zachowań agresywnych i stosowania przemocy…………………………………
21
1.1.4. Formy zachowań agresywnych i przemocowych wśród młodzieży...................................
39
1.2. Charakterystyka młodzieży....................................................................................................
43
1.3. Profilaktyka zachowań agresywnych i przemocowych wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych………………………………………………………………………………………
49
Rozdział II – Metodologiczne założenia pracy...........................................................................
52
2.1. Metodologia badań własnych.................................................................................................
2.1.1. Przedmiot badań................................................................................................................
2.1.2. Cel badań ...........................................................................................................................
53
2.1.3. Problemy badawcze...........................................................................................................
2.1.4. Hipotezy badawcze.............................................................................................................
54
2.1.5. Zmienne i ich wskaźniki......................................................................................................
55
2.2. Metody, techniki i narzędzia badawcze..................................................................................
56
2.2.1. Metody badawcze………………………………………………………………………………….
2.2.2. Techniki badawcze…………………………………………………………………………………
57
2.2.3. Narzędzia badawcze………………………………………………………………………………
2.3. Grupa badawcza i teren badań..............................................................................................
59
2.4. Zastosowane statystyki..........................................................................................................
62
Rozdział III – Analiza wyników własnych badań ......................................................................
64
3.1. Typ szkoły a zachowania agresywne i przemocowe...............................................................................
3.2. Płeć a występowanie zachowań agresywnych i przemocowych w szkołach..........................
70
3.3. Analiza zachowań agresywnych i ich rodzajów w badanej grupie……………………………...
75
3.4. Podsumowanie i wnioski........................................................................................................
79
3.4.1. Podsumowanie wyników badań…………………………………………………………………..
3.4.2. Wnioski ……………………………………………………………………………………………..
81
Zakończenie ................................................................................................................................
83
Literatura .....................................................................................................................................
85
Spis wykresów..............................................................................................................................
88
Spis tabel.......................................................................................................................................
89
Aneks ...........................................................................................................................................
90
Wstęp
„Ech, ta dzisiejsza młodzież...” Te słowa słysze nie raz od starszych ludzi. Mówią, że dawniej tak nie było, że za ich czasów młode pokolenie było bardziej spokojne, szanowało siebie nawzajem oraz starszych, pielęgnowało autorytety i dbało o rozwój własnej osobowości. W dniu dzisiejszym obserwujemy zastraszający wzrost zachowań agresywnych u dzieci i młodzieży. Ta część naszego społeczeństwa nie zważa na żadne świętości, nie tworzy systemu wartości, żyje we własnym, egoistycznym idealnym świecie. Będąc studentką, mającą zaledwie dwadzieścia parę lat, dostrzegam olbrzymie różnice między sposobem życia pokolenia do 1985 roku, a tak zwanym pokoleniem „gimnazjum”. Dzieli nas niewielka różnica wieku a diametralnie różnimy się kategoriami myślenia. Co takiego się stało, że nasza młodzież, postanowiła budować życie na zupełnie innych zasadach niż my czy nasi rodzice? Na podstawie własnych obserwacji doszłam do wniosku, iż bardzo duży wpływ na zmianę zachowania i myślenia młodego pokolenia miała szeroko pojęta transformacja społeczno- gospodarcza naszego kraju. Nastąpiła przebudowa państwa zamkniętego na otwarte, które przez bardzo długi okres znajdowało się w najbardziej bezpłodnym związku na świecie, czyli w sojuszu z Rosją, zwanym ZSRR. Polska została praktycznie odcięta od reszty świata, zablokowano jej dostęp do informacji na skalę globalną, wymiana handlowa, informatyczna i naukowa odbywała się tylko na terenie Związku Radzieckiego w obrębie zrzeszonych republik. Ideologia socjalizmu Radzieckiego wykluczała kapitalizm, wolność słowa i myśli, samostanowienia i indywidualności. Wszystkie jednostki należały do społeczeństwa i nie było możliwości pokazania się jako pojedynczej, myślącej, mającej swoje zdanie istoty. Związek Radziecki zrobił z ludzi pracujące maszyny na rzecz wyższych celów. Dopiero końcówka lat ’90 przyniosła Polsce nadzieję na wolność. Po obradach Okrągłego Stołu nasze państwo stało się niezależne, autonomiczne i samo stanowiące. Zaczęły się tworzyć początki demokracji i mogliśmy odetchnąć wolnością. Polska otworzyła się na kraje zachodnie i bardzo szybko zaczęła czerpać z nich przykład. Nastąpiła wymiana towarowa, kulturowa, informacyjna. Fascynowało nas wszystko, co posiadał „zachód”, łącznie z ich świętami, żywnością, obyczajami i liberalnością. Rząd polski bardzo szybko chciał dorównać świetności krajom zachodnim, ale nie wziął pod uwagę, ze kiedy tam demokracja kwitła, u nas istniał głęboki komunizm. Zaczęto przeprowadzać szereg reform: gospodarczych, kulturowych i społecznych. Dopuszczono do głosu Kościół Katolicki, na rynek wprowadzono kapitalizm, pozwolono ludziom robić to, na co mają ochotę, pozwolono im cieszyć się rodzącą się demokracją, dano im dostęp do informacji o zasięgu globalnym, otworzono granice. Nikt natomiast nie przewidział, że tak gwałtowne zmiany spowodują negatywne skutki uboczne. Przyzwyczajone do socjalizmu społeczeństwo Polskie nie umiało się przyzwyczaić do praw rządzących kapitalizmem. Zaczęło zwiększać się bezrobocie, powodujące w ludziach frustrację i bezradność. Młodzież coraz więcej czasu poświęca na przebywanie w objęciach mas mediów. Oglądanie filmów i granie w gry komputerowe, często przesycone agresją i brutalnością, stały się najlepszą forma spędzania czasu wolnego. Chcąc dorównać w poglądach państwom rozwiniętym pozwoliliśmy sobie na szeroko zakrojony liberalizm, w tym także daliśmy młodzieży większe przyzwolenie na zachowania agresywne. Można stworzyć teorie, że młodzież Polska po roku 1989 zaczęła się wychowywać sama przy współpracy z telewizją, radiem, internetem, czyli ogólnie mas mediami, gdyż ich rodzice musieli poświęcić swój czas na zdobywanie pieniędzy. Czas trwania jednej doby się nie zmienił- ciągle są to 24 godziny. Ale okres trwania pracy zwiększył się. Często jest tak, że dziecko przez kilka dni nie widzi ani tym bardziej nie rozmawia ze swoim rodzicem, bo go po prostu nie ma w domu, bo musi pracować, żeby dziecko miało co jeść, żeby miało się w co ubrać, a zdobywanie pieniędzy stało się coraz trudniejsze. Funkcję socjalizacyjną rodziny przejęły: szkoła, podwórko, telewizja i komputer. Chaos jaki zapanował w polskiej edukacji spowodował, iż młodzież przestała traktować szkołę jako instytucję poważną i wiarygodną, więc w kształtowaniu osobowości młodego człowieka prym wiodą właśnie mas media. W swojej pracy chciałabym omówić zagadnienia przemocy i agresji wśród młodzieży, przedstawić zależności pomiędzy płcią i typem szkoły a występowaniem tego rodzaju zachowań oraz zmierzyć poziom agresji uczniów uwzględniając płeć i etap edukacji.
...
mirabell84