Teoria anomii została stworzona przez Durkheima.doc

Teoria anomii została stworzona przez Durkheima, a rozwinięta przez Mertona. Według Durkhaima anomia określa stan społeczeństwa, w którym różne funkcje nie są wzajemnie do siebie przystosowane oraz stan braku norm, który jest właściwością całej struktury społeczno – kulturalnej. Zdaniem Mertona, anomia to "(...) załamanie zdarzające się w strukturze kulturowej, występujące zwłaszcza wtedy, kiedy istnieje silna rozbieżność pomiędzy normami i celami kulturowymi a społecznie ustrukturowanymi możliwościami działania członków grupy zgodnie z tymi normami".
Merton przedstawia strukturę społeczną jako czynnik produkujący motywację zachowań ludzkich-konformistycznych i dewiacyjnych, które genetycznie nie różnią się między sobą. Dwa elementy tej struktury wywierają określone naciski na jednostki. Są to: cele kulturowe, zinstytucjonalizowane środki. W rozumieniu tej teorii dewiacje są to indywidualne sposoby przystosowania (rozumianego jako reakcja na warunki społeczne), sklasyfikowane na podstawie akceptacji lub odrzucenia dwu wymienionych, kluczowych elementów struktury społecznej.

Dewiacja społeczna-odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z przyjętymi w społeczeństwie lub jego części normami lub wartościami.
Zwana jest również społeczną dezorganizacją, oznacza stan zakłócenia równowagi społecznej, czego przejawem jest osłabienie więzi społecznych, utrudnienia w realizacji pewnych wartości i potrzeb, zachwianie systemu norm, oraz nieskuteczność kontroli społecznej.
Źródła dewiacji
Typologia dewiacji
Według Roberta Mertona dewiację dzielimy na
-dewiacja funkcjonalna: czyn niezgodny z ogólnie przyjętymi normami.
-dewiacja normatywna: czyn niezgodny z ogólnie przyjętymi normami, którego dokonanie podlega negatywnej sankcji społecznej.
Edwin Lemert wprowadza rozróżnienie dewiacji na
-pierwotną: wstępny akt przekroczenia norm, który nie spotyka się z silnymi społecznymi sankcjami i jest niejako jednorazowy (np. przebiegnięcie na czerwonym świetle). W wyniku procesu normalizacji aktów dewiacyjnych takie czyny nie pozostają w świadomości jednostki.
-wtórną: jeśli nie zachodzi proces normalizacji, osoba która przekroczyła normy zyskuje w społeczeństwie etykietkę "dewianta" (zobacz: teoria etykietkowania). W takich przypadkach etykieta może stać się podstawą tożsamości jednostki.
Zachowania dewiacyjne
Typy indywidualnego przystosowania wg. R.K. Mertona
Według Roberta Mertona dewiacja społeczna to wszelkie przejawy zachowania innego niż konformistyczne. Orzekł on, że z pięciu istniejących jego zdaniem typów indywidualnego przystosowania, 4 typy to zachowania dewiacyjne. Zaliczył do nich: innowację, rytualizm, wycofanie oraz bunt.
Biorąc pod uwagę stopień akceptacji reguł działania społecznego, można wymienić dodatkowe typy dewiacji: nonkonformizm, negatywizm i oportunizm