System feudalny
Feudalizm: ustrój społeczno‑gospodarczy z dominacją własności ziemskiej, dającą feudałom władzę nad chłopami, którzy utrzymywali ich i dostarczali dochodów.
Sposób sprawowania władzy:
— beneficium: nadawanie ziemi w dożywotnie użytkowanie przez suwerena (króla) jako wynagrodzenie za sprawowany urząd;
— immunitety (przywileje): ekonomiczne — zwolnienie dóbr feudała od świadczeń na rzecz panującego — i sądowe — zwolnienie spod sądownictwa władcy;
— prekaria: nadawanie ziemi chłopom przez Kościół lub możnych w zamian za rentę feudalną (świadczenia poddanych chłopów: danina — składana w produktach gospodarki wiejskiej; dziesiąta część dochodów na rzecz Kościoła; czynsz płacony w pieniądzu; pańszczyzna — renta odrobkowa, darmowa praca).
Stosunek lenny między seniorem a wasalem oparty na komendacji: ustnej umowie publicznej.
Hołd lenny (część symboliczna: przysięga): wzięcie w opiekę wasala przez seniora. Senior sprawuje władzę nad wasalem, któremu nadaje majątek ziemski (lenno), nie zrzekając się do niego praw zwierzchnich; chroni go i wspiera materialnie. Wasal przysięga wierność panu lennemu, służy mu pomocą zbrojną (jest zobowiązany stawić się na wezwanie), bierze udział w radzie lub sądzie parów. Silny i zamożny wasal może stać się seniorem dla swoich wasali = drabina feudalna, na szczycie której stoi najwyższy senior: władca, zwany suwerenem.
Dwie zasady stosunku feudalnego:
— wasal mojego wasala jest moim wasalem;
— (później) wasal mojego wasala nie jest moim wasalem, skutkiem czego jest rozdrobnienie feudalne (wasal może mieć wielu seniorów).
Inwestytura: przekazanie symbolu ziemi, np. Włóczni; później: nadawanie urzędów.
Apanaże: wydzielenie z domeny królewskiej obszernych księstw (apanaży) młodszym członkom dynastii (np. Walezjusze we Francji).
Alodium: dobra własne feudała, rodowe, dziedziczne.
1
isamar