Anna Paszkowska-Rogacz
Psychologiczne podstawy wyboru zawodu
Przegląd koncepcji teoretycznych
K WEZiU
KRAJOWY OŚRODEK WSPIERANIA EDUKACJI ZAWODOWEJ i USTAWIONEJ
Warszawa 2003
Spis treści
Wstęp ................................... 6
Rozdział 1. Rys historyczny ....................... 7
Wprowadzenie ............................. 7
Prekursorzy nauki o wyborze zawodu w starożytnych cywilizacjach . 8
Cywilizacja śródziemnomorska. .................. 8
Chiny ................................ 12
Od średniowiecza do wczesnego kapitalizmu - światowe
zawodoznawstwo w źródłach pisanych. .............. 13
Wiek X-Źródła arabskie. ..................... 13
Wiek XV - Źródło hiszpańskie . .................. 15
Wiek XVI do XIX - Europa i Stany Zjednoczone Ameryki . ... 17
Rozdział 2. Klasyfikacje współczesnych koncepcji rozwoju zawodowego
i wyboru zawodu ........................... 20
Wprowadzenie ............................. 20
Klasyfikacja Edwina L. Herra i Stanley'a H. Cramera. ........ 20
Klasyfikacja Donalda E. Supera .................... 22
Klasyfikacja Duanc Browna i Lindy Brooks. ............. 24
Klasyfikacja Samuela H. Osipowa ................... 25
Klasyfikacja Samuela T. Gladdinga .................. 26
Rozdział 3. Teorie cechy i czynnika ................... 29
Wprowadzenie ............................. 29
Frank Parsons. ............................. 32
Życie i praca ............................ 32
Koncepcja doradztwa ........................ 33
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 34
John L. Holland. ..........'.................. 36
Podstawowe założenia teorii .................... 36
Diagnoza osobowości i zainteresowań zawodowych. ....... 43
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 44
Renę V. Dawis, Lloyd. H. Lofquist, Dawid. J. Weiss ......... 45
Podstawowe założenia teorii .................... 45
Model przystosowania zawodowego ................ 46
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 51
Rozdział 4. Teorie psychodynamiczne.................. 53
Wprowadzenie ............................. 53
Edward S. Bordin. ........................... 56
Podstawowe założenia teorii .................... 56
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 61
Annę Roe ................................ 62
Podstawowe założenia teorii .................... 62
Klasyfikacja zawodów ....................... 64
Klasyfikacja postaw rodzicielskich................. 67
Wpływ postaw rodzicielskich na wybory zawodowe ....... 69
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 70
Teorie rozwojowe ............................. 74
Wprowadzenie ............................. 74
Ełi Ginzberg, Soi W. Ginzburg, Sidney Axelrad, John L. Herma ... 77
Podstawowe założenia teorii .................... 77
Charakterystyka okresów i stadiów rozwoju zawodowego. .... 78
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 80
Donald E. Super ............................ 82
Podstawowe założenia teorii .................... 82
Pojęcie obrazu siebie ........................ 83
Wzory karier zawodowych ..................... 85
Tęczowy model kariery zawodowej ................ 87
Model ważności pracy ....................... 88
Stadia rozwoju kariery zawodowej ................. 90
Dojrzałość do kariery zawodowej ................. 94
Model postępowania w poradnictwie zawodowym ........ 96
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 98
Teorie poznawczo-spoleczne ....................... 101
Wprowadzenie ............................. 101
John D. Krumboltz ........................... 103
Podstawowe założenia teorii .................... 103
Hipotezy ilustrujące. ........................ 107
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 109
David V. Tiedeman, Robert 0'Hara, Anna Miller-Tiedeman ..... 111
Podstawowe założenia teorii .................... 111
Decyzje zawodowe ......................... 112
Ocena teorii i zastosowania praktyczne .............. 115
4
Podsumowanie .............................. 117
Bibliografia ................................ 122
Wstęp
Tematem książki są koncepcje teoretyczne, które wpłynęły na rozwój doradztwa zawodowego na świecie oraz stały się podstawą działań praktycznych doradców zawodowych. Przedstawione w niej analizy różnorodnych nurtów naukowych zakładają realizację trzech celów: rozwianie mitu o istnieniu jednego, najlepszego sposobu objaśniania zjawiska wyboru zawodu, danie czytelnikom możliwości lepszego zrozumienia różnorodnych teorii poprzez umiejętność ich poznawania i stosowania w pracy zawodowej oraz zaprezentowanie nowego podejścia do dylematu „dopasowywać czy ułatwiać" w sytuacji pomagania ludziom. Praca jest próbą syntezy i kompleksowego podejścia teoretycznego do doradztwa zawodowego. Korzysta z oryginalnych tekstów źródłowych oraz opracowań i komentarzy autorów polskich, często rozproszonych w literaturze psychologicznej i trudno dostępnych dla czytelnika.
Układ książki uwzględnia podobieństwo koncepcji, które omawiane są w poszczególnych rozdziałach. Kolejność rozdziałów w miarę możliwości odzwierciedla porządek chronologiczny ich powstawania i publikacji.
W rozdziale pierwszym przedstawiony jest rys historyczny, w którym omówiono odległe w czasie początki idei doradczych. Rozdział drugi zawiera różne sposo...
smooth_na